پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 774 |
| تعداد مقالات | 7,373 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,711,619 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,388,766 |
استفاده از بای‌پلات‌های دوگانه و سه‌گانه جهت تعیین ژنوتیپ‌های مطلوب گندم پاییزه از لحاظ صفات ریشه‌ای، عملکرد و اجزای عملکرد تحت شرایط دیم | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 52، آذر 1403، صفحه 267-290 اصل مقاله (729.91 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.28331.1834 | ||
| نویسندگان | ||
| رامین صادق قول مقدم* 1؛ جلال صبا2؛ فرید شکاری2؛ مظفر روستایی3 | ||
| 1دانش‌آموخته دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
| 2استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
| 3دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: انتخاب و اصلاح برای افزایش عملکرد همیشه یکی از اهداف اصلی اصلاح‌گران گندم بوده است. از آنجا که عملکرد گندم دیم وابسته به رطوبت ذخیره شده در خاک در طول دوره بارش است، بنابراین، ارقام مختلف گیاهان زراعی باید برای هر منطقه از لحاظ پتانسیل استفاده از آب ذخیره شده در خاک در دوره‌های طولانی مدت خشک‌سالی ارزیابی شوند. ریشه‌ها اصلی‌ترین اندام‌ها برای پاسخ، درک و حفظ عملکرد در شرایط بروز خشکی بوده که به نیمه پنهان گیاه معروف می‌باشند و عملکرد آن‌ها نقش مهمی در رشد و عملکرد گیاهان دارد. از طرفی انتخاب بر اساس صفات متعدد، شایستگی ارقام زراعی را برای کشاورزان افزایش می‌دهد. بای‌پلات‌های دوگانه ژنوتیپ × صفت (GT) و سه‌گانه ژنوتیپ × عملکرد × صفت (GYT) از روش‌های گرافیکی هستند که برای ارزیابی و شناسایی ژنوتیپ‌های مطلوب از لحاظ چند صفت ارائه شده‌اند. هدف از این پژوهش، استفاده از روش GYT برای بررسی روابط بین صفات ریشه‌ای و عملکرد و اجزای عملکرد، رتبه‌بندی ارقام و لاین‌های پیشرفته گندم و گزینش ژنوتیپ‌های برتر بر اساس مجموعه صفات ریشه‌ای مؤثر بر عملکرد دانه تحت شرایط دیم بود. مواد و روش‌ها: مواد گیاهی این تحقیق، 24 رقم گندم نان شامل 11 رقم گندم دیم پاییزه به‌همراه 13 لاین پیشرفته گندم نان بود. ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان طی دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در شرایط دیم ارزیابی شدند. صفات اندازه‌گیری شده شامل طول ریشه، قطر ریشه، حجم ریشه، سطح ریشه، زیست‌توده ریشه، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع و عملکرد دانه (گرم در متر مربع) بودند. برای تجزیه و تحلیل آماری، ابتدا داده‌ها استاندارد و سپس تجزیه به مولفه‌های اصلی انجام شد. از بای‌پلات‌های GT و GYT به‌منظور شناسایی ارتباط بین صفات ریشه و عملکرد و اجزای عملکرد و انتخاب بهترین ژنوتیپ‌های گندم بر اساس صفات متعدد استفاده شد. یافته‌های تحقیق: نتایج نشان داد که استفاده از بای‌پلات GYT کارایی بیش‌تری نسبت به بای پلات GT دارد. بر اساس بای‌پلات GYT و شاخص برتری، ژنوتیپ شماره 2 با در نظر گرفتن تمامی ترکیبات عملکرد- صفت به‌جز عملکرد- طول و سطح ریشه در عمق بیش‌تر از 25 سانتی‌متر، به‌عنوان ژنوتیپ برتر مشخص شد. ژنوتیپ‌های شماره 10 و 11 ژنوتیپ‌های مطلوب از لحاظ ترکیب عملکرد با طول و سطح ریشه در عمق بیش از 25 سانتی‌متر بودند. در روش GYT صفات عمق نفوذ ریشه، تعداد سنبله در متر مربع، قطر ریشه تا عمق 25 سانتی‌متر و به‌دنبال آن‌ها وزن هزار دانه، حجم، طول، وزن خشک و سطح ریشه تا عمق 25 سانتی‌متر و قطر ریشه در عمق بیش از 25 سانتی‌متر به‌عنوان مهم‌ترین صفات برای تعیین پیشرفت ژنتیکی در برنامه‌های به‌نژادی شناسایی شدند. در مجموع با در نظر گرفتن این صفات، ژنوتیپ شماره 2 نزدیک‌ترین ژنوتیپ به ژنوتیپ ایده‌آل بود و می‌تواند به‌عنوان بهترین ژنوتیپ این آزمایش معرفی شود. نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که پتانسیل بهبود ژنتیکی همزمان عملکرد دانه و صفات ریشه به‌ویژه در قسمت سطحی خاک در ژنوتیپ‌های گندم مورد مطالعه وجود دارد. با توجه به نتایج به‌دست آمده از این آزمایش، می‌توان گفت که روش گرافیکی GYT یک روش جدید کارآمد و کاربردی جهت شناسایی ژنوتیپ‌های برتر بر اساس صفات متعدد در برنامه‌های اصلاحی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انتخاب بر اساس چند صفت؛ بای‌پلات ژنوتیپ × صفت؛ بای‌پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت؛ شاخص برتری | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 53 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 12 |
||