تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 741 |
تعداد مقالات | 7,010 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,027,325 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,756,082 |
ارزیابی فضای عمومی محلات شهری با تأکید بر مفهوم زمان (نمونه موردی: محلههای گلسار و ساغریسازان در شهر رشت) | ||
دانش شهرسازی | ||
مقاله 1، دوره 7، شماره 4، بهمن 1402، صفحه 1-24 اصل مقاله (3.38 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2024.25325.1880 | ||
نویسندگان | ||
متین عاشوری چهارده1؛ محمد مهدی عزیزی* 2 | ||
1دانش آموخته کارشناسی ارشد شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
2استاد، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
با گذر زمان در جوامع کنونی، بر سرعت تغییرات افزوده میگردد و ساختار استخوانبندی محلات سنتی، در نزاع مابین تجدد و سنت، تغییر مییابند. درگذشته، زمان با مکان پیوند داشت و در ایجاد هویت خاص محله تأثیرگذار بود، اما در فرایند جهانیشدن، زمان فشرده شد و توانایی هویتسازی آن کاهش یافت. مسئله این است که چگونه میتوان مولفههای زمانی را در فضاهای عمومی محلات شناسایی کرد و راهکارهای برنامهریزی در جهت ارتقاء کیفیت این فضاها را ارائه داد. شناخت و ارزیابی مولفههای زمانی فضاهای عمومی محلات شهری و ارائه راهبردها و راهکارهای برنامهریزی زمانمند در راستای ارتقاء کیفیت فضای عمومی محلات شهری از اهداف این مقاله است. دو محله سنتی (ساغریسازان) و جدید (گلسار) در شهر رشت، بهعنوان نمونه انتخاب و شاخصهای استخراج شده از متون نظری با استفاده از روش تحقیق تحلیلی – اکتشافی، استخراج، ارزیابی و تحلیل شدند. اطلاعات اسنادی و کتابخانهای، مشاهده، مصاحبه با خبرگان، نمونه-گیری و پرسشنامه (نمونهگیری احتمالی تصادفی ساده با تعیین حجم نمونه 380 توسط آزمون کوکران) طبق طیف پنجگزینهای لیکرت جمعبندی و با استفاده از تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و تلفیق آن با ماتریس سوات تحلیل و ارزیابی گردید. مولفههای زمانی (سال، فصل، ماه، روز و ساعت)، در کنار مولفههای تأثیرگذار متعارف در فضا (مولفههای کالبدی، عملکردی، فرهنگی و اجتماعی، ارتباطی، بصری و ادراکی)، بر کارکرد فضاهای عمومی محلات شهری تأثیرگذار هستند. تبلور مولفههای زمانی در محلههای قدیم و جدید متفاوت است و با ارزیابی فضای عمومی محلات، راهکارهای برنامهریزی زمانمند معرفی گردیدند. نمود مولفههای زمانی هر محله، متناسب با بستر زمانی آنها و متفاوت با دیگر محلات است و مدیریت ساختارهای زمانی، بر افزایش کیفیت فضاهای عمومی محله تأثیرگذار است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که هر محله زمانهای خاص خود را دارد و لازم است چارچوب زمانمند خاص آن در برنامهریزیهای آتی ارتقای کیفیت فضای عمومی محلات مدنظر قرار گیرد. | ||
کلیدواژهها | ||
فضای عمومی محله؛ کیفیت فضای عمومی؛ مولفههای زمانی؛ برنامهریزی زمانمند فضا | ||
مراجع | ||
استوار، نیما؛ بهزادفر، مصطفی؛ زمانی، بهادر؛ و قلعه نویی، محمود. (1394). آمیختهپژوهی مولفههای مؤثر بر ادراک حس زمان در مکان شهری (مطالعه موردی: میدان نقشجهان اصفهان). مطالعات شهری، 4 (16)، 39-53.
اسفنجاری کناری، عیسی؛ و علیخانی دهقی، آذر. (1399). بازشناسی و بازخوانی صحه، فضای فراموش شده شهری، در شهر تاریخی اصفهان. معماری اقلیم گرم و خشک، 8 (12 )، 1-22. DOI: 10.29252/AHDC.2021.15089.1429
پاکزاد، جهانشاه. (1381). کیفیت فضا. آبادی، 12(37).
پاکزاد، جهانشاه. (1381). طراحی شهری: کیفیت محیط شهری، مطالبه معوقه شهروندان. مدیریت شهری، 9 (3)، 6-15.
پندار، هادی. (1396). پویاشناسی روایتمحور محیط مسکونی تبیین جایگاه زمان در فرآیند تحول روایت ساکنین. معماری و شهرسازی ایران، 13، 147-163. DOI: 10.30475/isau.2018.62054
جبل عاملیان، نیلوفر و قلعه نویی، محمود. (1394). کاربرد ریتمهای شهری در فرایند طراحی فضاهای شهر. نمونه موردی محله جلفا اصفهان. صفه، 25 (4)، 67-90.
جیکوبز، جین. (1386). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمه دکتر حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حبیبی، سیدمحسن. (1380). فضایشهری: برخوردی نظریهای. صفه، 11 (33)، 4-13.
حیدری، علی اکبر؛ مطلبی، قاسم؛ و شهروز، بهاره. (1398). نقش زمان در شکلگیری سطوح مختلف معانی مکان. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 12(27 )، 65-75. DOI: 10.22034/AAUD.2019.92449
سعیدی رضوانی، نوید و سینیچی، پیروز. (1385). راهبردهایی برای تحقق مفهوم شهر 24 ساعته. اولین همایش بین المللی شهر برتر، طرح برتر، همدان.
سوری، الهام؛ رزاقی اصل، سینا؛ و فیضی، محسن. (1392). مفهوم حس زمان و کاربرد آن در طراحی شهری. هویت شهر، 7 (13)، 73-82.
عاشوری، متین. (1391). ارزیابی فضای عمومی ارزیابی فضای عمومی محلات شهری با تاکید بر مفهوم زمان و ارائه راهکارهای برنامهریزی. نمونه موردی: محلات گلسار و ساغریسازان در شهر رشت. پایاننامه کارشناسیارشد، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران.
عزیزی، محمدمهدی و آراسته، مجتبی. (1389). ارزیابی موفقیت طرحهای تجمیع در بافت تاریخی شهر یزد نمونه موردی مجموعههای مسکونی نفت و خاتم. مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، 2(5)، 1-28.
قاضی پور، سیامک. (1397). تحلیل مکانمندی و زمانمندی الگوهای اجتماعی فعالیت روزمره زنان در محله سنگلج تهران. مطالعات شهری، 8 (29)، 85-98. DOI: 10.34785/J011.2019.250
قلعه نویی، محمود، و جبل عاملیان، نیلوفر. (1397). شناسایی مؤلفه های زمانی مؤثر در طراحی شهری حضورپذیر. صفه، 28(83 )، 59-78.
گل، یان. (1387). زندگی در فضای میان ساختمانها. ترجمه شیما شصتی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
گلکار، کوروش. (1380). مولفه های سازنده کیفیت طراحی شهری. صفه، 11(32)، 38-65.
لطفی، افسانه. و زمانی، بهادر. (1393). نقش مولفه های منظر حسی در کیفیت محورهای مجهز محلی. مطالعات شهری، 4(13)، 43-56.
لنگ، جان. (1383). آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه علیرضا عینی فرد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
لینچ، کوین. (1374). سیمای شهر. ترجمه دکتر منوچهر مزینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مدنی پور، علی. (1387). فضاهای عمومی و خصوصی شهر. ترجمه فرشاد نوریان، تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.
صبوحی، عفت. مسعود، محمد. و مرادی چادگانی، داریوش. (1398). تداوم مکان در گذر زمان در تعامل با انسان. صفه، 29(85 )، 95-116. DOI: 10.29252/soffeh.29.2.95.
مطهر، رضا. جلیلی صدراباد، سمانه. و علیزاده، رضا. (1400). مقایسه تطبیقی محلههای نوساز و قدیمی مبتنی بر هویت (اسلامی- ایرانی) در شهرسازی (نمونه مطالعاتی: حکیمیه و نارمک شهر تهران). پژوهشهای معماری اسلامی، 9 (32)، 81-114. DOI:10.52547/jria.9.3.6.
References Ashoori, M. (2013). An Assessment of Public Space in Urban Neighborhoods With Emphasis on The Concept of Time and Providing Urban Planning Strategies. Case Study: Golsar and Saghrisazan neighborhoods in Rasht city. Master's thesis, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran. (in Persian) Azizi, M. M., and Arasteh, M. (2010). Evaluating the Success of Consolidation Projects in the Historical Context of Yazd, a Case Study of Naft and Khatam Residential Complexes. Regional urban studies and researches, 2(5), 1-28. (in Persian) Caramellino, G. (2022). You and Your Neighborhood: Neighborhood, Community, and Democracy as New Paradigms in Wartime American Architecture. Urban Planning. 7. 369-384. DOI: 10.17645/up.v7i1.4828 Carmona, M. (2006). Public Places Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design. Oxford: Architectural Press. Esfanjary, E.., & Alikhani, A. (2020). Recognition of Saheh As Forgotten Space of Esfahan Historic City. Architecture in Hot and Dry Climate. 8(12). 1-22. (in Persian) DOI: 10.29252/AHDC.2021.15089.1429 Cowan, R. (2005). the Dictionary of Urbanism. Wiltshire: Streetwise Press. Ghazipour, S. (2019). Analyzing the spatiality and temporality of social patterns of women’s everyday activities in Sang-e-Ladge neighborhood, Tehran. Urban Studies, 8(29), 85-98. (in Persian) DOI: 10.34785/J011.2019.250 Ghalenoee, M., & Jabalamelian, N. (2018). Understanding Temporal Factors in an Attendable Urban Design. Soffeh, 28(4), 59-78. (in Persian) Girot, C. (2006). Vision in Motion: Representing Landscape in Time In: C. Waldheim (eds.). The Landscape Urbanism Reader, Princeton Architectural Press, 87-105. Gol, Yan (2008). Life Between Buildings: Using Public Space. Translated by Shima Shasti, Tehran: Jahad University Press. (in Persian) Golkar, Korosh. (2001). Components of Urban Design Quality. Soffeh, 11(32), 38-65. (in Persian) Habibi, Seyyed Mohsen. (2001). Urban Space: A Theoretical Approach, Seffeh, No. 33, 11(33), 13-4. (in Persian) Heydari, A. A., Motalebi, Q., and Shahrouz, B. (2019). The Role of Time in the Formation of Different Levels of Meanings Regarding the Concept of Place. Armanshahr Architecture and Urban Development, 12(27), 67-75. DOI: 10.22034/AAUD.2019.92449 (in Persian) Jabalamelian, N., & Ghalenoee, M. (2016). Application of Urban Rhythms in Urban Design Process The Case of Jolfa Quarters, Isfahan. Soffeh, 25(4), 67-90. (in Persian) Jackson, J. B. (1994). A sense of place, a sense of time. New Haven: Yale University Press. Jacobs, J. (2007). The Death and Life of Great American Cities. Translated by Hamidreza Parsi and Arezoo Aflatooni. Tehran: Tehran University Press. (in Persian) Kreitzman, L. (1999). The 24 hour society, London: Profile Books. Lang, J. (2004). Creating Architectural Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design. Translated by Alireza Einifard, Tehran: Tehran University Press. (in Persian) lotfi, A., & Zamani, B. (2015). The effect of Sensescape criteria in quality of Equipped Community Spine (Case study: Isfahan, Aligholiagha spine). Urban Studies, 4(13), 43-56. (in Persian) Lynch, K. (1972). what time is this place?. Cambridge: MIT Press. Lynch, K. (1995). The Image of the City. Translated by Manouchehr Mozayeni, Tehran: Tehran University Press. (in Persian) Madanipour, A. (2008). Public and Private Spaces of the City. Translated by Farshad Noorian, Tehran: Urban Planning and Processing Company Publications. (in Persian) Madanipour, A. (2007). Designing the city of reason. Oxon: Routledge. Motahar, R., Jalilisadrabad, S., & Alizadeh, R. (2021). Comparative comparison of new and old neighborhoods according to identity in the desired Islamic city (Case Study: Hakimieh and Narmak in Tehran. JRIA, 9(3), 81-114. DOI: 10.52547/jria.9.3.6 (in Persian) Ostovar, N., Behzadfar, .M., Zamani, B., & ghalenoi, M. (2015), Mixed Method Research of Effective Factors on Temporality in Urban Place/ Naghsh e Jahan Sqr. Isfahan, Motaleate Shahri, 4(16), 39-53. (in Persian) Pakzad, J. (2002). Quality of Space. Abadi, 12(37) . (in Persian) Pakzad, J. (2002). Urban Design: the Guality of Urban Environment, Outstanding Demand of Citizens. Urban Management, 9(3), 6-15. (in Persian) Pendar, H. (2017). Narrative-driven Dynamics of Residential Environment; Determination of Time in the Process of Change of Residents' Narration. Iranian Architecture & Urbanism (JIAU), 8(1), 147-163. doi: 10.30475/isau.2018.62054 (in Persian) Pozoukidou, G., & Angelidou, M. (2022). Urban Planning in the 15-Minute City: Revisited under Sustainable and Smart City Developments until 2030. Smart Cities. 5. 1356-1375. DOI: 10.3390/smartcities5040069 Rossi, A. (1966). the Architecture of the city. the MIT Press. Ruan, Y., Wang, D., & Dianjiang, Li. (2023). Influence of Neighborhood-Based Identity and Social Participation on the Social Integration of the Drifting Elderly. Health & Social Care in the Community. 2023. 1-11. DOI: 10.1155/2023/2101202. Saboohi, E., Massoud, M., & Moradi Chadgani, D. (2019). The Continuity of Place through Time in Human Interactions. Soffeh, 29(2), 95-116. (in Persian) DOI: 10.29252/soffeh.29.2.95 Saeedi Rezvani, N., & SiniChi, P. (2006). Strategies to realize the 24-hour city concept. The first international conference of Best City, Best Project, Hamadan. (in Persian) Saghatoleslami, A. (2021). A Comparative Study on the Concept and Design Principles of Iranian Mahalleh and Western Neighborhood. City Identity. 7. 33-45. Singhal, M. (2022). Neighborhood Planning and walkability: Impact of population density, Accessibility, and connectivity of the walkability of neighborhoods- A case Study of Amritsar, India. Journal of Architectural and Planning Research. 37. 41. Sobhaninia, S., Amirzadeh, M., Lauria, M. m., & Sharifi, A. (2023). The relationship between place identity and community resilience: Evidence from local communities in Isfahan, Iran. International Journal of Disaster Risk Reduction. 90. 103675. DOI: 10.1016/j.ijdrr.2023.103675 Souri, E., Razaghi Asl, S., and Feizi, M. (2013). The Concept of Sense of Time and its Application in Urban Design. City Identity, 7(13), 73-82. (in Persian) Xing, D., Yu, H., & Zhang, C. (2022). A Study on the Factors Influencing the Participation of Residents in the Renovation of Old Neighborhoods from the Perspective of Social Capital Theory: A Case Study of Huainan's Dongyuan East Village Neighborhood. BCP Business & Management. 33. 128-138. DOI: 10.54691/bcpbm.v33i.2727 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 848 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 377 |