تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,108 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,240,661 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,898,189 |
ارزیابی واکنش لاینها و هیبریدهای سورگوم علوفهای به بیماری لکه برگی | ||
تحقیقات غلات | ||
دوره 12، شماره 3، آذر 1401، صفحه 315-331 اصل مقاله (450.33 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2023.24093.1761 | ||
نویسندگان | ||
وحید رهجو* 1؛ محمد تقی فیض بخش2؛ عظیم خزائی1 | ||
1استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
2دانشیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه: بیماری لکه برگی سورگوم (Target leaf spot) که عامل آن گونه قارچی Bipolaris sorghicola است، یکی از بیماریهای برگی مهم در سورگوم بهشمار میرود و چنانچه قبل از گلدهی ایجاد شود، میتواند منجر به خسارت و کاهش بیش از 50 درصدی عملکرد دانه شود. این بیماری در ایران نیز دارای اهمیت زیادی است و معمولاً در اغلب مناطق مرطوب کشور که گیاه سورگوم کشت میشود، وجود دارد. با توجه به اینکه تحقیقات انجام شده در کشور روی عوامل بیماریزای لکه برگی در سورگوم و بهویژه در زمینه مقاومت ارقام سورگوم به عوامل لکه برگی بسیار اندک است،از اینرو انجام تحقیقات در این زمینه ضروری بهنظر میرسد. بر این اساس، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی واکنش ژنوتیپهای مختلف سورگوم به بیماری لکه برگی انجام شد. از ژنوتیپهای مقاوم شناسایی شده در این تحقیق میتوان جهت انتقال صفات مطلوب به گیاه میزبان در برنامههای بهنژادی آینده استفاده کرد. مواد و روشها: بهمنظور ارزیابی واکنش ژنوتیپهای مختلف سورگوم علوفهای به بیماریهای لکه برگی، 25 ژنوتیپ سورگوم شامل 10 هیبرید تجاری و 15 لاین امیدبخش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو منطقه کرج و گرگان مورد ارزیابی قرار گرفتند. آلودگی مصنوعی ژنوتیپها در مزرعه با مخلوطی از چند جدایه بیماریزای قارچ عامل بیماری طی دو مرحله انجام شد. مرحله اول، با روش تزریق سوسپانسیون اسپور (۳ میلیلیتر در هر حلقه) با استفاده از سرنگ در مرحله سه تا چهار برگی، و مرحله دوم، با روش بازوکا با قرار دادن ۲-۳ دانه سورگوم آغشته به قارچ در مرحله شش تا هشت برگی، انجام شد. جهت ارزیابی واکنش ژنوتیپها و پیشرفت بیماری، صفاتی مانند درصد بوتههای آلوده (DI%) و شدت بیماری روی هر گیاه (DS%) دو هفته پس از آخرین مایهزنی یادداشتبرداری شد. علاوه بر آزمایش مزرعهای، واکنش ژنوتیپها به بیماری در یک آزمایش گلخانهای در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. یافتههای تحقیق: نتایج این آزمایش نشان داد که تفاوت معنیداری بین ژنوتیپهای سورگوم مورد مطالعه از نظر مقاومت یا حساسیت به بیماری وجود داشت. بررسی شدت بیماری ژنوتیپها نشان داد که شدت بیماری لاینها و هیبریدهای مورد آزمایش در منطقه کرج از 7/0 تا 7/51 درصد و در منطقه گرگان از 7/1 و 3/66 درصد متغییر بود. هیبرید شماره 8 (FGCS110) با شدت بیماری 7/0 و 7/1 درصد بهترتیب در منطقه کرج و گرگان، کمترین میزان شدت بیماری را نشان داد و بهعنوان مقاومترین ژنوتیپ در هر دو منطقه شناخته شد و در مقابل، لاین شماره 2 (FGS109) با شدت بیماری 7/51 و 3/66 درصد بهترتیب در منطقه کرج و گرگان، حساسترین ژنوتیپ به بیماری بود. علاوه بر این، بین مناطق مورد مطالعه نیز تفاوت آماری معنیداری از نظر شدت بیماری کلیه ژنوتیپها مشاهده شد، بهطوری که شدت بیماری ثبت شده در منطقه گرگان نسبت به کرج بیشتر بود. همچنین، همبستگی مثبت و معنیداری (r = + 0.74 **) بین شدت بیماری و درصد آلودگی ارزیابی شده در ژنوتیپهای مختلف سورگوم در دو منطقه مورد مطالعه وجود داشت. نتایج آزمون گلخانهای نیز نتایج آزمون مزرعهای را تایید کرد. نتیجهگیری: نتایج این تحقیق منجر به شناسایی ژنوتیپهای مقاوم و نیمهمقاوم به بیماری لکه برگی در بین مواد ژنتیکی مورد مطالعه شد که میتوان از آنها در برنامههای بهنژادی آینده استفاده کرد. نتایج بهدست آمده از منطقه کرج نشان داد که ژنوتیپ شماره 8 (هیبرید خارجی FGCS110) واکنش بسیار مقاوم، لاین شماره 13 و هیبریدهای خارجی شماره 1، 6، 7 و 10 واکنش مقاوم و تعداد 11 لاین بههمراه یک هیبرید خارجی نیز واکنش نیمهمقاوم به بیماری را نشان دادند. در مقابل در منطقه گرگان، هیبریدهای شماره 7، 8 و 10 از گروه هیبریدهای خارجی، واکنش مقاوم و هفت لاین و پنج هیبرید خارجی نیز واکنش نیمهمقاوم به بیماری داشتند و در هیچیک از لاینهای مورد مطالعه در این منطقه واکنش مقاومت مشاهده نشد. | ||
کلیدواژهها | ||
حساسیت؛ ژنوتیپ؛ شدت بیماری؛ مقاومت؛ Bipolaris sorghicola | ||
مراجع | ||
Abbasi, M. and Aliabadi, F. 2009. The List of Fungi Reported in Proceedings of the 12th to 18th Iranian Plant Protection Congress. Elm-o-Honar Publication, Tehran, Iran. [In Persian].##Ahmadpour, A., Donyadoost-Chelan, M., Heidarian, Z. and Javan-Nikkhah, M. 2011. New species of Bipolaris and Curvularia on grass species in Iran. Rostaniha, 12(1), pp. 39-49. [In Persian]. https://doi.org/10.22092/BOTANY.2011.101430.##Acciaresi, H. and Monaco, C. 1999. First report of Bipolaris sorghicola on Jonsongrass in Argentina. Plant Disease, 83, 965. https://doi.org/10.1094/PDIS.1999.83.10.965C.##Baghdadi, A. and Golzardi, F. 2022. Forage Crops. ETKA Publication, Tehran, Iran. [In Persian].##Barnett, H.L. and Hunter, B.B. 1972. Illustrated Genera of Imperfect Fungi. Burgess Pub. Co., Minneapolis, Minnesota. 241 p.##Dalmacio, S.C. 1980. Sorghum Diseases in Philippines. Proceedings of the International Workshop on Sorghum Diseases. December 11-15, 1978. Hyderabad, India. ICRISAT. Patancheru, Andhra Pradesh, India.##Dalmacio, S.C., Dayan, M.P. and Pascual C.B. 1981. Identification of source of resistance to some major diseases of sorghum in Philippine. Philippine Phytopathology, 17, pp. 38-46.##Ellis, M.B. 1971. Dematiaceous Hyphomycetes. CMI, Kew, England. 608 p.##Ershad, D. 2009. Fungi of Iran. Third Edition. Publication of Agricultural Research, Education and Extension Organization, Publication No. 10, Tehran, Iran. 531 p. [In Persian].##Frederiksen, R.A. 1986. Compendium of Sorghum Diseases. The American Phytopathological Society Press. St. Paul, Minnesota, USA.##Frederiksen, R.A. and Odvody, G.N. 2000. Compendium of Sorghum Diseases. Second Edition. The American Phytopathological Society Press. St. Paul, Minnesota, USA. 77 p.##Fouman, A. 2011. Evaluation of different forage sorghum cultivars [Sorghum bicolor (L.) moench] through an assessment of morphological, quantitative and qualitative yield traits. Iranian Journal of Field Crop Science, 41(4), pp. 833-840. [In Persian]. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20084811.1389.41.4.19.4.##Karami, S., Javan-Nikkhah,M., Bardi-Fotuhifar, Kh., Rahjoo, V., Ahmadpour, A. and Alidadi, A. 2020. Study on Bipolaris and Curvularia species associated with corn, sorghum and sugarcane in Iran. Iranian Journal of Plant Protection Science, 51(1), pp. 129-146. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/IJPPS.2019.273052.1006876.##Katewa, R. 2005. Studies on epidemiology and management of target leaf spot of sorghum caused by Bipolaris sorghicola (Lefebvre and Sherwin) Alcorn. Ph.D.Dissertation in Agriculture (Plant Pathology), College of Agriculture, Maharana Pratap University of Agriculture and Technology, Udaipur Rajasthan.##Katewa, R. Mathur, K. and Bunker, R.N. 2006. Assessment of losses in sorghum due to target leaf spot (Bipolaris sorghicola) at varying disease severity levels. Indian Phytopathology, 59(2), pp. 237-239.##Kawahigashi, H., Kasuga, S., Ando, T., Kanamori, H., Wu, J., Yonemaru, J., Sazuka T. and Matsumoto, T. 2011a. Positional cloning of ds1, the target leaf spot resistance gene against Bipolaris sorghicola in sorghum. Theoretical and Applied Genetics, 123(1), 131-142. https://doi.org/10.1007/s00122-011-1572-1.##Kawahigashi, H., Kasuga, S., Okuizumi, H., Kanamori, H., Ando, T. and Matsumoto, T. 2011b. Classification of genotypes of the target leaf spot-resistant gene (ds1) in a sorghum collection. Crop Science, 51(5), pp. 2095-2103. https://doi.org/10.2135/cropsci2011.03.0166.##Khazaei, A., Fouman, A., Rahjoo, V. and Golzardi, F. 2019. Sorghum Cultivation (Handbook). Agricultural Education Publication, Tehran, Iran. [In Persian].##Lamari, L. and Bernier, B.B. 1989. Evaluation of wheat lines and cultivars to tan spot based on lesion type. Canadian Journal of Plant Pathology, 11, 49-56. https://doi.org/10.1080/07060668909501146.##Mehrian, F. and Rahjoo, V. 2004. Investigation of Sorghum Target leaf spot and resistance of some cultivars to causal agents. Proceedings of the 17th Iranian Plant Protection Congress. September 2-5, University of Tehran, Karaj, Iran. [In Persian].##Mohan, S.M., Madhusudhana, R., Mathur, K., Chakravarthi, D.V.N., Rathore, S., Nagaraja, R., Reddy, R.N., Satish, K., Srinivas, G., Mani, N.S. and Seetharama, N. 2010. Identification of quantitative trait loci associated with resistance to foliar diseases in sorghum [Sorghum bicolor (L.) Moench]. Euphytica, 176, pp. 199-211. https://doi.org/10.1007/s10681-010-0224-x.##Rahimian, H. 1994. Bacterial leaf streak of sorghum in Kerman province. Iranian Journal of plant pathology, 30, pp. 1-8.##Sharma, R., Upadhyaya, H.D., Manjunatta, S.V., Rao, V.P. and Thakur, R.P. 2012. Resistance to foliar diseases in a mini-core collection of sorghum germplasm. Plant Disease, 96, pp. 1629-1633. https://doi.org/10.1094/PDIS-10-11-0875-RE.##Sivanesan, A. 1987. Garminicolous Species of Bipolaris, Drechslera, Exserohilum and Their Teleomorphs. Series Mycological Papers. CAB International, Wallingford, Oxon. 261 p. https://doi.org/10.2307/3759472.##Tangonan, N.G. and Dalmacio, S.C. 1992. Sorghum Disease in the Philippines. In: de Milliano, W.A.J., Frederiksen, R.A. and Bengston, G.D. (Eds.). Sorghum and Millet Diseases: A Second Word Review. ICRISAT. Patancheru, India. pp. 35-40.##Thakur, R.P., Reddy, B.V.S. and Mathur, K. 2007. Screening techniques for sorghum diseases. Information Bulletin No. 76. International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics (ICRISAT), Patancheru, Andhra Pradesh, India.##Tsukiboshi, T., Kasuga, S., and Kimigafukuro, T. 1990. Inheritance of resistance to target leaf spot caused by Bipolaris cookei (Saccardo) Shoemaker in sorghum (Sorghum bicolor Moench..Journal of Japanese Society of Grassland Science, 35(4), pp. 302-308. https://doi.org/10.14941/grass.35.302.##Xu, X., Liu, Zh., Dong, H., Zhao, Q., Jiang, Y. and Platinum, A. 2000. A preliminary study on a new disease of sorghum-target spot disease. Journal of Shenyang Agricultural University, 31(3), pp. 249-253. https://doi.org/10.3969/j.issn.1000-1700.2000.03.005.##Zhu, X., Reid, L.M., Woldemariam, T., Wu, J., Jindal, K.K. and Kebede, A. 2023. Resistance breeding for Northern corn leaf blight with dominant genes, polygene, and their combinations effects on disease traits. Agronomy, 13(4), 1096. https://doi.org/10.3390/agronomy13041096.##Zummo, N. and Gourley, L.M. 1987. Occurrence of target leaf spot (Bipolaris sorghicola) on sorghum in Mississippi. Plant Disease, 71, 1045. https://doi.org/10.1094/PD-71-1045B.## | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 237 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 205 |