پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 748 |
| تعداد مقالات | 7,108 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,240,077 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,897,824 |
بررسی تطبیقی ـ انتقادی مبنا و روند تهیه طرحهای جامع؛ استراتژیک و ساختاری ـ راهبردی | ||
| دانش شهرسازی | ||
| دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 23، تیر 1402، صفحه 65-90 اصل مقاله (1.65 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2023.22497.1778 | ||
| نویسندگان | ||
| حمید حجتی* 1؛ رسول قربانی2 | ||
| 1دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مدرس گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
| 2استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| بیان مسئله: عدم بررسی دقیق ماهوی طرحهای جامع و ساختاری ـ راهبردی و عدم اشراف بر میزان ظرفیت آن‌ها در ساماندهی بهینه شهرهای کشور و عدم توجه دقیق به طرحهای مطلوبی چون استراتژیک در راه نیل به شهرسازی پایدار خلل ایجاد کرده است. از طرفی برخی طرح‌ها علیرغم اینکه داعیه نوین بودن دارند، عملاً چیزی جز روکشی نو بر همان طرحهای کهنه نیستند، طرح‌هایی که (مشخصاً طرح ساختاری ـ راهبردی) خود سدی در راه تهیه طرح‌هایی حقیقتاً نوین و مطلوب هم بشمار میروند. هدف: مقاله حاضر کوشیده ضمن تبیین طرحهای جامع؛ استراتژیک و البته ساختاری ـ راهبردی و روند تهیه این سه طرح، در مطالعهای تحلیلی ـ تطبیقی این سه طرح را مورد مقایسه قرار دهد. روش: مقاله حاضر از نوع تحقیقات بنیادی ـ کاربردی و توسعهای محسوب میشود و روش توصیفی و تطبیقی ـ تحلیلی را برای دستیابی به اهداف خود مدنظر قرار داده است. مشخصاً تحقیق در قالب رویکردی تحلیلی و توصیفی، ابتدا با مطالعه سه طرح جامع؛ استراتژیک و ساختاری ـ راهبردی آغازشده و با یک بررسی مفصل اسنادی، مقدمات ایده شکل میگیرد. سپس با بررسی تحلیلی طرح‌ها (تحلیل محتوا) و طی یک بررسی تطبیقی، شاخص‌ها و دادهها و نیز اصول و اهداف اصلی طرح‌ها استخراج‌شده، مقایسه میگردند. یافته‌ها: طرح جامع طرحی است کالبدمحور در تلاش برای پیشبینی آینده بر مبنای گذشته و مبشر تفکری بالا به پایین و با روند تهیهای خطی که مقوله ارزیابی در آن تقریباً مغفول مانده، اما طرح استراتژیک طرحی است منعطف، همهجانبه با روند تهیهای چرخهای که مقوله ارزیابی از ارکان غیرقابل‌تفکیکش محسوب میشود. طرح ساختاری ـ راهبردی نیز با وجود داعیه نوین بودن، طرحی است تلفیقی و به بیانی ملغمهای از سه طرح جامع، استراتژیک و ساختاری. روند تهیه آن‌هم با مطالعات وضع موجود شروع، با تهیه بخشی به نام برنامه راهبردی یا استراتژیک (که کاملاً منفک از کل طرح است) ادامه و با برنامهریزی ساختاری به پایان میرسد. طرحی با ادعای داشتن روندی حلزونی (روند چرخهای)، درحالی‌که مقوله ارزیابی در آن به نحوی کلی و به‌دوراز قابلیت اجرا مطرح‌شده است. نتیجه گیری: ادامه تهیه طرح جامع به شکل کنونی و حتی در شکل اصلاحشده خود، نیز دل‌خوش نمودن به تهیه طرح‌هایی به‌اصطلاح نوین (طرح ساختاری ـ راهبردی) که چیز چندان فراتری از طرحهای سنتی پیشین نیستند، قادر به مرتفع ساختن مشکلات مزمن شهرهای کشور نیست و ناگزیر باید به تهیه و اجرای طرح‌هایی مناسب‌تر و راهگشاتر، مشخصاً طرح استراتژیک (پس از تحقق پیش‌شرط‌هایی) اقدام نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| برنامهریزی شهری؛ طرحهای توسعه شهری؛ طرح جامع؛ طرح استراتژیک؛ طرح ساختاری ـ راهبردی | ||
| مراجع | ||
|
منابع
احسن، مجید. (1382). مجموعه قوانین و مقررات شهرسازی (جلد اول). حوزه معاونت شهرسازی و معماری ایران.
احمدی، حسین. (1377). برنامهریزی استراتژیک و کاربرد آن. تهران: انتشارات سایهنما.
انجمن شهرسازی آمریکا. (2006). استانداردهای برنامهریزی و طراحی شهری. ترجمه جامعه مهندسان مشاور ایران. (1391). انتشارات آذرخش.
اویسی، علیمحمد. (1385). طراحی شهری راهبردی برای محله الهیه در حوزه شمالی شهر تهران. پایان‌نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد در رشته جغرافیای انسانی. گرایش برنامهریزی شهری. دانشکده جغرافیا. دانشگاه تهران. تهران.
پورمحمدی، محمدرضا. (1382). برنامهریزی کاربری اراضی شهری. تهران: انتشارات سمت.
پیرزاده، حسین. (1387). اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران بر اساس رویکرد راهبردی. انتشارات معاونت شهرسازی و معماری.
حجتی، حمید. (1387). ارزیابی نتایج اجرای طرحهای توسعه شهری در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری. دانشگاه زنجان. زنجان.
حجتی، حمید. (1397). چرایی و چالش‌های گذار از طرح جامع شهری به استراتژیک. رساله دکترا در رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری. دانشگاه تبریز. تبریز.
حجتی، حمید. (1400). ارزیابی تطبیقی طرحهای جامع ایران و طرحهای استراتژیک شهری کشورهای توسعهیافته (با تأکید بر ماهیت، اهداف و فرایند تهیه طرح‌ها). رساله پسادکترا در رشته برنامهریزی شهری. حامی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور INSF. تهران.
حجتی، حمید؛ پورمحمدی، محمدرضا و قربانی، رسول. (1400). درآمدی بر طرحهای توسعه شهری. تهران: انتشارات پرهام.
حجتی، حمید. (1401). طرحهای توسعه شهری در ایران و جهان. تهران: انتشارات سیمای دانش.
سعیدنیا، احمد. (1390). طرحهای شهری در ایران، کتاب‌های سبز شهرداری (جلد پنجم). انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
رهنمایی، محمدتقی و شاهحسینی، پروانه. (1383). فرایند برنامهریزی شهری ایران. تهران: انتشارات سمت.
دانشپور، زهره. (1382). برنامهریزی راهبردی و برنامهریزی اختیار راهبردی. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت شهری، 4(14).
عرب، داوودرضا؛ رجبی، مهدی و اشرفی، یوسف. (1389). برنامهریزی عملیاتی شهرداری‌ها با رویکرد راهبردی. انتشارات معاونت آموزشی پژوهشکده مدیریت شهری و روستایی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
لوکوربوزیه. (1998). منشور آتن. ترجمه محمدمنصور فلامکی. (1388). تهران: نشر فضا.
ماجدی، حمید. (1391). نظریه تهیه طرحهای ساختاری راهبردی (ناحیهای ـ محلی). فصلنامه علمی پژوهشی هویت شهر، 6(11).
مرادی مسیحی، واراز. (1384). برنامهریزی استراتژیک و کاربرد آن در شهرسازی ایران. انتشارات شرکت پردازش و برنامهریزی شهری «وابسته به شهرداری تهران».
منوچهریفر، بابک. (1387). الزامات و موانع برنامهریزی فضایی راهبردی: رویکردی نهادی. پایان‌نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد در رشته برنامهریزی شهری و منطقهای. دانشکده معماری و شهرسازی. دانشگاه بهشتی. تهران.
مهدی‌زاده، جواد؛ صراف‌زاده، هایده؛ پیرزاده‌نهوچی، محمدحسین؛ امیری، مهین‌دوخت؛ مطلق، محمدتقی و جهانشاهی، محمدحسین. (1382). برنامهریزی راهبردی توسعه شهری «تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران». مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
مهندسان مشاور پارسبوم و مهندسین مشاور آبان. (1386). طرح جامع (ساختاری ـ راهبردی) اسلامشهر ـ رباطکریم.
مهندسان مشاور باوند با همکاری مهندسان مشاور پارسبوم. (1390). طرح ساختاری راهبردی کرج ـ شهریار.
مهندسین مشاور شهر و خانه. (1385). طرح ساختاری ـ راهبردی شیراز.
مهندسین مشاور طرح و آمایش. (1389). طرح جامع پاکدشت.
مهندسین مشاور طرح و کاوش با همکاری مهندسین پارسوماش. (1386). طرح جامع سوم شهر رشت.
مهندسین مشاور نقش‌جهان پارس. (1396). طرح تفصیلی سوم شهر رشت. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 318 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 310 |
||