پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 659 |
| تعداد مقالات | 6,128 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,633,695 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,854,615 |
گزینش ژنوتیپ های گندم دوروم متحمل به شوری در مرحله جوانهزنی با استفاده از شاخص‌های گزینش چند صفتی MGIDI و IGSI | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 12، شماره 3، آذر 1401، صفحه 263-279 اصل مقاله (428.22 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2023.24343.1762 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه صابر1؛ رسول اصغری زکریا* 2؛ ناصر زارع3؛ سلیم فرزانه4 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 2استاد، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 3استاد گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 4دانشیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) یا گندم سخت، دومین گونه زراعی مهم گندم است. از آنجایی که گندم دوروم عمدتاً در شرایط دیم در ناحیه مدیترانه کشت می‌شود، عملکرد آن شدیداً تحت تأثیر تنش‌های غیرزیستی به‌ویژه خشکی و شوری قرار می‌گیرد. تنش شوری باعث ایجاد تنش اسمزی می‌شود و تعادل یونی سلول و فرآیندهای فیزیولوژیک گیاه مانند جوانهزنی بذر و رشد گیاهچه را مختل می‌کند. این مطالعه بهمنظور شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به شوری گندم دوروم در مرحله جوانهزنی با استفاده از شاخص‌های گزینش چند صفتی مانند شاخص فاصله ژنوتیپ- ایدیوتیپ چند صفتی (MGIDI) و شاخص گزینش ژنوتیپ ایده‌آل (IGSI) انجام شد. مواد و روش‌ها: مواد گیاهی این تحقیق، 50 ژنوتیپ مختلف گندم دوروم بود که از نظر تحمل به شوری در مرحله جوانهزنی مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. برای ایجاد تنش شوری نیز از نمک کلرید سدیم در سه سطح شامل غلظت‌های صفر (شاهد)، 150 میلی‌مولار (تقریباً معادل 15 دسی‌زیمنس بر متر) و 300 میلی‌مولار (تقریباً معادل 30 دسی‌زیمنس بر متر) استفاده شد. بهمنظور ارزیابی تحمل به شوری ژنوتیپ‌ها، ابتدا شاخص‌های کمی تحمل به تنش بر اساس وزن خشک ریشهچه و ساقهچه در شرایط بدون تنش (Yp) و در میانگین سطوح شوری (Ys) برای هر ژنوتیپ محاسبه شد. سپس شاخص MGIDI با توجه نتایج تحلیل عاملی و بر مبنای نمرات عاملی دو عامل اول (با مقادیر ویژه بیشتر از یک) محاسبه شد. شاخص IGSI نیز با در نظر گرفتن تمامی شاخص‌های تحمل به تنش برای هر یک از ژنوتیپ‌های مورد مطالعه محاسبه شد. یافته های تحقیق: نتایج تحلیل عاملی بر اساس تجزیه به مؤلفه های اصلی نشان داد که دو عامل اول با مقادیر ویژه بیشتر از یک 6/99 درصد از واریانس کل را تبیین کردند. محاسبه شاخص MGIDI برای هر یک از ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بر اساس نمرات عاملی نشان داد که در میانگین شرایط تنش شوری، ژنوتیپ‌های 6، 23، 5، 30، 34، 29، 31، 2، 10، 39، 13، 9، 47، 12، 52، 48 و 1 با داشتن مقادیر کمتر شاخص MGIDI (بین 90/0 تا 50/2) و مقادیر بالاتر شاخص IGSI (بین 65/0تا 80/0) بهترین ژنوتیپ‌ها از نظر تحمل به شوری بودند. در مقابل، ژنوتیپ‌های 46، 43، 19، 26، 4، 15، 42، 38، 11 و 37 که دارای مقادیر IGSI پایین‌تر و MGIDI بالاتر بودند و بهعنوان ژنوتیپ‌های ضعیف و حساس به شوری در نظر گرفته شدند. ضریب تبیین (R2) بین این دو شاخص برای همه ژنوتیپ‌ها 92 درصد بود که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین این دو شاخص و انتخاب ژنوتیپ‌های یکسان بود. نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل توجهی در بین ژنوتیپ‌های گندم دوروم مورد مطالعه از نظر تحمل به شوری در مرحله جوانهزنی وجود داشت که می‌توان از آن در برنامههای اصلاحی این گیاه زراعی ارزشمند استفاده کرد. همچنین شاخص‌های IGSI و MGIDI در شناسایی ژنوتیپ‌های برتر بر اساس تمامی شاخص‌های تحمل به تنش مؤثر بودند. بنابراین، از این شاخص‌ها می‌توان برای گزینش ژنوتیپ‌های متحمل به شوری بر اساس صفات مختلف در برنامههای اصلاحی استفاده کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تحلیل عاملی؛ تنش شوری؛ ریشه چه؛ ساقه چه؛ شاخص‌های تحمل به تنش | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 71 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 33 |
||