تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,077 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,162,810 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,862,236 |
دادرسی فراقانونی: بررسی انتقادی مبانی استجازۀ قضایی در پرتو قانون اساسی | ||
پژوهشنامه حقوق کیفری | ||
مقاله 2، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 27، مرداد 1402، صفحه 33-62 اصل مقاله (1.08 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/jol.2022.22428.2302 | ||
نویسندگان | ||
اسماء حیدری زاد* 1؛ حسین فخر2 | ||
1دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
2دانشیار گروه حقوق، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
قانونمندی و قضامندی، دو شاخص بنیادین «دادرسی عادلانه» است. قانونمندی اقتضاء میکند که نهادهای حقوق کیفری از قواعد قانونی تبعیت کند و قضامندی به معنای اعمال فرایند قضایی عادلانه برای مجازات میباشد. از لحاظ عملی، چالشهای متعددی ملاحظه میشود که توسّل به شیوۀ استجازه(استیذان) برای «دور زدن قوانین موجود» از جملۀ آنهاست. مروری بر مدیریت قضایی رؤسای قوهقضائیه نشان میدهد که آنان به دلیل تعلّق به دیدگاههای فقهی و ناباوری به سازوکارهای حقوقی،گاهی به جای علتشناسی مشکلات و چارهجویی از مجاری قانونی، با اذن از رهبری کوتاهترین راه ممکن را برگزیدهاند. درحالیکه قوانین، سازوکار حقوقی رفع خلاءها را تبیین کرده است. در مقالۀ پیشرو، مواردی از استیذان قضایی و مبانی حقوقی آنها بررسی شده است. یافتۀ مقاله آن است که با وجود سازوکارهای قانونی برای رفع نیازهای تقنینی قوه قضائیه، هیچ دلیل موجهی استیذان از رهبری را توجیه نمیکند و تمسّک به بند هشتم اصل 110 ق.ا تحت عنوان «حل معضل نظام» به دلیل عدم احراز شروط سهگانه آن، ممکن نیست. بنابراین، استیذان قضایی، شیوهای فراقانونی است که با نقض قوانین، از یک سو اصل استقلال قوا، جایگاه مجلس و وجه جمهوریت نظام را تضعیف میکند و از سوی دیگر، اصل قانونمندی دستگاه قضایی را زیر سؤال میبرد. | ||
کلیدواژهها | ||
استجازه؛ قانونمندی؛ قضامندی؛ حل معضل نظام؛ دادرسی فراقانونی | ||
مراجع | ||
منابع
آخوندی، محمود (1379)، آیین دادرسی کیفری،جلدچهارم(اندیشهها)، چاپ اول، دانشگاه قم: انتشارات اشراق.
آماده، غلامحسین (1388)، نقش رئیس قوه قضائیه در فرآیند کیفری ایران، چاپ اول، تهران: نشر دادگستر.
آقاجانی، مهدی؛ میرخلیلی، سیدمحمود و حاجیدهآبادی، احمد (1400)، «آسیبشناسی سیاست کیفری ایران در پرتو نظریه قوچ قربانی»، مطالعات حقوقی معاصر، سال 12، شماره23،
اصلانی، فیروز، بحرودی، ابوالقاسم (1391)، «ولایت فقیه، قانون اساسی، مسئله مشروعیت»، فصلنامه پژوهشهای انقلاب اسلامی، سال اول، شماره3،
امام خمینی، روحالله (1377)، ولایت فقیه، چاپ هفتم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ایزدیفرد، عباس (1383)، «ولایت فقیه و قانون اساسی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 25،
حبیبزاده، محمدجعفر؛ کرامت، قاسم و شهبازینیا، مرتضی (1389)، «استقلال قضایی در نظام حقوقی ایران با مطالعۀ تطبیقی»، مدرس علوم انسانی-پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 14، شماره 4،
دارابی، شهرداد (1401)، «راهبرد ترکیبی در مدل های مردم سالار و اقتدارگرای فراگیر سیاست جنایی»، پژوهشنامه حقوق کیفری، دوره 13، پیاپی25،
رجائی، حسین (1381)، «ولایت فقیه و حل معضلات نظام»، رواق اندیشه، شماره 16،
رستمی، هادی (1400)، «سیاست جنایی بخشنامه مدار در فرایند دادرسی کیفری»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال28، شماره 108،
صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی، جلد دوم، 1369.
فرجیها، محمد و مقدسی، محمدباقر (1393)، «جلوههایعوامگرایی درسیاستهای کیفری مواد مخدر»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 68،
کوشا، جعفر و دهقانی سانیج، محمدرضا (1396)، «سیاست جنایی در جرایم اقتصادی»، دانش حقوق و مالیه، سال اول، شماره دو،
گرجی ازندریانی، علی اکبر و قهرمانزاده نیمگزی ،فرزین (1394)، «بررسی جایگاه استقلال سازمان قضایی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»؛ فقه و حقوق اسلامی، سال پنجم، شماره دهم،
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1389)، مجموعۀ نظریات شورای نگهبان، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، چاپ دوم.
معاونت حقوقی ریاست جمهوری (1396)، مجموعه قانون آیین دادرسی کیفری و مقررات مربوط، چاپ چهارم، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات.
؟؟؟«مجموعة تنقیحی قوانین و مقررات جرایم و مجازاتها»، (1397)، چاپ دوازدهم.
مقدسی؛ محمدباقر و فرجیها، محمد (1392)، «ویژگیهای سیاستهای کیفری عوام گرا؛ مطالعه تطبیقی»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره4، شماره2،
محقق داماد، سید مصطفی (1378)، «قرائتهای مختلف از ولایت مطلقه فقیه»، ماهنامه اندیشه حکومت، شماره3،
منتهایی، عباس (1380)، «مفهوم حقوقی اذن و اجازه»، ماهنامۀ کانون، شماره 29،
مهرپور، حسین (1391)، «مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، چاپ سوم، تهران: انتشارات دادگستر.
مهرپور، حسین و ملایری، محمدحسین (1381)، «نقادی نظرورزیها درباره مجمع تشخیص مصلحت» (مصاحبه با آیتالله هاشمی رفسنجانی)، فصلنامه راهبرد، شماره26،
میرزایی، اقبالعلی (1393)، «قانون و اعتبار زمانی آن با تأکید بر مفهوم و اوصاف قانون موقت»، مجله حقوقی دادگستری، سال 78، شماره85،
نجابتخواه، مرتضی؛ تقیزاده، جواد و ظریفی، نفیسه (1396)، «تبیین حقوقی حل معضلات نظام در نظام حقوق اساسی ایران»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال ششم، شماره 18،
نقیپور نصیرآبادی، عباس و عالیپور، حسن (1401)، «ماهیت نظام اقتصادی و نظارت پیشگیرانه: نسبت سنجی در پیشگیری از جرایم اقتصادی در ایران»، پژوهشنامه حقوق کیفری، زیر چاپ.
پایگاه های اینترنتی
پایگاه خبری اختبار (16شهریور1399)، «موافقت رهبر با تداوم فعالیت شعب ویژه رسیدگی به پروندههای مفسدان اقتصادی»، دریافت در 16شهریور 1399، لینک خبر در کانال تلگرام:https://t.me/ekhtebar/24870 به نشانی: @Ekhtebar
سایت باشگاه خبرنگاران جوان (17 آذر1397)، «حکم حکومتی رهبری گره از مشکلات چه کسانی باز میکند»، دریافت در 1دی1399، نشانی: https://www.yjc.ir/00SLJ6
سایت خبرگزاری فارس (3 اسفند 1393)، «حکم حکومتی در قانون اساسی و جایگاه آن در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، حوزه اقتصاد و حقوق، شماره : ۱۳۹۳۱۱۲۸۰۰۱۵۳۹،دریافت در 1مهر1398، نشانی:www.farsnews.ir
سایت خبری فرارو، «سیر تا پیاز ماجرای "وحید مظلومین" و "محمد سالم"»، ۲۳ آبان ۱۳۹۷، کد خبر: ۳۸۰۳۱۶، https://fararu.com/
سایت خبری مشرق (28مرداد1397)، «طرح تشکیل سازمان مبارزه با جرائم اقتصادی»، کد خبر 885680،دریافت در 5مرداد 1398،نشانی: mshrgh.ir/885680
شمسکلائی، مهسا (22مرداد1397)، «گفت و گو با «بهمن کشاورز»،«علی خالقی»، «فرزانه سریر» در موارد مندرج در نامه رئیس قوه قضائیه»، سایت فرهیختگان آنلاین،لینک خبر: http://fdn.ir/20804.
شمس بجندی؛ جواد، «مهلت استجازه رهبری تمام شد؛ سرنوشت پروندههای فساد اقتصادی چه میشود؟» 4مهر 1400، خبرگزاری تسنیم ، آدرس: https://tn.ai/2579253
رهبری، حسین، «امام خمینی و شؤون ولایت»، سایت پرتال امام خمینی(27 اردیبهشت1396)،کد مطلب: ۱۵۱۵۰۲.
مکاتبات و نظرات مشورتی
بخشنامه شماره 2532/10 مورخ 23/4/1398 رئیس دادگستری استان تهران به سرپرست دادگاههای تجدیدنظر استان تهران
نامه شماره70/45/37/م مورخ 9/10/1370 رئیس قوه قضائیه به رهبری
نامه شماره 1168/1/س مورخ 19/10/1370 دفتر رهبری به رئیس قوه قضائیه
نامه شماره 71/4041/م مورخ 25/8/1371 رئیس قوه قضائیه به رهبری
نامه شماره 73/10901/9/7 مورخ 3/11/1373 رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح به رئیس قوه قضائیه
نامه شماره 73/4299/م مورخ 20/11/1373 معاون اجرایی رئیس قوه قضائیه به رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح
نامه شماره 9000/87221/100 مورخ 14/5/1399 رئیس وقت قوه قضائیه
پاسخ شماره 1/13752/م مورخ 21/5/1399 رهبری به رئیس قوه قضائیه
نامه شماره 9000/62339/100 مورخ24/12/1388 رئیس قوه قضائیه و پاسخ دفتر رهبری به شماره 16743/1 مورخ 25/12/1388 مندرج در روزنامه رسمی کشور شماره 9000/1402/100 تاریخ 18/1/1389
نامه شماره 100/66868/9000 تاریخ 3/6/1398 رئیس قوه قضائیه به روسای دادگستریهای کشور
نامه شماره 9000/62339/100 مورخ 24/12/1388 رئیس قوه قضائیه
پاسخ شماره 16743/1 مورخ 25/12/1388 دفتر رهبری
مرکز تحقیقات شورای نگهبان، «گزارش کارشناسی لایحه آیین دادرسی کیفری(مواد 559 الی 648) مربوط به سازمان قضایی نیروهای مسلح»، شماره گزارش910004 تاریخ تنظیم 30/2/1391
نظریه تفسیری شماره 6772 مورخ 22/2/1373 شورای نگهبان
نظریه تفسیری شماره 1065/21/79 مورخ 30/7/1379 شورای نگهبان
نظریه تفسیری شماره 9387/30/83 مورخ 21/10/1383 شورای نگهبان | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,460 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 391 |