تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 744 |
تعداد مقالات | 7,082 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,200,477 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,876,103 |
تحلیل عوامل و مؤلفههای حس تعلق به مکان در محلات قدیمی شهر تبریز (نمونه موردی محله اهراب تبریز) | ||
دانش شهرسازی | ||
مقاله 6، دوره 5، شماره 3، مهر 1400، صفحه 107-125 اصل مقاله (3.09 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2021.16220.1441 | ||
نویسندگان | ||
مصطفی بصیری* 1؛ علی زینالی عظیم2؛ علی آذر3 | ||
1استادیار گروه شهرسازی و معماری، واحد ایلخچی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلخچی، ایران | ||
2استادیار گروه معماری و شهرسازی، عضو باشگاه نخبگان و پژوهشگران واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران | ||
3استادیار گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران | ||
چکیده | ||
بیان مسئله: محله تنها یک مکان و محیط برای فعالیتهای انسانی و سرپناه نیست بلکه پدیدهای است که انسان در تعامل خود با آن، بدان معنا بخشیده و به آن دلبسته میشود. اما امروزه حس تعلق به مکان در محلات قدیمی و تاریخی به دلیل بیتوجهی مدیران شهری در سطح پایینی قرار دارد. هدف: این پژوهش به تحلیل عوامل و مؤلفههای حس تعلق به مکان در محله اهراب شهر تبریز میپردازد. روش: تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت و محتوای کاری، توصیفی- تحلیلی و از نوع پیمایشی است. بهمنظور گرداوری دادهها از مصاحبه عمیق و پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری،جمعیت محله اهراب تبریز که برابر 17952 نفر است. حجم نمونه هم ازآن نبا استفادهبببببب فرمول کوکران، برابر 376 نفر به دست آمد. روش نمونهگیری بهصورت تصادفی ساده است. جهت بررسی پایایی پرسشنامه،از آلفای کرونباخ استفاده شد. برای آزمون سؤالات تحقیق، ابتدا نرمال بودن دادهها با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف موردبررسی قرار گرفت و پس از تأیید نرمال بودن دادهها، از همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم استفاده شد. محاسبات در نرمافزار SPSS و Amos انجام گرفت. یافتهها: شاخص نیکویی برازش (GFI) 915/0 است که نشاندهنده قابلقبول بودن این میزان برای برازش مطلوب مدل است. مقدار ریشه میانگین مربعات خطای برآورد (RMSEA) نیز 065/0 است که با توجه به کوچکتر بودن از 08/0، قابلقبول بوده و نشاندهنده تأیید مدل پژوهش است. همچنین شاخص توکر- لویس (TLI) 906/0؛ شاخص برازش تطبیقی (CFI) 903/0 و شاخص برازش مقتصد هنجار شده (PNFI) 71/0 است که همگی نشاندهنده برازش مطلوب و تأیید مدل پژوهش است. نتیجه گیری: گذر زمان با بار عاملی 96/0 بیشترین تأثیر را در حس تعلق به مکان دارد. پسازآن به ترتیب خوانایی و دسترسی، غنای بصری، مبلمان و تجهیزات، مولفههای احساسی، کیفیت فضایی، تعاملات اجتماعی، زیبایی و نمادها و هویت قرار دارند. | ||
تازه های تحقیق | ||
برای اولین بار 4 معیار: 1-حس مکان (ادراک، شناخت و تجربه) 2- معنی مکان یا روح مکان (ماهیت، ذات و منحصربهفرد بودن مکان) 3- خاطره و آگاهی (آثار و تاریخ مکانها) 4- تخیل و اکتشاف (فرآیندهای خلاقیت و هویت). در حس تعلق به مکان در محلات قدیمی شهرها بررسی شد. | ||
کلیدواژهها | ||
مکان؛ حس مکان؛ حس تعلق مکان؛ تبریز | ||
مراجع | ||
بزی، خدارحم؛ میرزاپور، سلیمان و افراسیابیراد، محمدصادق. (1393). بررسی مقایسهای حس تعلق به مکان در محلات شهر خرم آباد. معماری و شهرسازی پایدار، 2(2)، 1-14.
بلالی اسکویی، آزیتا؛ حیدری ترکمانی، مینا و دیبا، فربد. (1398). تحلیل لایه ای علتهای تغییر مفهوم محله در ارتباط با حس تعلق و ارایه سناریوهای بدیل. دانش شهرسازی، 3(3) ، 65-81.
بهزادپور، محمد. (1397). بررسی حس تعلق مکانی در مجتمعهای مسکونی و نقش طبیعت بر آن (مطالعه موردی: مجتمعهای مسکونی اکباتان، پردیسان، زیتون و مهرگان). پژوهش و برنامهریزی شهری، 9(3)، 183-200.
پورجعفر، محمدرضا و پورجعفر، علی. (1391). الگوی پیشنهادی محله، با مرکزیت مسجد و فضاهای عمومیمورد نیاز در شهر ایرانی- اسلامی. مطالعات شهر ایرانی - اسلامی، 10، 15-24.
پورجعفر، محمدرضا؛ ایزدی، محمدسعید و خبیری، سمانه. (1394). دلبستگی مکانی؛ بازشناسی مفهوم، اصول و معیارها. هویت شهر، 9(26)، 43-64.
پورمحمدی، محمدرضا و مصیب زاده، علی. (1388). آشنایی با محله و معیارهای محله بندی شهر با تأکید بر شهر تبریز. جغرافیا و برنامهریزی شهری (دانشگاه تبریز)، 14(28)، 53-89.
تابان، محسن؛ پورجعفر، محمدرضا و پورمند، حسنعلی. (1391). هویت و مکان، رویکردى پدیدارشناسانه. هویت شهر، 6(10)، 79-90.
حسینی کمالآبادی، سید مرتضی؛ پورجعفر، محمدرضا؛ دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و افتخاری، اصغر. (1398). کتاب نظریه: کتابی در عالیترین سطح علم و تحقیق برای انتخاب و معرفی نظریههای برتر در عرصه علوم انسانی اسلامی(جلد دوم). تهران: انتشارات آفتاب توسعه.
رحیمی، لیلا؛ رفیعیان، مجتبی و باقری، محمد. (1395). تبیین مؤلفههای"دلبستگی به مکان" در مقیاس محله، شهر و تحلیل تعمیم پذیری آن، نمونه موردی: محله تاریخی سرخاب تبریز. معماری و شهرسازی آرمانشهر، 17، 225-236.
ضابطیان، الهام و خیرالدین، رضا. (1397). سطوح حس مکان در فضاهای شهری (نمونه موردی: میدان امام خمینی و امام حسین شهر تهران). دانش شهرسازی، 2(2)، 27-63.
فاخری، اعظم. (1389). احیا و نوسازی بافتهای فرسوده با رویکرد تامین مسکن نمونه موردی محله اهراب تبریز. پایان نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مازندران، واحد ساری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد.
فلاحت، محمدصادق؛ کمالی، لیلا و شهیدی، صمد. (1395). نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری. باغ نظر، 14(4)، 15-22.
قشقایی، رضا؛ موحد، خسرو و محمدزاده، حجت الله. (1395). ارزیابی حس تعلق به مکان با تأکید بر عوامل کالبدی و محیطی در سواحل شهری (مطالعه ی موردی: ساحل بوشهر). پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، 4(2)، 261-282.
کشاورزی، گلاره و جلالیان، سارا. (1398). ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻗﻠﻤﺮوﻳﺎﺑﻰ در اﻳﺠﺎد ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردى: ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ اﻋﺘﻤﺎدﻳﻪ ﻫﻤﺪان). مطالعات محیطی هفت حصار، 7(27)، 81-91.
محمدمرادی، آرش؛ یزدانفر، سیدعباس؛ فیضی، محسن و نوروزیان ملکی، سعید. (1398). سنجش حس مکان و شناسایی مؤلفههای مؤثر بر آن در بافت تاریخی تهران (موردپژوهی: محلۀ تاریخی امامزاده یحیی). مطالعات معماری ایران، 15، 175-191.
ملکی، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ؛ پارسا، ﺳﭙﻴﺪه؛ وﺛﻴﻖ، بهزاد و ﻣﺮادی، ابراهیم. (1393). ﺑﺮرﺳﻰ ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﺟﻨﺴﻴﺘﻰ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: ﺷﻬﺮ اﻳﻼم). مسکن و محیط روستا، 33(148)، 99-108.
یزدانی، محمدحسن؛ علیپور، ابراهیم و محمودی، ایوب. (1398). بررسی و تحلیل هویت محلات شهری با تاکید بر حس تعلق به مکان (مورد مطالعه: محلات سیزدهگانه حاشیه شهر اردبیل). جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، 6(14)، 9-39.
Alexander, C. (2004). The nature of order, book 4: The luminous ground. New York, NY: Oxford University Press.
Alexander, C., Ishikawa, S., & Silverstein, M. (1977). A Pattern Language. New York, NY: Oxford UniversityPress.
Allen, N. (2018). Concepts of Neighbourhood: A Review of the Literature. Working Paper 18-02. Auckland, New Zealand: National Science Challenge 11: Building Better Homes, Towns and Cities. This report is available from: http://www.buildingbetter.nz/resources/publications.html.
Alyan, S. A. S., Herlily, .. (2019). The Sense of Place in Community Participation Through Tactical Urbanism in Bundaran HI, Jakarta. CSID Journal of Infrastructure Development, 2(1), 40-49.
Aydın, D., & Sıramkayab, S. B. (2014), “Neighborhood” Concept and the Analysis of Differentiating Sociological Structure With The Change Of Dwelling Typology. Social and Behavioral Sciences, 140, 260 – 269.
Bazi, K., Mirzapour, S., & Afrasiabi Rad, M. (2014). A comparative study of the sense of place in the neighborhoods of Khorramabad. Sustainable Architecture and Urbanism, 2(2), 1-14. (in Persian)
Behzadpour, M. (2018). A Study of the Sense of Spatial Belonging in Residential Complexes and the Role of Nature on It (Case Study: Ekbatan, Pardisan, Zaytoun and Mehregan Residential Complexes). Research and Urban Planning, 9(3), 183 -200. (in Persian)
Beidler, K., & Morrison, J. (2015). Sense of place: inquiry and application. Journal of Urbanism: International Research On Place making And Urban Sustainability, 9(3), 205-215.
Belali Oskooi, A., Heidari Turkmani, M., & Diba, F. (2019). Layered analysis of the causes of changing the concept of neighborhood in relation to the sense of belonging and presenting alternative scenarios. Urban Planning Knowledge, 3(3), 65-81. (in Persian)
Benevolo, L. (1971). The Origins of Modern Town Planning (J. Landry, Trans.). Cambridge, MA: MIT Press.
Carmona, M., Heath, T., Oc, T., & Tiesdell, S. (2003). Public Places, Urban Spaces. Oxford: Architectural Press.
Casey, E. S. (2009). Getting back into place: Toward a renewed understanding of the place world. Bloomington: Indiana University Press.
Choay, F. (1969). The Modern City: Planning in the 19th Century. New York: George Braziller.
Cresswell, T. (2004). Place: A short introduction. Oxford, United Kingdom: Blackwell.
Dazkir, S. S. (2018). Place Meaning, Sense of Belonging, and Personalization Among University Students in Turkey. Family and Consumer Sciences Research Journal, 46(3), 252-266.
Delmelle, E. (2017). Differentiating pathways of neighborhood change in 50 U.S. metropolitan areas. Environment and PlanningA, 49(10), 2402-2424.
DeNardi, A. (2017). Landscape and sense of belonging to place: the relationship with everyday places in the experience of some migrants living in Montebelluna (Northeastern Italy). Journal of Research and Didactics in Geography (J-READING), 1(6), 61-72.
Fakheri, A. (2010). Rehabilitation and Renovation of Dilapidated Tissues with Housing Approach Case Study of Ahrab Neighborhood, Tabriz. (Unpublished Master's thesis). Payame Noor University of Mazandaran, Sari Branch. (in Persian)
Falahat, M., Kamali, L., & Shahidi, S. (2016). The role of the concept of sense of place in improving the quality of architectural protection. Bagh-e Nazar, 14(4), 15-22. (in Persian)
Ghashqaei, R., Movahed, Kh., & Mohammadzadeh, H. (2016). Evaluating the sense of belonging with emphasis on physical and environmental factors in urban coasts (Case study: Bushehr coast). Geographical Research of Urban Planning, 4(2), 261-282. (in Persian)
Giuliani, M. V., & Feldman, R. (1993). Place attachment in a developmental and cultural context. Journal of Environmental Psychology, 13, 267-274.
Gorgul, E., Luo, L., Wei, S., & Pei, C. D. (2017). Sense of place or sense of belonging? Developing guidelines for human-centered outdoor spaces in China that citizens can be proud of. Procedia engineering, 198, 517-524.
Gustafson, P. (2001). Meanings of place: Everyday experience and theoretical conceptualizations. Journal of Environmental Psychology, 21, 5-16.
Hay, R. (1998). Sense of place in a developmental context. Journal of Environmental Psychology, 18, 5-29.
Hosseini Kamalabadi, S., Pourjafar, M., Dehghani Firoozabadi, S., & Eftekhari, A. (2019). Theory: A book at the highest level of science and research to select and introduce the best theories in the field of Islamic humanities, 2. Tehran: Aftab Tose'e Publications. (in Persian)
Jackson, J. B. (1994). A sense of place, a sense of time. Yale University Press.
Keller, S. (1968). The Urban Neighborhood. NY: Random House.
Keshvarzi, G., & Jalalian, S. (2019). Explaining the Role of Factors Affecting Territoriality in Creating a Sense of Belonging to Place in Residential Complexes (Case Study: Etemadieh Residential Complex in Hamadan). Haft Hesar Journal of Environmental Studies, 7(27), 81-91. (in Persian)
Kian Tan, S., Hooi Tan, S., Sin Kok, Y., & Wei Choon, Sh. (2018). Sense of place and sustainability of intangible cultural heritage e The case of George Town and Melaka. Tourism Management, 67, 376-387.
Kısar, E., & Türkoğlu, H. (2010). Neighboring as an Indicator of Social Integration in Residential Areas of Istanbul. Paper presented at the Proceedings of the 14th The International Planning History Society (IPHS) Conference, Istanbul, Turkey.
Liu, H. (2018). Place Attachment in Rapid Urbanization Areas-A Case Study of ZHU Village. (Unpublished Doctoral dissertation). Columbia University.
Liu, Z., Zhang, Y., Zheng, Y., Lan, J., & Zhang, G. (2019). Sense of belonging and social identity on the settlement intentions of rural-urban migrants: evidence from China. Ciência Rural, 49(8), 1-12.
Madgin, R., Bradley, L., & Hastings, A. (2016). Connecting physical and social dimensions of place attachment: What can we learn from attachment to urban recreational spaces?. J Hous and the Built Environ, 31, 677–693.
Maleki, M., Parsa, S., Wathiq, B., & Moradi, A. (2014). Investigating the sense of belonging to a place according to gender differences (Case study: Ilam city). Housing and Rural Environment, 33(148), 99-108. (in Persian)
Manzo, L. (2005). For Better orWorse: Exploring multiple dimensions of place meaning. Journal of Environmental Psychology, 25, 67–86.
Masterson, V. A., Stedman, R. C., Enqvist, J., Tengö, M., Giusti, M., Wah, D., & Svedin, O. (2017). The contribution of sense of place to social-ecological systems research: a review and research agenda. Ecology and Society, 22(1), 49.
Mendoza, C., & Morén-Alegret, R. (2013). Explo-ring methods and techniques for the analysis of senses of place and migration. Progress in Human Geography, 37(6), 762-785.
Mohammad Moradi, A., Yazdanfar, S., Faizi, M., & Norouzian Maleki, S. (2019). Assessing the sense of place and identifying the components affecting it in the historical context of Tehran (Case study: Imamzadeh Yahya historical site). Iranian Architectural Studies, 15, 175-191. (in Persian)
Morgan, P. (2010). Towards a developmental theory of place attachment. Journal of Environmental Psychology, 30, 11-22
Pourjafar, M., & Pourjafar, A. (2012). The proposed model of the neighborhood, with the center of the mosque and the required public spaces in the Iranian-Islamic city. Iranian-Islamic city studies, 10, 15-24. (in Persian)
Pourjafar, M., Izadi, M., & Khabiri, S. (2015). Spatial attachment; Recognition of Concept, Principles and Criteria. City Identity, 9(26), 43-64. (in Persian)
PourMohammadi, M., & Mosayebzadeh, A. (2009). Familiarity with the neighborhood and neighborhood criteria of the city with emphasis on the city of Tabriz. geography and urban planning (University of Tabriz), 14(28), 53-89. (in Persian)
Proshansky, H. M., Fabian, A. K., & Kaminoff, R. (1983). Place-identity: Physical World Socialization of the Self. Journal of Environmental Psychology, 3, 57–83.
Rahimi, L., Rafieian, M., & Bagheri, M. (2016). Explaining the components of "attachment to place" on the scale of neighborhood, city and its generalizability analysis, case study: Sorkhab historical neighborhood of Tabriz. Armanshahr architecture and urban planning, 17, 225-236. (in Persian)
Relph, E. (1976). Place and place lessens. Thousand Oaks, CA: Sage.
Rex, L. (2016). Art in everyday places: Democratizing art knowledge and transforming adult identities as non-artists through a vernacular art curriculum. (Unpublished Doctoral Dissertation). Northern Illinois University.
Schwirian, K. P. (1983). Models of neighborhood change. Annual review of sociology, 9(1), 83-102.
Seamon, D. (2000). Phenomenology, place, environment, and architecture: A review. Phenomenology Online, 36, 1-29.
Seamon, D. (2017). Architecture, place and phenomenology: Buildings as life worlds, atmospheresand environmental wholes.In J. Donohoe, Place and phenomenology (pp. 247-264).
Sime, J. D. (1986). Creating places or designing spaces?. Journal of Environmental Psychology, 6, 49-63.
Sola-Morales, M. D. (1978). "Towards a Ddefinition, Aanalysis of Urban Growth in Nineteenth Century." Lotus International, 19(06), 28 -36.
Stern, A. (2016). A Felt Sense of place and Space. Unpublished Manuscript.
Stern, A. (2017). Sense of Place, Sense of Self. (Unpublished Doctoral Dissertation). Saybrook University.
Taban, M., Pourjafar, M. R., & Pourmand, H. A. (2012). Identity and Place, A Phenomenological Approach. City Identity, 6(10), 79-90. (In Persian)
Tafuri, M. (1976). Architecture and Utopia, Design and Capitalist Development. Cambridge, MA: MIT Press.
Tafuri, M., & Dal-Co, F. (1976). Modern architecture. New York: Electa/Rizzoli.
Tuan, Y. (1977). Space and place: The perspective of experience. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Wartmann, F. M., & Purves, R. S. (2018). Investigating Ssense of place as a cultural ecosystem service in different landscapes through the lens of language. Landscape and Urban Planning, 175, 169–183.
Yazdani, M., Alipour, A., & Mahmoudi, A. (2019). Study and analysis of the identity of urban neighborhoods with emphasis on the sense of belonging to the place (Case study: thirteen neighborhoods on the outskirts of Ardabil). Sociology of Social Institutions, 6(14), 9-39. (in Persian)
Zabetian, E., & Khairuddin, R. (2018). Levels of sense of place in urban spaces (Case study: Imam Khomeini Square and Imam Hossein Square in Tehran). Knowledge of Urban Planning, 2(2), 27-63. (in Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,438 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 970 |