پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 709 |
| تعداد مقالات | 6,689 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,263,020 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,367,396 |
پیرامتن عنوان در نظم و نثر فارسی از قرن پنجم تا نهم هجری | ||
| نقد و نظریه ادبی | ||
| مقاله 2، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 11، فروردین 1400، صفحه 31-54 اصل مقاله (1.13 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2020.13600.1759 | ||
| نویسندگان | ||
| عبدالله آلبوغبیش* 1؛ فاطمه گل بابائی2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی تهران، ایران | ||
| 2دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| پیرامتنیت به‌مثابه مفهومی بنیادین در مطالعات ساختارگرایانه ادبیات می‌تواند علاوه بر کشف دلالتمندی متن ادبی، داده‌هایی را درباب سازمان‌بندی اندیشگانی نویسنده و شاعر و فضای فرهنگی و اجتماعی زیسته در آن به دست دهد. از میان گونه‌های مختلف پیرامتنیت، «عنوان» در جایگاه شاخص‌ترین پیرامتن از نظر گستردگی و تنوع کارکرد، ظرفیت بالایی برای تحلیل و واکاوی دارد. پژوهش حاضر با نگاهی به نگره‌های ژنت درباب پیرامتن و به روش توصیفی تحلیلی، پیرامتن عنوان را در شناخته‌شده‌‌ترین متون منظوم و منثور سنت ادبی فارسی از قرن پنجم تا نهم هجری بازاندیشی کرده‌است. پژوهش پیش‌رو در یک صورت‌بندی نسبی، عنوان‌های مورد مطالعه را در پنج گروه ژانرمحور، شخصیت‌محور، مؤلف‌محور، شگردگرا و مستقیم طبقه‌بندی کرده‌است. در این دسته‌بندی، عنوان‌های شگردگرا دارای دو گونه مسجع و استعاری‌اند و عنوان‌های استعاری نیز به دو گروه عنوان‌های گفتمان‌گرا و فراگفتمانی صورت‌بندی می‌شوند. به‌طورعام، عنوان‌های استعاری در مقایسه با عنوان‌های مسجع شبکه دلالت‌های معنایی پیچیده‌تری را ایجاد می‌کنند و بنابراین، تراکم و انباشت معنایی بیشتری نسبت به عنوان‌های مسجع دارند. از منظری سبک‌شناختی، عنوان‌های دوره نخست ساده و کوتاه‌اند اما در دوره سپسین سبک‌شناختی، عنوان‌ها گسترده و دیریاب می‌شوند؛ اما، در پرتو توانایی مؤلف، دگرگشت‌های ژانریک و محتوای متن، عنوان‌هایی ظهور می‌یابند که به‌جای گسترش افقی، گسترش عمودی یافته، دلالت‌های معنایی متکثری را القا می‌کنند. میل به جزئی‌نگری به‌جای کلیت‌گرایی، پی‌گرفتن گونه‌ای نزاع اسطوره و تاریخ، فردیت‌نیافتن مؤلف به‌مثابه هویتی کنش‌مند و تاریخ‌زدایی از عنوان بخش دیگری از دستاوردهای برون‌تراویده از واکاوی عنوان‌های آثار ادوار مورد مطالعه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پیرامتنیت؛ عنوان؛ ژرار ژنت؛ سنت ادبی فارسی؛ متون منظوم و منثور | ||
| مراجع | ||
|
آلبوغبیش، ع. و گل بابائی، ف. 1397. «نقد زیست بوم‌گرایانه داستانی کوتاه از غلامحسین ساعدی». فصلنامه ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال هشتم(1): 79-97.
ابراهیمی حریری، ف. 1383. مقامه‌نویسی در ادبیات فارسی و تأثیر مقامات عربی در آن، تهران: دانشگاه تهران.
بارت، ر. 1394. اس/ زد، ترجمه س. شکری پوری. تهران: افراز.
بشیری، م. و آقاجانی کلخوران، س. 1395. «بررسی تطبیقی «عنوان» در رمان‌های ادبیات پایداری با تکیه بر رمان‌های ام سعد و دا». متن‌پژوهی ادبی، (68): 93-115.
بلخی، ح. 1365. مقامات حمیدی، به تصحیح ر. انزابی نژاد. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
بهار، م.ت. 1373. سبکشناسی، ج2. تهران: امیرکبیر.
خسروی اقبال، ر. و کزازی، م. و طهماسبی، ف. 1394. «پیرامتنیت در مثنوی طاقدیس و مثنوی معنوی». پژوهشهای نقدادبی و سبکشناسی، 4(پیدرپی20): 49-66.
خطیبی، ح. 1386. فن نثر در ادب فارسی، تهران: زوار.
سعدی، م. 1375. کلیات سعدی، براساس تصحیح و طبع م.ع. فروغی. به کوشش ب. خرمشاهی. تهران: ناهید.
سمرقندی، د. 1337. تذکره‌الشعراء، از روی چاپ براون با مقابله نسخ معتبر خطی قدیمی. به تحقیق و تصحیح م. عباسی. تهران: کتابفروشی بارانی.
صفا، ذ. 2536. تاریخ ادبیات در ایران، ج2. تهران: امیرکبیر.
عطار، ف. 1383. تذکره‌الاولیاء، بررسی، تصحیح متن، توضیحات و فهرست‌ها از م. استعلامی. تهران: زوار.
نامور مطلق، ب. 1386. «ترامتنیت؛ مطالعه روابط یک متن با دیگر متن‌ها». پژوهشنامه علوم انسانی،(56): 83-98.
نظامی عروضی، ا. 1366. چهار مقاله، به اهتمام م. معین. تهران: امیرکبیر.
هجویری، ا.ع. 1394. کشف المحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات م. عابدی. تهران: سروش.
Genette, G. 1997. Paratexts: Thresholds of Interpretation, Translated by J. E. Lewin. UK: Cambridge UP. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,328 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 598 |
||