تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,112 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,247,782 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,900,854 |
تحلیل جامعهشناسی بدن در شاهنامه با تکیه بر پیکرینگی خاندان سام | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 7، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 9، فروردین 1399، صفحه 143-167 اصل مقاله (706.36 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2020.13912.1788 | ||
نویسندگان | ||
علی ضیاءالدّینی دشتخاکی* 1؛ مهدخت پورخالقی چترودی2؛ علی یوسفی* 3 | ||
1دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
2استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
3دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
چکیده | ||
بدن دارای ابعاد اجتماعی و فرهنگی است و ساختارهای اجتماعی در آن تجسد یافتهاست. پیکرینگی قهرمانان اسطوره در تاریخ اساطیری، نمایانگر جنبههای اجتماعی و طبقاتی بدن در دوره پیشاتاریخی است. در این جستار بنیادی- نظری، با بهرهگیری از روش تحلیل محتوا و با استفاده از شیوه سندکاوی و منابع کتابخانهای، بدن اسطورهای در شاهنامه، با مطالعه موردی بدن خاندان سام، از منظر جامعهشناسی تحلیل شده و این نتایج به دست آمدهاست: 1- طبقه ارتشتاران، عمدتاً دارای بدن غیرآیینی هستند و بدن اجتماعی آنان در قالب بدن فرزندانشان تداوم مییابد. 2- بدن در خاندان سام، جنبه طبقاتی دارد و از دو مسیر عرفانگرایی و ظهور بدن بیرونی، به امورِ جامعه و جمعیتها میپردازد. جلوه بیرونی و مادی بدن اجتماعی این خاندان، با مشارکت سام در مناسبات قدرت در پایان دوره فریدون آغاز میشود و 3- سهگانه سام، زال و رستم نمود برجستهای در مناسبات اجتماعی و فرهنگی ایرانیان داشتهاند و براساس سلوک بدنی آنان میتوان آنان را در زمره اسطورهقهرمانان رستگاری دستهبندی کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
جامعهشناسی بدن؛ شاهنامه؛ اسطوره؛ خاندان سام | ||
مراجع | ||
آثنایس، ن. 1386. ایرانیّات در کتاب بزم فرزانگان. برگردان و یادداشتها ج. خالقیمطلق، تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی و کانون فردوسی. آموزگار، ژ. 1390. زبان، فرهنگ و اسطوره، تهران: معین. اخوّت، ا. 1388. دو بدنِ شاه: تأمّلاتی درباره نشانهشناسی بدن و قدرت، تهران: خجسته. اسدیطوسی، ع. 1354. گرشاسبنامه، به اهتمام ح. یغمایی. تهران: طهوری. امیدسالار، م. 1381. «شاهنامه فردوسی و هویت فرهنگی محمود غزنوی». جستارهای شاهنامهشناسی و مباحث ادبی، تهران: بنیاد موقوفه م. افشار یزدی. 243-260. باجلان فرّخی، م. 1388. در قلمرو انسانشناسی؛ اسطوره و آیین، تهران: افکار. بلعمی، ا. 1353. تاریخ بلعمی، به تصحیح م. بهار و م. پروینگنابادی. ج1. تهران: زوار. بوردیو، پ. 1390. تمایز: نقد اجتماعی قضاوتهای ذوقی، ترجمه ح. چاوشیان. تهران: نی. بهمدی مقدس، ن. و زرقانی،م. و یعقوبی، پ. 1395. «بررسی جنسیت در شعر کودک و نوجوان از منظر جامعهشناسی بدن»، در نقد و نظریه ادبی، 1(2): 105-123. پرهام، ب. 1381. «مبانی و کارکردهای شهریاری در شاهنامه و اهمیت آنها در سنجش فرد سیاسی در ایران». تن پهلوان و روان خردمند،ش. مسکوب. تهران: طرح نو. 120-148. تقیزاده، ح. 1389. «فردوسی و شاهنامه». هزاره فردوسی،زیر نظر م. محقق. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران-دانشگاه مکگیل. جواهری، ف. 1387. «بدن و دلالتهای فرهنگی و اجتماعی آن». نامه پژوهش فرهنگی، 1(9): 37-80. حسنزاده، ع. 1391. «بدن و قدرت». گفتمانهای انسانشناختی؛ از نظریه تا میدان، ن. فکوهی. تهران: علم. 188-208. خالقیمطلق، ج. 1390. «رستم». فردوسی و شاهنامهسرایی: برگزیده مقالات دانشنامه زبان و ادب فارسی،به سرپرستی ا. سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی: 487-515. دادگی، ف. 1390. بندهش، گزارنده: م. بهار. تهران: توس. دینوری، ا. 1365. اخبارالطّوال،ترجمه م. مهدویدامغانی. تهران: نی. ذکایی، س و امنپور، م. 1393. درآمدی بر تاریخ فرهنگی بدن در ایران، تهران: تیسا. زرقانی، م. و دیگران. 1398. تاریخ بدن در ادبیات، تهران: سخن. زرینکوب، ع. 1382. با کاروان حله، تهران: علمی. سرکاراتی، ب. 1393. سایههای شکارشده، تهران: طهوری. شاردن، ژ. 1366. سیاحتنامه شاردن، ترجمه م. عباسی. ج 4. تهران: امیرکبیر. ضیاءالدینی دشتخاکی، ع. 1395. «مردمشناسی شاهنامه: پیوندهای برونمتنی شاهنامه فردوسی با مفهوم مرگ و آیین تدفین در فرهنگِ ایرانی». مردم و فرهنگ؛ فصلنامه تخصصی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، 4(1): 115-131. فردوسی، ا. 1396. شاهنامه، به کوشش ج. خالقیمطلق. با مقدمه ا. یارشاطر. تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. فکوهی، ن. 1391. گفتمانهای انسانشناختی؛ از نظریه تا میدان، تهران: علم. کارنوی، آ. 1383. اساطیر ایرانی، ترجمه ا. طباطبایی، تهران: علمی و فرهنگی. کامیاب، م. و یعقوبی جنبهسرایی، پ. 1397. «هویت، فردیت و نمایش امر بدنی در داستانهای یکی بود و یکی نبود جمالزاده». جستارهای زبانی، (46): 1-32. کریستنسن، آ. 1372. ایران در زمان ساسانیان، ترجمه ر. یاسمی. تهران: دنیای کتاب. کویاجی، ج. 1388. بنیادهای اسطوره و حماسه ایران: شانزده گفتار در اسطوره-شناسی و حماسه پژوهیِ سنجشی، گزارش و ویرایش ج. دوستخواه. تهران: آگه. گرنفل، م. 1393. مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمه م.م. لبیبی. تهران: افکار. گیرشمن، ر. 1382. تاریخ ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه م. بهفروزی. تهران: جامی. لوبروتون، د. 1392. جامعهشناسی بدن، ترجمه ن. فکوهی. تهران: ثالث. لوپز، خ. و اسکات، ج. 1391. ساختار اجتماعی، ترجمه ی. صفاری. تهران: آشیان. مختاری، م. 1393. اسطوره زال: تبلور تضاد و وحدت در اسطوره ملی، تهران: توس. واحددوست، م. 1381. رویکردهای علمی به اسطورهشناسی، تهران: سروش. ـــــــــــــ . 1387. نهادینههای اساطیری در شاهنامه فردوسی، تهران: سروش. وکیلی، ش. 1389. نظریه قدرت، تهران: شورآفرین. یزدخواستی، ب 1387. «مفهوم بدن در اندیشه فلسفی مرلوپنتی و چالشهای نظری در قرائت جامعهشناسی بدن». نشریه معرفت، (126): 129-140. Bourdieu, P. 1977. Outline of a Theory of Practice,Cambridge: Cambridge university press. Featherstone, M. 2001. “The Body in Consumer Society”. Sociology and Politics of Health: A Reader, by M. Purdy & D. Banks. New York: Rutledge. Gordon, M. 1990. Oxford Concise Dictionary of Sociology, Oxford: oxford university press. Turner, B. 1994. Regulating Bodies: Essays in Medical Sociology, London: Rutledge.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,132 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 731 |