پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 748 |
| تعداد مقالات | 7,122 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,275,111 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,910,704 |
سنجش کیفیت محیـط شهـری مطالعة موردی: محله‌های شهر برازجان | ||
| دانش شهرسازی | ||
| مقاله 3، دوره 1، شماره 1، بهمن 1396، صفحه 37-53 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2018.9300.1037 | ||
| نویسندگان | ||
| مظفر صرافی1؛ علیرضا محمدی* 2 | ||
| 1دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 2ستادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| کیفیت محیط شهری تحت تأثیر مستقیم معیارهای محیط زیستی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی است. لذا، این پژوهش تلاش دارد تا با استفاده از 16 شاخص در 4 معیار اصلی، کیفیت محیط شهری برازجان را در سال 1396 ارزیابی کند. در این پژوهش از دو روش اسنادی و پیمایشی برای گردآوری داده‌ها استفاده شده است. تلاش شده است تا به این دو پرسش پاسخ داده شود که: وضعیت کیفیت محیطی محله‌های شهر برازجان چگونه است؟ کدام محله‌های شهر وضعیت نامطلوبی دارند؟ قلمرو جغرافیایی پژوهش را 31 محلة شهر برازجان و جامعه آماری پژوهش را 22600 خانوار ساکن در این شهر تشکیل می‌دهند. با استفاده از روش کوکران، 380 نمونه خانوار برای انجام دادن پرسشگری و تکمیل فرم محقق ساخته، به روش سیستماتیک منظم در سطح شهر توزیع شده‌اند. مقدار روایی ابزار با استفاده از روش ضریب تغییرات 0/66 و مقدار پایایی ابزار به روش آزمون آلفای کرونباخ، 0/86 محاسبه شده است. نیکویی برازش داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف در سطح معنا‌داری 0/05، نشان می‌دهد که رقم آماره‌ها بالاتر از سطح معنا‌داری است. در ادامه، از فنون تصمیم‌گیری چندشاخصه (فرآیند تحلیل شبکه‌ای ) و روش‌های رایج در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی همانند طبقه بندی مجدد و شاخص همپوشانی موزون برای تجزیه، تحلیل و نتایج، استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که نواحی کارگاهی و پهنه‌های شهری واقع در حریم مسیل، نواحی غیررسمی، نواحی فرسوده، قدیمی و محله‌های نوظهور، از کیفیت نامطلوب و پایین محیطی برخوردارند. در پایان پیشنهادهایی برای ارتقای کیفیت محیطی، ارائه شده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کیفیت محیط شهری؛ برازجان؛ سامانه اطلاعات جغرافیایی؛ شاخص همپوشانی موزون؛ فرآیند تحلیل شبکه ای | ||
| مراجع | ||
|
آمایش و توسعه البرز، مهندسین مشاور (1392). مطالعات ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی شهر برازجان، وزارت راه و شهرسازی، شرکت عمران و بهسازی شهری ایران، دفتر ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی. ایران‌دوست، کیومرث (1389). سکونتگاه‌های غیررسمی و اسطوره حاشیه‌نشینی، تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری. بحرینی، سید حسین (1386). فرایند طراحی شهری، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. بهرامی‌نژاد، دهقان (1382). شناخت و ارزیابی کیفیت محیط شهری در بافت میانی در بافت میانی شهرها؛ مطالعه موردی: بافت میانی شهر شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز. پاکزاد، جهانشاه (1381). کیفیت محیط شهری مطالبه معوقه شهروندان، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 9، صص: 15-6. پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمت‌الله؛ حبیبی، کیومرث، و کشاورز، مهناز (1390). بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرت‌های درون‌شهری؛ مطالعه موردی: بافت قدیم خرم‌آباد، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 7، صص: 36-17. تیموری، اصغر، و اصغری تیموری، اکبر (1394). ارزیابی ابعاد کالبدی – فضایی کیفیت محیط شهری در بافت میانی شهرهای میانه اندام؛ مطالعه موردی: شهر زنجان، برنامهریزی منطقه‌ای، صص: 176-163. خدایی، زهرا، و پورخیری، علی (1388). کیفیت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان، مجله پژوهشنامه، شماره 36، صص: 152- 129. رباطی، مریم (1394). سنجش کیفیت محیط زیست شهری با به‌کارگیری مدل شاخص ترکیبی؛ مورد مطالعه: کلان شهر تهران، جغرافیا و برنامهریزی، شماره 58، صص: 279-259. رحمانی، آرش؛ نظری، ولی الله، و طاهرخانی، رضا (1395). بررسی کیفیت محیط شهری و ارتباط آن با رضایت شهروندان؛ مطالعه موردی: شهر رودهن، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال 8، شماره 33، صص: 154-136. رضایی، محمدرضا، و تسلیم، سمانه (1395). تحلیل فضایی رابطه میان کیفیت محیط شهری و سرمایه اجتماعی؛ مطالعه موردی: محله های شهر یزد، پژوهش های جغرافیای انسانی، سال 48، شماره 2، صص: 262-254. رضایی، محمدرضا؛ مؤذن، سهراب و نفر، نرگس (1393). تحلیل رضایت‌مندی از شاخص‌های کیفیت محیط در شهرهای جدید؛ مطالعه موردی: شهر جدید پرند، پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، شماره 2، صص: 31-4. رفیعیان، مجتبی؛ حاجی‌نژاد، علی، و زمانی، حسین (1389). بررسی متغیرهای فردی مؤثر بر رضایت‌مندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی؛ مطالعه موردی: مقایسه بافت قدیم و جدید شهر شیراز، جغرافیا و توسعه، شماره 17، صص: 82-63. رفیعیان، مجتبی؛ عسگری، علی، و عسگری‌زاده، زهرا (1388). ارزیابی میزان رضایت‌مندی سکونتی ساکنان محله نواب، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 67، صص: 68-53. رفیعیان، مجتبی، و عسگری، علی (1386). مفهوم و شیوه ارزیابی کیفیت محیط شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تحقیقات تهران. زبردست، اسفندیار (1389). کاربرد فرایند تحلیل شبکه ای ANP در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، هنرهای زیبا، شماره 41، صص: 90-79. شماعی، علی، و پور احمد، احمد (1384). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران. شهرداری برازجان (1394). نقشه GIS پایه کاربری زمین شهر برازجان، واحد شهرسازی. شهرداری برازجان (1395). آمارنامه شهر برازجان، آرشیو داخلی. صادقلو، طاهره، و جوهری، لیلا (1396). سنجش عملکرد مؤلفه‌های آسایش بصری در ارتقای کیفیت محیط شهر با استفاده از تکنیک ویکور؛ مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال 49، شماره 1، صص: 183-167. صرافی، مظفر (1375). توسعه پایدار و مسئولیت برنامه‌ریزان شهری، فصلنامه معماری و شهرسازی، شماره 35، صص: 48-35. صرافی، مظفر (1379). شهر پایدار چیست؟، مدیریت شهری، شماره 4، صص: 13-6. علوی، علی؛ حسینی، سید مصطفی، و ابراهیمی، مجتبی (1393). بررسی تأثیر کیفیت محیط شهری بر رفتارهای وندالیستی؛ مطالعه موردی: شهر مشهد، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، شماره 8، صص: 76-51. علیزاده، جابر؛ رنجبرنیا، بهزاد؛ کاملی‌فر، محمدجواد، و احمدیان، مهدی (1394). ارزیابی سطح رضایت شهروندان از کیفیت محیط شهری؛ مطالعه موردی: مناطق ده‌گانه کلان‌شهر تبریز، جغرافیا و برنامهریزی، سال 19، شماره 51، صص: 220-193. کاکاوند، الهام؛ براتی، ناصر، و امین زاده، بهرام (1392). سنجش تطبیقی تصویر ذهنی شهروند و شهرسازی به مفهوم کیفیت محیط شهری، باغ نظر، شماره 25، صص: 112-101. کوکبی، افشین (1384). برنامهریزی به‌منظور ارتقاء کیفیت زندگی شهری در مرکز شهر؛ موردمطالعه: پهنه مرکزی خرم‌آباد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته شهرسازی، دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس. محمدی، جمال، و تفکری، اکرم (1394). سنجش شاخص‌های کیفیت محیط در بافت‌های فرسوده شهری؛ نمونه موردی: محله امامزاده یحیی منطقه 12 تهران، برنامهریزی و آمایش فضا، شماره 1، صص: 126-109. مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1375 الی 1390 شهر برازجان، قابل‌دسترس در سایت مرکز آمار ایران. مصطفوی صاحب، سوران؛ ساسان‌پور، فرزانه؛ موحد، علی، و شماعی، علی (1394). کیفیت‌سنجی محیط در محله‌های شهری و برنامهریزی برای محیط؛ مطالعه موردی: محله‌های شهر سقز، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، شماره 24، صص: 26-1. مولودی، جمشید (1388). ارزیابی کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید (نمونه موردی هشتگرد)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران. مهدی زاده، مهدی (1385). برنامهریزی راهبردی و توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، چاپ دوم، انتشارات شرکت طرح و نشر پیام سیما، تهران. مهندسان مشاور شهر و برنامه (1390). گزارش مطالعات طبیعی طرح راهبردی ساختاری شهر برازجان، سازمان مسکن و شهرسازی استان بوشهر (سابق)، کتابخانه سازمان راه و شهرسازی استان بوشهر. هیراسکار، جی، کی (1376). درآمدی بر مبانی برنامهریزی شهری، مترجم: محمد سلیمانی و احمدرضا یگانی‌فر، جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم، تهران. Apparicio, P., Seguin, A. M. And Deniel, N., 2008, the Quality of Urban Environment around Public Housing Buildings in Montreal: An Objective Approach Based On GIS and Multivariate Statistical Analysis. Social Indicators Research, 86:355-380.
Bachrach, K. M., and Zautra, A. J., 1985, Coping With a Community Stressor: The Threat of a Hazardous Waste Facility. Journal of Health and Social Behavior, 26 (June), 127-141.
Berrada, A., Rhinan, H., Hilali, A., and Bedraoui, Y., 2013, Application of Remote Sensing and Geographic Information System to Elaborate UQI (Urban Quality Index): A Case of Casablanca, Morocco. Journal of Environmental Science and Engineering B 2, 406-415.
Bertini, M. A., Rufino, R. R., Fushita, A. T., Lima, M. I. S., 2016, Public Green Areas and Urban Environmental Quality of the City of São Carlos, São Paulo, Brazil. Braz. J. Biol. vol.76 No.: 700-707.
Bonaiuto M., Fornara F, Bonnes M., 2003, Indexes of Perceived Residential Environment Quality and Neighbourhood Attachment in Urban Environments: A Confirmation Study on the City Of Rome; Landscape and Urban Planning 65, Pp: 41-52.
Carp F. M., Zawadski R. T., and Shokrkon H., 1976, Dimensions of Urban Environmental Quality; Environment and Behavior, Vol. 8, No. 2, Pp: 239-264.
Cook, J., 1983, Citizen Response in a Neighborhood under Threat. American Journal of Community Psychology, 11 (4), 459-471.
Das, D., 2008, Urban Quality Of Life: A Case Study of Guwahati.Social Indicators Research.
Dorr, N., 2002, Quality of Place in Rural Minnesota, North Minnesota Foundation. 24 pages. From: http://www.cura.umn.edu/publications/catalog/cap-038.
Gifford, R., Linda, S., 2005, Sustainable Transportation and Quality of Life, Journal of Transport Geography, Vol. 13, PP.59-69.
Ha, M., Weber, Margaret, J., 1994, Residential Quality and Satisfaction: Toward Developing Residential Quality Indexes. Home Economics Research Journal, Vol. 22, Issue 3, 296–308.
Kamp, I.V, Leidelmeijer, K., Marsman, G., Hollander, A.D., 2003, Urban Environmental Quality and Human Well-Being towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts, a Literature Studey, Landscape and Urban Planning, 65.
Kamruzzaman, A., Eftekhar, M., H., Isla. N. Sarwa, I, 2007, And Urban Environmental Quality Mapping: A Perception Study on Chittagong Metropolitan City, Kathmandu University Journal of Science, Engineering and Technology Vol. I, No. IV: 1-14.
Khan, M. F., Aftab, S., & Fakhruddin, 2015, Quality of Urban Environment: A Critical Review of Approaches and Methodologies. Current Urban Studies, 3: 368-384.
Lee, K.H. Wong, M.S., Kim, Y J., 2011, Investigation of Urban Environmental Quality Using an Integration of Satellite, Ground based measurement dataover Seoul, Korea. Korean Journal of Remote Sensing, Vol.27, No.3, 2011, pp.339- 351.
Liang, B., Weng, Q., 2011, Assessing Urban Environmental Quality Change of Indianapolis, United States, by the Remote Sensing and GIS Integration. Ieee Journal Of Selected Topics In Applied Earth Observations And Remote Sensing, Vol. 4, No. 1: 43-55.
Lindvall, T., and Radford, E. P., 1973, Measurement of Annoyance Due To Exposure to Environmental Factors. Environmental Research, 6, 1-36.
Lotfi, S., Faraji, A., Azimi, A., Ziari, K., and Mousavi, M., 2011, Spatial analyze of Regional disparities between central and Border Regions of Iran”. Geopolitics Quarterly 2, no. 1: 62-69.
Marnas, R., 2003, Understanding environmental quality through quality of life studies: the 2001 DAS and its use of subjective and objective indicators. In Landscape and Urban Planning 65 (1-2):73-83.
Moore, G. Croxford, B. Adams, M., Refaee, M., Cox, T. Sharples, S., 2006, urban environmental quality: perceptions and measures in three UK cities. Transactions on Ecology and the Environment, Vol 93, 785-794.
Onyemechie, E. E., 2007, Improving the Quality of Urban Environment in Nigeria - Appraisal of Past Roles of Government. The Nigerian Academic Forum, Volume 12 No. 1: 78-83.
Rahman, A., Kumar, Y., Fazal, S., Bhaskaran, S., 2011, Urbanization and Quality of Urban Environment Using Remote Sensing and GIS Techniques in East Delhi-India. Journal of Geographic Information System, 2011, 3, 62-84.
Rothenberg, R., Stauber, C, Weaver, S, Dai, D, Prasad, A and Kano M., 2015, Urban health indicators and indices current status. Rothenberg et al. BMC Public Health (2015) 15: 494-428.
Shelton, J. Gladys, G., 1987, Assessment of neighborhood satisfaction by residents of three housing types. Social Indicators Research 19 (3): 303-315 · January 1987 with 17 Reads DOI: 10.1007/BF00300363
Toscovic, D., 2004, Sustainable Urban Environmental Quality. Spatium Journal, 11, pp. 7-19.
Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsmana, G., Hollander, A.B., 2003, Urban environmental quality and human well-being towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, 65: 5-18.
Van Poll R., 1997, the Perceived Quality of the Urban Residential Environment: A Multi Attribute Evaluation; Phds Thesis, University of Groningen (Rug), the Netherland.
World Health Organization “WHO”, 1997, Measuring Quality Of Life. www.who.int/mental_health/media/68.pdf. Accessed on 08-02-2015.
Zebardast, E., 2009, the Housing Domain of Quality Of Life and Life Satisfaction in the Spontaneous Settlements on the Tehran Metropolitan Fringe. Social Indicator Research, 90: 307-324. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,111 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,273 |
||