
تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 805 |
تعداد مقالات | 7,755 |
تعداد مشاهده مقاله | 35,537,430 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,906,342 |
از ادبیاتِ دیجیتالشده به ادبیاتِ دیجیتال: مدخلی به بوطیقای ادبیات دیجیتال و تأملی در شیوۀ خوانش و آموزش آن | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 20، خرداد 1404، صفحه 225-253 اصل مقاله (1.32 M) | ||
نوع مقاله: مقاله مروری | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2025.30761.2704 | ||
نویسنده | ||
محمد غفاری* | ||
دانشیار زبان و ادبیات انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات و زبانها، دانشگاه اراک، اراک، ایران | ||
چکیده | ||
با ظهور فناوری دیجیتال و فضای مجازی در چند دهۀ اخیر، نظامهای ارزشی، سبک زندگی، مناسبات اجتماعی، و بازنماییِ وضع بشر در آثار ادبی و هنری دستخوش تغییرهای اساسی شدهاند. در حوزۀ ادبیات نیز، نهتنها فرایند تولید و خوانش آثار جنبۀ دیجیتال یافته، بلکه ادبیات سنتیِ چاپی نیز بهتدریج جای خود را به ادبیات دیجیتالشده و دیجیتال/ الکترونیک میدهد. بااینحال، در جوامع فارسیزبان ادبیات دیجیتال هنوز استقرار نیافته و سرشت و سازوکار آن در بحثهای مربوط به ادبیات فارسیِ معاصر جایی نداشته است. پژوهش حاضر میکوشد با تحلیل دقیق این مفهوم و بررسی یک نمونه، توجه پژوهشگران ادبیات معاصر را به این موضوع جلب کند. بحث اصلی جستار حاضر این است که ادبیات دیجیتال، بهسبب ماهیت چندرسانهای و چندوجهی، خصلت تعاملی و ابرمتنی، و شرایط خاص تولید و انتشار آن، از گفتمان سنتیِ ادبیات چاپی بسیار فراتر میرود؛ از همین رو، یکی از مناسبترین رویکردها به خوانش آن «گفتمانکاویِ چندوجهی» است که میتواند وجوه گوناگون آن را توأمان و در پیوند با یکدیگر بررسی کند. در پایان جستار نیز، برمبنای نظریۀ ریچاردز و راجرز دربارۀ آموزش زبان کلامی و با اشاره به مفهوم «بازیوارسازی»، چارچوبی کلی برای بازاندیشیِ آموزش ادبیات در عصر فناوری و ادبیات دیجیتال طرح شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
ادبیات چاپی؛ ادبیات دیجیتال/ الکترونیک؛ ادبیات معاصر؛ گفتمانکاویِ چندوجهی؛ خوانش و آموزش ادبیات | ||
مراجع | ||
آزادمنش، علی. (1398). سیری در ادبیات معاصر ایران، تهران: دانشپرور.
ابدالی، علی. (1388). «سکوت برهها». وبلاگ علی ابدالی، تاریخ دریافت: 03/03/1404: http://derrida.blogfa.com/?p=2
ابدالی، علی. (1389). «کاباره». وبگاه علی ابدالی، تاریخ دریافت: 03/03/1404: http://www.aliabdali.com/piano.html
اکو، اومبرتو و کریر، ژان-کلود. (1400). از کتاب رهایی نداریم، ترجمة مهستی بحرینی. تهران: نیلوفر.
امین، سیدحسن. (1384). ادبیات معاصر ایران، تهران: دایرهالمعارف ایرانشناسی.
پنجهای، مزدک. (1403). ادبیات در وضعیت متاورس: صدای پای دگرگونی در شعر معاصر، رشت: دوات معاصر.
تودوروف، تزوتان. (1394). ادبیات در مخاطره، ترجمة محمدمهدی شجاعی. تهران: ماهی.
حاجسیدجوادی، حسن. (1382). بررسی و تحقیق در ادبیات معاصر ایران، تهران: گروه پژوهشگران ایران.
حافظنیا، محمدرضا. (1398). جغرافیای سیاسیِ فضای مجازی، تهران: سمت.
حاکمی، اسماعیل. (1402). ادبیات معاصر ایران، تهران: اساطیر.
حیدری گوران، فرهاد. (1387). نفستنگی، تهران: آگه.
خاتمی، احمد. (1401). نگاهی به ادبیات معاصر ایران، تهران: علم.
خردمندپور، مسعود، و آباد، فرزانه. (1398). آشنایی با ادبیات معاصر، دزفول: دارالمؤمنین.
خطیری، زینب. (1403). شش گفتار ادبی در ادبیات معاصر، تهران: استاد شهریار.
ذالتاش، هانیه و پروانه، فرید و منتخبی بختور، نرگس. (1402). «ادبیات الکترونیک و داستانهای وبمحور چندوجهی». نقد زبان و ادبیات خارجی، 20(30)، 36-13. https://doi.org/10.48308/clls.2023.103674
رحیمیان، هرمز. (1399). آشنایی با ادبیات معاصر ایران، تهران: دانشگاه پیام نور.
رضی، احمد. (1404). روشها و مهارتهای تحقیق در ادبیات و مرجعشناسی (ویراست سوم)، تهران: فاطمی.
سعادت، اسماعیل (سرپرست). (1400). ادبیات معاصر ایران، به اهتمام فرزانه رشیدی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
شاهرودی، افشین. (1394). عشق و جنگ: شعرهای دیداری، تهران: بامداد نو.
شمیسا، سیروس. (1390). راهنمای ادبیات معاصر: شرح و تحلیل گزیدۀ شعر نو فارسی، تهران: میترا.
شوهانی، علیرضا، و حسینی، سارا. (1397). «بررسی وجوه تأثیر فضای مجازی بر زبان و ادبیات فارسیِ معاصر». زبان و ادب فارسی، 71(237): 101-75.
https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22517979.1397.71.237.6.9
صادقی، لیلا. (1381الف). اگه اون لیلاست، پس من کیام؟!، تهران: آوامسرا.
صادقی، لیلا. (1381ب). وقتم کن که بگذرم، تهران: نیلوفر.
صادقی، لیلا. (1388). داستانهای برعکس، تهران: نگاه.
صداقتپیام، مهدی (گزینش و ترجمه). (1399). ادبیات الکترونیک (مجموعۀ مقالات)، تهران: سمت.
صلواتی، عبدالله. (1400). تحول معرفتشناختیِ فضای مجازی، تهران: سمت.
عبادیان، محمود. (1387). درآمدی بر ادبیات معاصر ایران، تهران: مروارید.
عظیمی، کاظم. (1403). «بررسی تطبیقیِ ادبیات تعاملی و پیشروان آن در ادبیات معاصر غربی و عربی». مجلۀ علمی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، 20(73): 213-188. https://doi.org/10.22034/iaall.2025.444808.2886
غفاری، محمد. (1396). «بررسی تطبیقیِ دو رویکرد تحلیلی و اروپایی در فلسفۀ ادبیات، با دفاعیهای از فلسفۀ تحلیلیِ ادبیات». نقد ادبی، 10(38): 40-20.
غفاری، محمد. (1404). «ادبیات، معرفت، و زیست اخلاقی در عصر پسامدرن». نگاه نو، 35(145): 21-30.
فهیمنیا، فاطمه و فهیمیفر، سپیده. (1396). کتاب الکترونیک: توسعه و کاربردها، تهران: سمت.
کریمزاده، عبدالله. (1398). شناخت گفتمانیِ فضای مجازی: خوانشهایی تازه از دیجیتالیشدن فرهنگ و ترجمه براساس چرخشهای علوم انسانی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
لینکن، شری لی. (1397). یادگیری ادبی: آموزش و یادگیری ادبیات در دانشگاه، ترجمة فؤاد مولودی. تهران: سمت.
مرادی، فرشاد. (1397). پژوهشی در ادبیات معاصر فارسی، سنندج: نالی.
مصطفینژاد، علی و حاجی زاده، مهین و غیبی، عبدالاحد و کریمزاده، عبدالله. (1402). «ادبیات دیجیتال در ایران و کشورهای عربی: تحلیل تطبیقیِ نمونههایی از آثار». کاوشنامۀ ادبیات تطبیقی، 13(3): 176-153. https://doi.org/10.22126/jccl.2022.7048.2321
هِیلز، اِن. کاترین. (1399). «ادبیات الکترونیک چیست؟». ادبیات الکترونیک (مجموعۀ مقالات)، گزینش و ترجمة مهدی صداقتپیام. تهران: سمت. 3-41.
Agathocleous, T. & Dean, A. C. (2003). Teaching literature: A companion, New York: Palgrave Macmillan. Aristotle. (2009). The Nicomachean ethics, (Trans.) D. Ross. (Ed.) L. Brown. Oxford and New York: Oxford University Press. Boyeston, J. (2017). “Games and e-literature”. Retronuke, Mega Cat Studios. Retrieved on May 04, 2023 from: https://retronuke.com/games-and-e-literature/ Bunnin, N., & Yu, Jiyuan. (2004). The Blackwell dictionary of Western philosophy, Oxford: Blackwell Publishing Ltd. Chambers, E. & Marshall, G. (2006). Teaching and learning English literature, London: SAGE Publications. Culler, J. (2002). Structuralist poetics: Structuralism, linguistics, and the study of literature, London and New York: Routledge. Gibbons, A. (2012). Multimodality, cognition, and experimental literature, London and New York: Routledge. Gupta, S. (2012). Contemporary literature: The basics, London and New York: Routledge. Hallet, W. (2018). “Reading multimodal fiction: A methodological approach”. Anglistik: International Journal of English Studies, 29(1), 25-40. Hewings, A., et al. (Eds.). (2016). Futures for English studies: Teaching language, literature, and creative writing in higher education, New York: Palgrave Macmillan. Jewitt, C. (Ed.). (2009). The Routledge handbook of multimodal analysis, London and New York: Routledge. Jewitt, C. & Bezemer, J. & O’Halloran, K. (2016). Introducing multimodality, London and New York: Routledge. Kim, S., et al. (2018). Gamification in learning and education: Enjoy learning like gaming, Cham: Springer. Kress, G. (2010). Multimodality: A social-semiotic approach to contemporary communication, London and New York: Routledge. Kress, G. & van Leeuwen, T. (2021). Reading images: The grammar of visual design, (3rd ed.). London and New York: Routledge. Mantzaris, Th. (2024). Multimodal poetics in contemporary fiction: Design and experimentation in North and Central American texts, New York: Palgrave Macmillan. Nanquette, L. (2021a). “Contemporary Persian literature and digital humanities”. In Persian literature as world literature, (Eds.) M. Abedinifard & O. Azadibougar & A. Vafa. New York: Bloomsbury. 69-84. Nanquette, L. (2021b). Iranian literature after the Islamic revolution: Production and circulation in Iran and the world, Edinburgh: Edinburgh University Press. Nørgaard, N. (2019). Multimodal stylistics of the novel: More than words, London and New York: Routledge. O'Halloran, K. L. (Ed.). (2004). Multimodal discourse analysis: Systemic-functional perspectives, London and New York: Continuum. Olsen, S. H. (2005). “The concept of literature: An institutional account”. In From text to literature: New analytic and pragmatic approaches, (Eds.) S. H. Olsen & A. Pettersson. Basingstoke: Palgrave Macmillan. 11-35. O’Sullivan, J. (2019). Towards a digital poetics: Electronic literature & literary games, New York: Palgrave Macmillan. Parks, G. (2022). Before your eyes, Skybound Games. Retrievable from: https://store.steampowered.com/app/1082430/Before_Your_Eyes/ Raja, M. A., et al. (Eds.). (2013). Critical pedagogy and global literature: Worldly teaching, New York: Palgrave Macmillan. Richards, J. C., & Rodgers, T. S. (2014). Approaches and methods in language teaching, (3rd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. Royce, T. D. & Bowcher, W. L. (Eds.). (2007). New directions in the analysis of multimodal discourse, Mahwah and London: Lawrence Erlbaum Associates, Inc. Schwarz, D. R. (2008). In defense of reading: Teaching literature in the twenty-first century. Oxford: Blackwell Publishing. Veldt, L. I. (2022). [About Graham Parks’s] Before your eyes. Electronic Literature Directory, Retrieved on May 04, 2023 from: https://directory.eliterature.org/individual-work/5421 Wardrip-Fruin, N. (2013). “Reading digital literature: Surface, data, interaction, and expressive processing”. In A companion to digital literary studies, (Eds.) R. Siemens and S. Schreibman. Oxford: Blackwell Publishing Ltd. 163-182. Williams, N. (2011). Contemporary poetry, Edinburgh: Edinburgh University Press. Yang, Sh., & Li, L. (2016). “Evolving digital library and library digitization”. In Emerging Technologies for Librarians: A practical approach in innovation, (Eds.) Sh. Q. Yang & L. Li. Amsterdam: Chandos Publishing. 69-102. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 306 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 34 |