
تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 778 |
تعداد مقالات | 7,447 |
تعداد مشاهده مقاله | 19,353,779 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,514,473 |
نظریۀ آستانگی و اشعار سهراب سپهری | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 11، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 19، آذر 1403، صفحه 247-270 اصل مقاله (964.67 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2025.28982.2629 | ||
نویسنده | ||
نرگس اسکویی* | ||
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران. | ||
چکیده | ||
سپهری در بسیاری از اشعار خود، از ورود و خروجهایی به عوالم شخصی با فضاهای خاص انتزاعی و تجریدی سخن میگوید؛ این اشعار روایتگر سفری باطنی، متضمن گذار (شکاف/گسست) از فضای اولیه (جامعۀ متعارف انسانی) و حضور در فضای ثانویۀ شهودی -به قصد استکمال روح و راحت جان- و سپس بازگشت به عالم اولیه است. این دسته اشعار سپهری، یادآور نظریههای فرهنگشناسی مناسک و -بهگونۀ ویژه- دیدگاه آستانگی است. مسئلۀ اصلی تحقیق حاضر، تحلیل تطبیقی نظایر این اشعار در هشت کتاب سپهری با نظرگاه آستانگی بوده است. این تحقیق به روش توصیفی و تحلیل محتوای قیاسی است و از انجام آن این نتایج به دست آمد: سه مرحلۀ مناسک گذار: پیشاآستانگی (تفکر انتقادی و گسستگی از فضای عادی اجتماعی)، درآستانگی (تمنای ارتقای موقعیت و درک فضایی بالاتر از نظم موجود-عادی اجتماعی) و پساآستانگی (بازگشت به وضعیت متعادل و بهنجار ابتدایی) طی فرایند تشکیل یافته از چهار گام عملیاتی: شکاف، بحران، عمل جبرانی و انسجام در گفتمان شعری سپهری قابلیت رهجویی و انطباق دارد. نیز اغلب ویژگیهای درنظر گرفتهشده برای آستانگی (نمادین بودن، فضامندی، ریختمندی، میانگی، تجویزی، ایدئولوژیک، تعلیقی و همپیوندی با اساطیر) در فضای آرمانی و استعلایی که سهراب آن را در شعر خود مفهومسازی میکند، یافت میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
آستانگی؛ مناسک گذار؛ ویکتور ترنر؛ سهراب سپهری؛ هشت کتاب | ||
مراجع | ||
آتشی، منوچهر. (1369). «حرفهایی دربارۀ سهراب». ماهنامۀ کلک، (5)، 47-51.
آدورنو، تودور و هورکهایمر، مارکس. (1401). دیالکتیک روشنگری، ترجمۀ مراد فرهادپور. تهران: هرمس.
آشوری، داریوش. (1390). شعر و اندیشه، تهران: مرکز.
اسکویی، نرگس. (1383). «ایماژهای مولویوار سپهری در شرق اندوه». حافظ، (7): 43-47.
اسکویی، نرگس. (1384). «خواب شفاف». بهارستان سخن، (3): 154-165.
اسکویی، نرگس. (1396). «اندیشههای استعلایی مشترک در آثار سپهری و شل سیلور استاین». مجموعه مقالات دوازدهمین گردهمایی انجمن ترویج، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
ترنر، ویکتور. (1381). «اسطوره و نماد». ترجمة علیرضا حسنزاده. کتاب ماه هنر، (51 و52)، 70-76.
حقجو، سیاوش و و قبادی یاوری، عاطفه و اسکندی، مسعود. (1394). «تأثیر ذن-بودیسم بر تصویرپردازیهای سهراب سپهری». مجموعۀ مقالات دهمین همایش انجمن ترویج، دانشگاه محقق اردبیلی، 822-828.
حسنی، مسعود. (1400). نقد اسطورهای مناسک گذار در آثار عطار نیشابوری، رسالۀ دکتری. تهران: دانشگاه پیام نور.
خاتمیکاشانی، زهرا و قادری، محمدرضا. (1397). «معراج عرفانی در هشت کتاب سهراب سپهری». عرفان اسلامی، 14 (56)، 89-116.
خدیور، هادی و حدیدی، سمیرا. (1389). «عرفان سهراب سپهری». مطالعات نقد ادبی، (19): 37-56.
خزاعیفر، علی. (1385). «سهراب سپهری و ویلیام وردزورث: دو شاعر وحدتوجودی». نامۀ فرهنگستان، (30)، 59-83.
دباغ، سروش. (1400). از سهروردی تا سپهری، تورنتو: بنیاد سهروردی.
روئین، علی. (1397). «آستانگی در مناسک حج». هنرهای زیبا، دورۀ 33 (4): 47-56.
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1390). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
شکنر، ریچارد. (1388). نظریۀ اجرا، ترجمۀ مهدی نصراللهزاده. تهران: سمت.
شمیسا، سیروس. (1392). نگاهی به سپهری، تهران: مروارید.
صفیخانی، ثمره و موسوی، یعقوب و رجبلو، قنبرعلی. (1395). «هویت در آستانۀ کولیهای ساکن در تهران». تحقیقات فرهنگی ایران، 9 (3)، 1-29.
عابدی، کامیار. (1400). از مصاحبت آفتاب، تهران: ثالث.
عربجعفری محمدآبادی، مهدی. (1395) «مقایسۀ مفهوم عرفانی عشق در اندیشههای سپهری و عارفان مسلمان». پژوهشهای ادب عرفانی، 10 (31)، 135-158.
فرخنیا، رحیم و حیدری، زهرا. (1390). «آستانههای پیوند و شکاف اجتماعی در منطقالطیر عطار نیشابوری». جامعهشناسی هنر و ادبیات، 3 (1): 189-217.
فرزان، مسعود. (1381). «اشعار صوفیانه سهراب سپهری». کارنامه، (27): 14-17.
کرمیپور. اللهکرم و صالحیاردکانی، مصطفی. (1394). «تحلیل و بررسی ماهیت کارکرد آئین از دیدگاه ویکتور ترنر». پژوهشهای ادیان، 3 (5)، 79-98.
مرادیان، صغری و مشهدی، محمدامیر و اویسیکهخا، عبدالعلی. (1402). «اسطورههای عرفانی-دینی در اشعار سهراب سپهری برپایۀ مکتب رمانتیسم». پژوهشنامۀ مکتبهای ادبی، 7 (21)، 66-100.
میرزابابازاده فومشی، بهنام. (1395). «بررسی تطبیقی مضمون مرگ در آثار سهراب سپهری و جان دان». عرفانیات در ادب فارسی، 7 (26)، 11-34.
نخعی، حسنیه و شعبانزاده، مریم. (1398). «بررسی نگاه عرفانی به طبیعت در شعر سهراب سپهری». ادیان و عرفان تطبیقی، 3 (5)، 1-24.
وزیرنیا، سیما و ایراندوست، غزال. (1379) زیر سپهر آبی سهراب، تهران: قطره.
یعقوبیان، زهرا. (1395). «بررسی نماد استعلایی سفر در شعر سهراب سپهری». فصلنامۀ اورمزد، (32)، 200-218.
Dale, K. & Burell, G. (2008). The Spaces of Organization and the Organization of Space: Power, Identity and Materiality at Work, London: Palgrave. Deflem, M. (1991). "Ritual, Anti-Structure and Religion. A Discussion of Victor Turner’s Processual Symbolic Analysis". Journal for the Scientific Study of Religion, (30), 1. Turner, V. (1979). "Frame, Flow and reflection: Ritual and drama as public liminality". Japanese Journal of Religious Studies,6(4), 465-499. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 136 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 32 |