تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,048 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,171,689 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,844,508 |
بررسی نصابهای گویشی فارسی در سدههای اخیر | ||
زبان فارسی و گویشهای ایرانی | ||
مقاله 10، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 16، بهمن 1402، صفحه 205-222 اصل مقاله (1.23 M) | ||
نوع مقاله: مقاله ترویجی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/plid.2024.28182.1684 | ||
نویسندگان | ||
ثریا رضوی1؛ محمدامین ناصح* 2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران. | ||
2استادیار گروه زبانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران. | ||
چکیده | ||
نصابهای زبانی و گویشی بهعنوان نمونهای از شعر تعلیمی در سدههای اخیر با هدف کمک به حراست از واژههای زبانی و گویشی تنظیم شدهاند. از واژهنامههای گویشی کهن میتوان به «نصاب جامعاللغات» (قرن دهم هجری)، «نصاب صبوحی» و «نصاب طبری» (قرن سیزدهم هجری) اشاره کرد که اغلب براساس الگوی «نصابالصبیان» ابونصر فراهی (قرن هفتم هجری) تدوین شدهاند. در ایران با گسترۀ وسیعی از زبانها و گویشهای محلی مواجه هستیم و از دیرباز یکی از راههای مؤثر حفظ و کمک به رونق آنها بهرهگیری از زبان شعر برای سادهسازی بهخاطرسپاری واژههای گویشی بودهاست. وزن و قافیه و سادگی مضامین میتواند کمک شایانی به حفظ لغات و اصطلاحات گویشی کند. با وجود این برای بسیاری از زبانها و گویشهای کشورمان فرهنگ لغت منظومی در قالب «نصاب» در اختیار نداریم. مقالۀ حاضر بر آن است تا ضمن ارائة نمونههایی از اشعار نصابهای گویشی موجود به ویژگیهای ساختاری آنها اشاره نماید تا انگیزهای برای احیای این سنت شعری بهعنوان یکی از رویکردهای فرهنگنویسی در ایران باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
نصابهای گویشی؛ واژهنامة منظوم؛ گویشهای ایرانی؛ فرهنگنویسی؛ شعر تعلیمی | ||
مراجع | ||
اخوان مهدوی محمود. ادبیات و گویش واژههای منظوم (بررسی دو شعر نصاب گرگانی)، فصلنامه فرهنگی، 1395؛ 2(6): 62- 70.
امین سیدعلینقی. تاریخ سبزوار، تهران: دایرهالمعارف ایرانشناسی. 1381.
جدیدی محمدرضا. نصاب واژگان گویشهای شهرها و روستاهای استان سمنان، سمنان: حبلهرود. 1394.
جدیدی محمدرضا. نصابنامۀ واژگان سمنانی، سمنان: حبلهرود. 1401.
حسنعلیزاده سمانه و همکاران. کارکرد فرهنگهای منظوم دو زبانه فارسی- ترکی در انتقال دانش زبان فارسی در دورة عثمانی در آناتولی، نشریة زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، 1401؛ 75(245): 73-96.
دهرامی مهدی. منظومههای علمی و آموزشی در ادبیات فارسی و بررسی سیر در محتوای آن (تا قرن نهم)، نشریة جستارهای ادبی، 1395؛ 49(4): 1-22.
ذبیحی علی. گودرزی محمدرضا. امیر پازواری یا مازندرانی کدام یک؟، فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، 1395؛ 4(10): 33- 57.
ذبیحی علی. نصاب طبری مجلس و هزلیات امیر مازندرانی، گزارش میراث، 1392؛ 7(1و2): 46- 53.
رضایی جمال. فرهنگ ملاعلیاشرف صبوحی به لغت اهل بیرجند، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات، 1345؛ 13(3): 1-144.
رضایی جمال. گویش بیرجند (بخش نخست: فرهنگ ملاعلی اشرف صبوحی)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 1344.
رضوی ثریاالسادات. بررسی ساختواژی واژههای گویشی نصاب ملاعلی اشرف صبوحی، پایاننامه ارشد زبانشناسی، دانشگاه بیرجند. 1402.
سبزعلیپور جهاندوست. نیکگهر سیدهفاطمه. فرهنگنگاری گویشی، نشریه زبانپژوهی، 1393؛ 6(11): 65- 96.
شمیسا سیروس. انواع ادبی، تهران: فردوس. 1373.
کیا صادق. واژهنامه طبری واژههای گویشی در هفت واژهنامه فارسی. تهران: دانشگاه تهران. 1327.
نایبی محمدصادق. نصاب صادق. میانه: نائبی. 1383.
نیازی حجازی. جامع اللغات. گردآورنده افسانه شیفتهفر، ناشر: مرکز پژوهشی میراث مکتوب. 1390.
نیرومند محمدباقر. نصاب شوشتر (فرهنگ لغات شوشتر به صورت شعر)، اهواز: نیرومند. 1349.
نیرومند محمدباقر. واژهنامهای از گویش شوشتری، تهران: فرهنگستان زبان ایران. 1355.
وزیری عبدا... . فارسی شوشتری، اهواز: آفتاب. 1364. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 102 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 18 |