تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,129,044 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,850,855 |
بررسی فضای زندان در حبسیههای خاقانی براساس نظریۀ هانری لوفور | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 4، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 18، مرداد 1403، صفحه 73-96 اصل مقاله (1.03 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2024.27667.2586 | ||
نویسندگان | ||
فریبا حکیمیان1؛ مهدی نیکمنش* 2 | ||
1دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران. | ||
2دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
مسئلۀ اساسی در پژوهش حاضر، نحوۀ بازنمایی فضای زندان در حبسیههای خاقانی است که با هدف شناخت رابطۀ دیالکیتک سهگانۀ فضای ادراکشده، فضای تصورشده، و فضای زیستشده براساس نظریۀ تولید فضای هانری لوفور انجام شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و بر مبنای اسناد کتابخانهای است و یافتهها نشان میدهد که در فضای ادراکشده که مبتنی بر سنت پدیدارشناسی و دیدگاه انتقادی است، شاعر با مواجهۀ تنانه به درک جدیدی از فضای مادی زندان رسیده، سازوکار پنهان قدرت را باز میشناساند. در فضای تصورشده که مبتنی بر دانش نهادینهشده از سوی گفتمان قدرت است، شاعر بهمثابه سوژه به شناختی از فضا میرسد که حاصل اندیشۀ جبری است. همچنین دسترسی گروههای مختلف به قدرت و نقش آنها در حبس خاقانی آشکار میشود. در فضای زیستشده که مبتنی بر مقاومتی پنهان دربرابر گفتمان قدرت است، شاعر به کمک تخیّل خود و با تکیه بر جهان ممکنات و همچنین با بهرهگیری از تعابیر شاعرانه فضایی متفاوت خلق میکند که نسبت مادی با فضای حقیقی زندان ندارد، بلکه صرفاً معنایی آرمانی به آن اضافه میکند. نتایج پژوهش حاکی از آن است فضای مادی زندان، گفتمان قدرت و شاعر زندانی بهمثابه سوژۀ کنشگر در شکلگیری فضای زندان در حبسیههای خاقانی نقش دارند. | ||
کلیدواژهها | ||
تولید فضا؛ حبسیه؛ خاقانی؛ هانری لوفور | ||
مراجع | ||
اشمید، کریستین. (1393). «نظریۀ تولید فضای هانری لوفور؛ به سوی دیالکتیک سهوجهی»، ترجمۀ آیدین ترکمه. درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور، تهران: تیسا. 151-180.
باتلر، کریس. (1399). سیاست فضایی، زندگی روزمره و حق به شهر، ترجمۀ نریمان جهانزاد. تهران: همشهری.
براون، ادوارد. (1386). تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی، جلد دوم. ترجمۀ غلامحسین صدری افشار. تهران: مروارید.
ترکی، محمدرضا. (1398). سرّ سخنان نغز خاقانی، جلد اول. تهران: سمت.
جلایر، بهاره. (1402). «بررسی جامعهشناسانۀ اشعار محمدتقی بهار بر مبنای نظریۀ هانری لوفور». مطالعات نقد ادبی، (54)، 251-266.
جهانزاد، نریمان. (1402). «آﻧﺮی ﻟﻮﻓﻮر در ﻣﻘﺎم ﻓﯿﻠﺴﻮف؛ ﻣﻘﺎﻟۀ دوم: ﻧﻈﺮیۀ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻀﺎ». نشریه الکترونیکی فضا و دیالکتیک، (25)، 1-38. دسترسی در http://dialecticalspace.com/henri-lefebvre-as-a-philosopher2/
حسنیوسفی، آذین. (1391). نقد و بررسی شکایات در دیوان خاقانی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد. رشتۀ زبان و ادبیات فارسی. تهران: دانشگاه الزهرا.
خاقانی، بدیل بن علی. (1393). دیوان خاقانی شروانی، به کوشش ضیاءالدین سجادی. تهران: زوّار.
درزینژاد، انسیه و درزینژاد، کوثر. (1402). «فضا، عنصری پویا و چندوجهی: خوانش لوفوری رمان نفرین زمین اثر جلال آل احمد». زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه خوارزمی)، 94 (39)، 107-134.
دولتشاه سمرقندی. (1338). تذکرهالشعرا، چاپ ادوارد براون. لیدن.
رجبی، عرفان و سخنور، جلال. (1397). «تکنیکهای ادبی و ضربآهنگهای زندگی روزمره بهمثابه کردارهای تولید فضا در رمان صفر کی (2016) اثر دان دلیلو». نقد زبان و ادبیات خارجی (پژوهشنامۀ ادبیات و علوم انسانی سابق)، (21)، 179-198.
زرینکوب، عبدالحسین. (1387). دیدار با کعبۀ جان، تهران: سخن.
ژلنیتس، آندری. (1393). «تولید فضای هانری لوفور». ترجمۀ آیدین ترکمه. درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور، تهران: تیسا. 87-150.
صفا، ذبیحالله. (1379). تاریخ ادبیات ایران، جلد دوم. تهران: فردوس.
ظفری، ولیالله. (1375). حبسیه در ادب فارسی (از آغاز شعر پارسی تا پایان زندیه)، تهران: امیرکبیر.
غلامرضا کاشی، محمدجواد. (1390). «تحلیل فضا بهمثابه گفتمانکاوی میدانی». مطالعات اجتماعی ایران، 14 (2)، 99-127.
فروزانفر، بدیعالزمان. (1380). سخن و سخنوران، تهران: خوارزمی.
کاردل ایلواری، رقیه. (1391). «بررسی و تحلیل چند حبسیه از خاقانی و مسعود سعد برمبنای سبکشناسی توصیفی». سبکشناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 16 (2)، 335-352.
کلمن، ناتانیل. (1396). لوفور برای معماران، ترجمۀ سپیده برزگر. تهران: کتاب فکر نو.
لوفور، هانری. (1395). بقای سرمایهداری، ترجمۀ آیدین ترکمه. تهران: تیسا.
لوفور، هانری. (2019). درنگهایی دربارۀ زیباییشناسی، ترجمۀ حمید محوی. پاریس: نشر گاهنامۀ هنر و مبارزه.
ماهیار، عباس. (1382). شرح مشکلات خاقانی (خارخار بند و زندان)، کرج: جام گل.
محمدی، جمال و اداک، صائب. (1399). «تأملی در دیالکتیک امر اجتماعی و امر فضایی در پرتو آرای هانری لوفور». مطالعات جامعهشناختی، (1): 223-251 . DOI:10.22059/JSR.2020.78514
مرلوپونتی، موریس. (1391). جهان ادراک، ترجمۀ فرزاد جابرالانصار. تهران: ققنوس.
مصطفوینیا، محمدرضی و جباری دانالوئی، مهدی. (1388). «مقایسۀ عناصر بلاغی استعاره در حبسیات خاقانی و ابوفراس». ادبیات تطبیقی جیرفت، (10)، 219-242.
میلز، سارا. (1396). گفتمان، ترجمۀ فتاح محمدی. تهران: هزارۀ سوم.
نوایی، عبدالحسین. (1326). «حبسیات خاقانی». یادگار، (8)، 7-18.
Elden, S. (2004). “Between Marx and Heidegger: politics, philosophy and Lefebver’s The production of space”. Antipod, (36)1, 86-105. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 586 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 57 |