پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 724 |
| تعداد مقالات | 6,818 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,461,240 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,555,713 |
فراتحلیل اثر تنش شوری بر عملکرد، اجزای عملکرد و رنگدانه‌های فتوسنتزی در برنج (Oryza sativa L.) | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 50، خرداد 1403، صفحه 1-28 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2024.26628.1808 | ||
| نویسنده | ||
| پیمان شریفی* | ||
| دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: گیاه برنج اغلب بسیار حساس به شوری در هر دو مرحله گیاهچه‌ای و زایشی است، که نمک/املاح اضافی موجود در خاک یا آب آبیاری می‌تواند سبب خسارت‌های فراوانی برای آن شود. اگر برآیندی کلی از تجزیه و تحلیل آماری نتایج تعداد زیادی مقاله، فراتحلیل (meta-analysis)، به‌دست آمده باشد، می‌توان با اطمینان بیشتری به یافته‌های این مطالعات نگریست. هدف از این مطالعه، انجام یک فراتحلیل برای مرور مطالعات انجام شده در زمینه بررسی اثر تنش شوری در برنج است. مواد و روش‌ها: برای دستیابی به داده‌های لازم برای انجام پژوهش حاضر، از بانک‌های اطلاعاتی پژوهش‌های زراعی با کلیدواژه‌های «برنج»، «تنش شوری»، « عملکرد»، «اجزای عملکرد»، «NaCl»، «رنگ‌دانه»، «محتوی عناصر»، «سدیم»، «رویشی» و «زایشی» و یا معادل انگلیسی هر کدام از این کلیدواژه‌ها جستجو شد. در این راستا، از 50 پژوهش بررسی شده، 38 مقاله با موضوع تأثیر تنش شوری بر رشد، عملکرد، اجزای عملکرد، محتوی عناصر و ویژگی‌های فتوسنتزی برنج انتخاب شد و داده‌های آنها پس از استخراج تحلیل شد. در بین مقالات، شوری در دو سطح شامل ملایم (4 دسی‌زیمنس بر متر) و شدید (8 دسی‌زیمنس بر متر) در نظر گرفته شد. تمامی محاسبات و نمودارها با نرم‌افزار جامع فراتحلیل (CMA) انجام شدند. یافته‌های تحقیق: با توجه به آماره‌های ارزیابی‌کننده همگنی مطالعات (Q، I2 و Tau2)، برای عملکرد دانه و تعداد خوشه در بوته در تنش شدید شوری و ارتفاع بوته در تنش ملایم، ناهمگنی بین مطالعات پایین بود، لذا از مدل ثابت در فراتحلیل بهره گرفته شد. برای صفات دیگر، در هر دو شرایط تنش شوری با توجه به بالا بودن ناهمگنی بین مطالعات، از مدل تصادفی استفاده شد. اندازه اثر کلی برای عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه پر در خوشه و میزان پتاسیم در هر دو شرایط تنش شدید و ملایم شوری، در سمت چپ محور صفر قرار داشتند، که بیانگر کاهش معنی‌دار این صفات تحت شرایط تنش بود. اندازه اثر کلی برای تنش شدید و ملایم شوری بر میزان سدیم در سمت راست محور صفر قرار گرفت، که بیانگر تأثیر افزاینده تنش بر میزان سدیم بود. اندازه اثر کلی، کاهش کلروفیل a و کلروفیل b را در هر دو شرایط و کاروتنوئید را در شرایط تنش ملایم نشان داد. عملکرد دانه به‌ترتیب با کاهش 8/72 و 9/118 درصدی در شوری 4 و 8 دسی زیمنس بر متر، حساس‌ترین و آسیب‌پذیرترین صفت نسبت به تنش بود. در شوری 4 و 8 دسی‌زیمنس بر متر، کاهش تعداد خوشه در بوته به‌ترتیب 42/30 و 29/35 درصد و کاهش تعداد دانه پر در خوشه به‌ترتیب 16/25 و 84/57 درصد بود. این یافته نشان داد که در شوری ملایم، میزان کاهش تعداد خوشه در بوته بیشتر از کاهش تعداد دانه پر در خوشه بود؛ اما با افزایش سطح شوری، تعداد دانه پر در خوشه تأثیر بیشتری پذیرفت و این صفت حساسیت بیشتری به سطوح بالای تنش شوری داشت. نتیجه‌گیری: در مجموع، بهبود تعداد خوشه‌‌های بارور، تعداد دانه پر در خوشه، سطح بالاتری از پتاسیم و سطح پایین‌تری از سدیم، کاهش نسبت Na+/K+، حفظ میزان رنگیزه‌های کلروفیل در حد مطلوب و جلوگیری از تخریب آنها، افزایش تجمع پرولین و فعالیت آنزیم کاتالاز و گایاکول پراکسیداز، جلوگیری از تخریب غشاء سلولی و کاهش نشت یونی معیارهای مناسبی برای تحمل به شوری بودند. این معیارها می‌توانند برای شناسایی و معرفی ژنوتیپ‌های برنج متحمل به شوری استفاده شوند. ارقام غریب سیاه‌ریحانی، Xudao9، Nagdong، Pokkali، زاینده‌رود، سنگ طارم و یک لاین موتانت از رقم نعمت، منابع ژنتیکی متحمل به شوری بودند که می‌توانند برای برنامه‌های به‌نژادی به‌کار گرفته شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پتاسیم؛ سدیم؛ نمودار انباشت؛ نمودار قیفی؛ همگنی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 68 |
||