پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 708 |
| تعداد مقالات | 6,658 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,202,837 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,314,496 |
ارزیابی برخی از ژنوتیپ‌های برنج در شرایط تنش خشکی بر اساس شاخص‌های تحمل به تنش | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 53، اسفند 1402، صفحه 301-314 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2024.26168.1800 | ||
| نویسندگان | ||
| جعفر گیلکی1؛ سعید نواب پور* 2؛ ابوالفضل مازندرانی3 | ||
| 1دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران | ||
| 3دانش‌آموخته دکتری، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: یکی از مشکلات زراعت برنج کمبود منابع آب است به ویژه در دوره‌هایی که کاهش ریزش باران بر رشد رویشی و عملکرد آن تاثیر می‌گذارد. تنش خشکی به عنوان عامل موثری بر کاهش تولید در گیاهان شناخته شده است که شناسایی و گسترش ژنوتیپ‌های سازگار به تنش یکی از راهکارهای غلبه بر شرایط نامساعد محیطی است. برای ارزیابی آسان-تر ژنوتیپ‌ها در مواجهه با تنش خشکی و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی، شاخص‌های مختلفی به عنوان معیار انتخاب ژنوتیپ‌ها بر اساس عملکرد آن‌ها در شرایط تنش و بدون تنش پیشنهاد شده است. بر همین اساس مطالعه حاضر به منظور شناسایی شاخص‌های مهم حساسیت و تحمل به تنش و معرفی ارقام متحمل به خشکی انجام شد. مواد و روش‌ها: این آزمایش در شهرستان آزادشهر به صورت طرح کرت‌های خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل دو سطح: تنش خشکی و غرقاب (شاهد) و فاکتور فرعی شامل هشت رقم زراعی برنج بود. اندازه واحدهای آزمایشی 2 مترمربع (ابعاد کرت 1×2) با فاصله 1 متر از یکدیگر در نظر گرفته شد. بعد انتصاب تصادفی تیمارها به واحد آزمایشی، نشاءکاری به‌صورت 4 بوته در هر کپه انجام شد. هر ژنوتیپ در 6 ردیف با فاصله 25 سانتی‌متری بین بوته‌ها و 25 سانتی‌متری بین ردیف‌ها و به طول 2 متر کشت شد. آبیاری مزرعه آزمایشی در هر دو محیط غرقاب و تنش، تا مرحله پنجه‌دهی ژنوتیپ‌ها به طور یکسان به‌طور غرقاب انجام شد. سپس برای ایجاد تنش، آبیاری از 40 روز پس از نشاء (مرحله حداکثر پنجه‌زنی) تا پایان فصل زراعی به فاصله 25 روز انجام شد که برای شرایط اقلیمی منطقه تنها یک‌بار آبیاری انجام شد.از 6 ردیف کاشته شده در هر کرت یک ردیف از طرفین جهت اثرات حاشیه حذف و ردیف‌های دوم و چهارم جهت نمونه‌برداری انتخاب شدند. پس از اندازه‌گیری و ارزیابی شاخص‌های مختلف، نتایج توسط نرم افزار SAS تجزیه تحلیل شدند و نمودار دو بعدی توسط نرم افزار STATGRAPHIC ترسیم شد. یافته‌های تحقیق: نتایج تجزیه واریانس تفاوت بسیار معنی‌داری را بین ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه در دو شرایط محیطی تنش خشکی و غرقاب نشان داد. مقایسه میانگین ژنوتیپ‌ها نشان داد در شرایط غرقاب و تنش، بیشترین میانگین عملکرد متعلق به ژنوتیپ‌های فجر، IRAT216، سنگ جو و سنگ طارم گرده و کمترین عملکرد در محیط غرقاب و تنش متعلق به رقم سپید رود بود. نتایج ضرایب همبستگی شاخص‌های مقاومت نشان داد که عملکرد در شرایط غرقاب به ترتیب با شاخص‌های میانگین تولید (MP)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HARM) و تحمل خشکی (TOL) دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار بود که بیشترین آن مربوط به همبستگی با شاخص میانگین تولید (0.918=r) بود و در شرایط تنش نیز شاخص‌های میانگین هارمونیک (HM)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP) و میانگین تولید (MP) همبستگی بالایی با عملکرد نشان دادند که بیشترین آن مربوط به شاخص میانگین هارمونیک (0.933=r) بود. نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد بیشترین تغییرات بین داده‌ها توسط دو مولفه اصلی اول توجیه گردید، به طوری که این دو مولفه 94.31 درصد از تغییرات داده‌ها را توجیه کرد. تجزیه کلاستر بر اساس شاخص‌ها نیز ارقام را به سه گروه تفکیک کرد که بیشترین تحمل به خشکی مربوط به اولین خوشه بوده است. نتیجه‌گیری: با توجه نتایج به‌دست آمده از تجزیه بای‌پلات و همبستگی بین شاخص‌ها می‌توان گفت که شاخص‌های GMP، MP و HM بهترین شاخص‌ها جهت گزینش ژنوتیپ‌های پرمحصول در هردو شرایط تنش و بدون تنش در این تحقیق بودند. بر اساس شاخص‌های یادشده و ترسیم بای‌پلات، ژنوتیپ‌های فجر، سنگ طارم گرده، سنگ جو و IRAT216 دارای عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی و ژنوتیپ‌های سپیدرود و غریب سیاه ریحانی دارای عملکرد پایین و حساس به خشکی شناسایی شدند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| برنج؛ بای پلات؛ تحمل به خشکی؛ شاخص های تحمل؛ عملکرد دانه | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 29 |
||