تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 744 |
تعداد مقالات | 7,078 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,174,047 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,866,544 |
سنجش پایداری توسعه در کلانشهرها با رویکرد طراحی یک فضای رقابت پذیر در سطح منطقه ای و ملی مطالعه موردی: منطقه بزرگ کلانشهر تبریز | ||
دانش شهرسازی | ||
مقاله 6، دوره 7، شماره 4، بهمن 1402، صفحه 113-129 اصل مقاله (2.81 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2023.23857.1841 | ||
نویسندگان | ||
رسول وظیفه شناس1؛ ابراهیم تقوی* 2؛ علی آذر3 | ||
1دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران | ||
2استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران | ||
3دانشیار گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران | ||
چکیده | ||
رشد شهرنشینی و جهانی شدن شبکه شهرها، رقابت اقتصادی برای ارتقاء جایگاه رقابت پذیری را میان شهرها اجتناب ناپذیر کرده است. با توجه به اینکه جهانی شدن بستری برای تحلیل رقابت پذیری شهری فراهم کرده است، نادیده گرفتن آن تحلیل های بعدی در خصوص رقابت پذیری شهرها را ناقص می کند؛ از این رو در این پژوهش یک چشم انداز توسعه پایدار که ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی رقابت پذیری شهری را در بر می گیرد، در نظر گرفته شده است. هدف این پژوهش ارزیابی مقایسه ای شاخص توسعه پایدار شهری چهار کلانشهر(تبریز، مشهد، اصفهان و شیراز) می باشد، برای سنجش پایداری با رویکرد رقابت پذیری از 33 شاخص مختلف اقتصادی اجتماعی و کالبدی استفاده شد. در ابتدا شاخص ها به شیوه پایه اطلاعاتی، وارد سیستم اطلاعات جغرافیایی شد و با یکدیگر مقایسه گردید سپس با استفاده از مدل AHP هریک از مولفه ها وزن دهی شدند و با بکارگیری از مدل ویکور چهار کلانشهر از لحاظ توسعه پایدار رتبه بندی گردیده اند و در پایان از نرم افزار میک مک برای استخراج ماتریس تاثیر گذارشاخص ها بر یکدیگر با روش مستقیم و غیرمستقیم پیشران موثر و کلیدی از جمله: نرخ رشد جمعیت در آینده، بعد خانوار، میزان مهاجران وارد شده، میزان جوانی جمعیت، تراکم جمعیتی، افزایش نرخ فعالیت، افزایش درصد باسوادی در میان مردان و زنان، کاهش نرخ بیکاری وکاهش نرخ بیکاری در میان افراد تحصیل کرده و همچنین کاهش درصد مهاجران خارج شده به عنوان عامل و پیشران های موثر بر توسعه پایدار انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد کلانشهر مشهد با شاخص 0.00 در رتبه 1 و کلانشهر تبریز با شاخص 0.989در رتبه4و کلانشهر اصفهان و شیراز با شاخص 133/0و 989/0 به ترتیب در رتبه 3 و 4 قرار گرفته اند. | ||
کلیدواژهها | ||
توسعه پایدار؛ رقابت پذیری؛ کلان شهر؛ ویکور؛ میک مک | ||
مراجع | ||
ذر، علی. (1398). بررسی و ارزیابی نقش توانهای محیطی در توزیع مکانی – فضایی سکونتگاههای روستایی شهرستان مراغه با تکنیک AHP فازی، آمایش سرزمین، (12) 1، 125-151.
ابراهیمی، محمد؛ علوی، سیدعلی؛ مشکینی، ابوالفضل و صدری، حسین. (1401). رهیافتی نو در توسعه شهری مبتنی بر رویکرد حق به شهر. دانش شهرسازی، 6 (2)، 60-84.
باقری، کریم؛ درسخوان، رسول؛ پورمحمدی، محمدرضا. (1400). تحلیل دگردیسی فضاهای شهری بافت تاریخی - فرهنگی کلانشهر تبریز با رویکرد معاصرسازی با تأکید بر حفظ هویت تاریخی. دانش شهرسازی، 5 (4)، 261-279.
پورمحمدی، محمدرضا. (1401). آمایش شهری؛ بازاندیشی در ساختار طرحهای توسعه شهری. دانش شهرسازی، 6 (3)، 23-37.
ثانی، محمد؛ یغفوری، حسین؛ اکبری، فاطمه. (1396). نقش بافت تاریخی در ارتقاء مولفههای رقابتپذیری شهری مورد مطالعه: شهر بیرجند. برنامهریزی فضایی، 7 (3)، 84-63.
حسین زاده دلیر، کریم؛ ساسانپور، فرزانه. (1385). جای پای اکولوژیکی: شهرها با نگرشی بر کلان شهر تهران. تحقیقات جغرافیایی، مشهد.
حسـین زاده دلیـر، کـریم. (1375). اصـول توسـعه و عمران، تبریز: دانشگاه تبریز.
خضرایی شولایفر، مریم؛ کرکه آبادی، زینب؛ کامیابی، سعید. (1398). ارزیابی راهبردهای افزایش توان رقابتپذیری کلان شهرهای ایران با تکیه بر استراتژی Coopetition مطالعه موردی:کلان شهرهای تهران، مشهد، تبریز، اهواز و زاهدان. علوم جغرافیایی، 15 (30)، 27-15.
زالی، نادر. (1397). رویکردهای جدید در برنامهریزی و توسعه منطقهای. انتشارات دانشگاه گیلان، رشت: دانشگاه گیلان.
زالی، نادر. (1391). آسیبشناسی برنامهریزی در ایران با پیشنهاد مأموریت محوری در سیاستگذاریهای توسعه منطقهای. برنامهریزی منطقهای، 2 (6)، 81-89.
ضرابی، اصغر؛ رضایی، مریم. (1392). برنامهریزی توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهر بابلسر). سپهر، 22 (88)، 13-17.
طبیبی، سید حمیدرضاِ؛ رفیعیان، مجتبی؛ ماجدی، حمید؛ زیاری، یوسفعلی. (1399). نقش شهرهای دانش بنیان و نوآور در توسعه شهری و منطقهای. دانش شهرسازی، 4 (1)، 19-32.
علی اکبری، اسماعیل؛ خداداد کاشی، فرهاد؛ کماسی، حسین. (1397). ارزیابی رقابتپذیری اقتصادی کلانشهرهای ایران. برنامهریزی منطقهای، 8 (29)، 26-13.
فیضپور، محمدعلی؛ مجیبیفر، محسن. (1397). رقابتپذیری شهری و جایگاه تهران در میان کلانشهرهای ایران. آمایش سیاسی فضا، 1 (1)، 23-30.
قربانی، رسول؛ کاظمیزاد، شمس الله. (1398). تحلیلی بر عوامل مؤثر در رقابتپذیری شهری بر پایه روش سناریونویسی (موردشناسی: شهر تبریز). جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، 9 (30)، 19-38.
قرخلو، مهدی؛ حسینی، سید هادی. (1386). شاخصهای توسعه پایدار شهری. جغرافیا و توسعه ناحیهای، 5 (8)، 157-177.
ملکزاده، ندا؛ داداشپور، هاشم؛ رفیعیان، مجتبی. (1398). بررسی عوامل موثر بر ساختار فضایی شهری و منطقهای با استفاده از روش تحلیل محتوا. دانش شهرسازی، 3 (4)، 1-14.
مولایی، اصغر. (1398). بازشناسی ظرفیتهای رقابتپذیری شهری و منطقهای هویتمحور (موردپژوهی: شهر ارومیه). مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 9 (32)، 128-155.
مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
نایربین، سابین؛ دگروس، آگلا؛ مدنیپور، علی. (2013). فضای عمومی و چالشهای دگرگونی شهری در اروپا. ترجمهی احسان رنجبر و زهرا آزرم. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
هال، پیتر؛ فایفر، اولریخ. (2000). آینده شهری قرن 21: دستورکار جهانی برای شهرهای قرن بیست و یکم. ترجمهی اسماعیل صادقی و ناهید صفایی. (1388). تهران: جامعه مهندسان مشاور ایران.
References Albach, H., Meffert, H., Pinkwart, A., & Reichwald, R. (2018). Eurepean Cities in Dynamic Competition Theory and Case Studies on Urban Governance, Strategy, Cooperation and Competitiveness. Springer-Verlag GmbH Germany, 227. 10.1007/978-3-662-56419-6 Ali Akbari, I., Khodadkashi, F., & Kamasi, H. (2017), evaluating the economic competitiveness of Iran's big cities. Maroodasht, Regional Planning Quarterly, 8(29), 13-26. (In Persian) 20.1001.1.22516735.1397.8.29.2.0 Azar, A. (2018). Investigating and evaluating the role of environmental forces in the spatial-spatial distribution of rural settlements in Maragheh city with the AHP-fuzzy technique, Amash Sarmeen Scientific Journal, Volume 12, Number 1, pp. 151-125. (In Persian) 10.22059/jtcp.2020.295027.670054 Bagheri, k., Darskhan, R., & Pourmohammadi, M. (2021). Analyzing the transformation of the historical and cultural urban space of Tabriz metropolis with modernizing architecture by recognizing the preservation of historical identity. Urban Science, 5(4), 261-279. (In Persian) 10.22124/upk.2021.17749.1574 Bristow, G. (2005). Everyone’s a ‘winner’: problematizing the discourse of regional competitiveness. Economic Geography, 5(3), 285-304. 10.1093/jeg /lbh063. Ebrahimi, M., Alavi, S. A., Meshkini, A., & Sadri, H. (2022). A new way in urban development based on the right to the city project. Knowledge of Urbanization, 6(2), 60-84. (In Persian) 10.22124/upk.2022.21835.1742 Faizpour, M., & MojibiFar, Mohsen. (2017). Urban competitiveness and the position of Tehran among the metropolises of Iran. Amayesh Faza, 1(1), 23-30. (In Persian) Garkhlo, M., & Hosseini, S, H. (2007). Indicators of sustainable urban development. Geography and Regional Development, 5 (8), 157-177. (In Persian) 10.22067/geography.v5i8.4231 Ghorbani, R., & Kazemizad, S. (2018). An Analysis of Effective Factors on Urban Competitiveness Based on Scenario, Case Study: Tabriz City. Quarterly Journal of Geography and Urban-Regional Studies, 9(30), 19-38. (In Persian) 10.22111/gaij.2019.4527 Hall, P. (1993). Toward Sustainable, Liveable and Innovative cities for 21st century. In Proceedings of the Third conference of the World Capitals, Tokyo, 22-28. Hall, P., & Pfeiffer, U. (2000). The 21st Century Urban Future: A Global Agenda for 21st Century Cities. Translators: Sadeghi, I., & Safai, N. Tehran: Society of Consulting Engineers of Iran. (In Persian) Henderson, S. (2017). Competitive sub-metropolitan regionalism: Local government collaboration and advocacy in northern Melbourne, Australia. Urban studies, 55(13), 2863-2885. 10.1177/0042098017726737 Hosseinzadeh Delir, K. (1997). Principles of development and construction, Tabriz: Tabriz University. (In Persian) Hosseinzadeh Delir, K., & Sasanpour, F. (2007). The method of ecological footprints: cities with a description of Tehran metropolis. Geographical Research Quarterly, Mashhad. (In Persian) Khazarai Sholai Far, M., Korke Abadi, Z., & kamyabi, S. (2018). Evaluation of the strategies to increase the competitive power of the big cities of Iran based on the Coopetition strategy, a case study: the big cities of Tehran, Mashhad, Tabriz, Ahvaz and Zahedan. Geographical Sciences, 15(30), 15-27. (In Persian) Krugman, P. (1994). Competitiveness: A dangerous obsession. Journal Council of Foreign Affairs. 73(2), 28-44. Kwon, S., Kim, J., & Oh, D. (2012). Measurement of Urban Competitiveness Based on Innovation Indicators in Six Metropolitan Cities in Korea. World technopolis review, 1(3), 177-185. 10.7165/wtr2012.1.3.177 Malekzadeh, N., Dadashpour, H., & Rafiyan, M. (2018). Investigating factors on the structure of urban and regional space using content analysis method. Knowledge of Urbanism, 3(4), 1-14. (In Persian) 10.22124/upk.2020.15246.1359 Moulai, A. (2018). Recognizing competitiveness and identity-oriented regional cities (case study: Urmia city). Strategic Studies of Public Policy, 9(32), 155-128. (In Persian) Nearbin, S., Degros, A., & Madanipour, A. (2013). Public space and urban transformation challenges in Europe. Translators: Ehsan Ranjbar and Zahra Azram, Tehran: Tarbiat Modares University. (In Persian) Pengfei, N., & Kresl, P.K. (2010). The Global Urban Competitiveness Report - 2010. Edward Elgar Publishing Limited: Camberley, UK. 10.4337/9781849805452. Pourmohammadi, M. (2023). urban planning; Rethinking urban development plans. Knowledge of Urbanism, 6(3), 23-37. (In Persian) 10.22124/upk.2023.18286.1588 Sáez, L., & Periáñez, I. (2015). Benchmarking urban competitiveness in Europe to attract investment. Cities, 48, 76-85. 10.1016/j.cities.2015.06.002. Sani, M., Yaghfouri, H., & Akbari, F. (2016). The role of historical context in the improvement of the components of hospitality competition in the studied city: Birjand city. Spatial Planning, 7(3), 63-84. (In Persian) 10.22108/sppl.2017.106274.1111 Statistical Center of Iran. (2016) General population and housing census. (In Persian) Tabibi, S. H., Rafiyan, M., Majdi, H., & Ziyari, Y. A. (2019). The role of knowledge-based and innovative cities in urban and regional development. Knowledge of Urbanization, 4(1), 19-32. (In Persian) 10.22124/upk.2020.15004.1332 Tosun, C. (2001). Challenges of sustainable tourism development in developing: the ease of Turkey. Tourism Management. 22(3), 285-299. 10.1016/S0261-5177(00)00060-1 Zali, N. (2011). Pathology of planning in Iran with the proposal of the representative of the association in regional development policies. Regional Planning, 2 (6), 81-89. (In Persian) Zali, N., Ahmadi, H., & Faroughi, S. M. (2013). An analysis of regional disparities situation in the East Azarbaijan province, Iran. Urban and Environmental Engineering (JUEE), 7(1), 183-194. 10.4090/juee.2013.v7n1.183194 Zali, N. (2017). New programs in regional planning and development. Rasht: Gilan University. (In Persian) Zarrabi, A., Rezaei, M. (2012). Sustainable development planning (case study: Babolsar city). Sepehr, 22(88), 13-17. (In Persian) 20.1001.1.25883860.1392.22.851.2.1 Zhao, Q., Xu, H., Wall, R. S., & Stavropoulos, S. (2017). Building a bridge between portand city: Improving the urban competitivenessof port cities. Transport Geography, 59, 120-133. 10.1016/j.jtrangeo.2017.01.014 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 819 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 194 |