پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 724 |
| تعداد مقالات | 6,818 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,460,032 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,554,699 |
مقایسۀ گفتمان ارسطو، افلاطون و سقراط در اقبالنامه براساس رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف | ||
| نقد و نظریه ادبی | ||
| دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 16، اسفند 1402، صفحه 27-53 اصل مقاله (1.18 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2024.25521.2506 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا امینی شلمزاری* 1؛ محمدرضا نصر اصفهانی2؛ سیده مریم روضاتیان3 | ||
| 1دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران. | ||
| 3دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از نکات برجسته در آثار نظامی آن است که شخصیت‌های هر منظومه براساس ویژگی‌های فردی خاص خود سخن می‌گویند؛ بهگونه‌ایکه می‌توان از شیوۀ سخن گفتن آنها به ابعاد شخصیتشان پی برد. این مقاله اقبالنامه را از این منظر تحلیل کرده است. زمانی که اسکندر از سه حکیم خود ارسطو، افلاطون و سقراط درخواست تنظیم خردنامه می‌کند، هریک متناسب با موقعیت و جایگاه و ویژگی فردی خود خردنامه‌ای برای پادشاه ترتیب می‌دهند. در این پژوهش کوشش شده‌است تفاوت‌های گفتمان این سه حکیم براساس مدل سهبعدی فرکلاف تحلیل شود. نظریۀ فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی می‌شود. سطح توصیف تحلیل یک متن در قالب لغات، نحو، نظام آوایی یا سطوح بالاتر از یک جمله است. در سطح تفسیر محتویات متن براساس ذهنیت مفسر یا دانش زمینه‌ای ارزیابی می‌شود و به دو بافت بینامتنیت و موقعیت تقسیم می‌شود. تبیین گفتمان را بهعنوان یک فرایند اجتماعی بررسی می‌کند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که منطق گفتوگو و تنظیم خردنامۀ افلاطون با ظرافت و براساس ارزیابی جایگاه و موقعیت پایین خود نسبت به پادشاه تنظیم شده است. درحالیکه گفتمان ارسطو و سپس سقراط در سطح تحکم و فرمان دادن است. شیوۀ سخن گفتن ارسطو بهگونه‌ای است که خود را هم‌پایۀ پادشاه می‌بیند و سقراط نیز مقام و جایگاه خود را در مواردی فراتر از پادشاه می‌شمارد؛ بهگونه‌ایکه از دستور دادن به پادشاه و یا استفاده از الفاظ تحقیرکننده ابایی ندارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خردنامه؛ تحلیل انتقادی گفتمان؛ سقراط؛ افلاطون؛ ارسطو | ||
| مراجع | ||
|
آربری، آرتور جان. (1336). میراث ایران، ترجمۀ احمد بیرشک و دیگران. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
افضلی، علی. (1392). «آموزه‌های اخلاقی‌تعلیمی خردنامه‌های فیلسوفان یونان در اقبالنامۀ نظامی». فصلنامۀ تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادبیات فارسی، (16)، 57-80.
ایرانی، محمد؛ سالمیان، غلامرضا و منصوری، زهرا. (1398). «تحلیل واژگان مرتبط با اجتماعیات در خمسۀ نظامی با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف». متنپژوهی ادبی، دورۀ 23 (8)، 33-60. 10.22054/LTR.2018.19825.1789
ایران‌زاده، نعمت‌الله و منیعی، سجاد. (1401). «بازخوانی مؤلفه‌های گفتمان مدحی نظامی گنجوی در دیباچۀ اقبالنامه بر بنیاد نظریۀ فرکلاف». مجلۀ کارنامۀ متون ادبی، (16)، 1-22. 10.22126/ltip.2022.2443
پلوتارخ. (1380). ایرانیان و یونانیان، ترجمه و انتخاب احمد کسروی. تهران: جامی.
پل کراوس و دیگران. (1391). فرهنگ ایرانی و اندیشۀ یونانی، ترجمۀ سیدمهدی حسینی، تهران: علم.
رادفر، ابوالقاسم. (1387). «پژوهشی تطبیقی در وجوه مشترک فرهنگ و ادبیات فارسی و یونانی». ادبیات تطبیقی، (5)، 87-103.
سلیمان‌حشمت، رضا. (1390). «بررسی تطبیقی میان حکمت ایران باستان و فلسفۀ یونان». تاریخ فلسفه، سال دوم(4)، 11-24.
صفا، ذبیح‌الله. (1370). «ملاحظاتی دربارۀ داستان اسکندر مقدونی و اسکندرنامه‌های فردوسی»، مجلۀ ایران‌شناسی، سال سوم (11)، 469-481.
فردوسی، ابوالقاسم. (1375). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق. دفتر پنجم. کالیفرنیا و نیویورک: انتشارات فردا به همکاری بنیاد میراث ایران.
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمۀ فاطمه شایسته‌پیران و دیگران. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
محمدی، محمد. (1374). فرهنگ ایرانی پیش از اسلام، تهران: توس.
نظامی، الیاس بن یوسف. (1394). اقبالنامه، به تصحیح حسن وحید دستگردی. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
نظامی، الیاس بن یوسف. (1378). شرفنامه، به تصحیح حسن وحید دستگردی. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
Fairclough, N. (1989). language and power, New York: Longman. Fairclough, N. (1992). Discourse and social change, Polity press. Cambridge. Uk. Fairclough, N. (2003). Analysing Discourse, New York: Routledge. oxford American Dictionary, (2011). oxford: University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 213 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 18 |
||