تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 741 |
تعداد مقالات | 7,030 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,095,028 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,777,370 |
نسبت گونههای موسوم به تاتی خلخال با زبان تالشی | ||
زبان فارسی و گویشهای ایرانی | ||
مقاله 2، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، فروردین 1402، صفحه 25-61 اصل مقاله (1.58 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/plid.2023.24827.1639 | ||
نویسنده | ||
علی نصرتی سیاهمزگی* | ||
مدرس دانشگاه فرهنگیان گیلان، رشت، ایران. | ||
چکیده | ||
در مقالۀ پیشِ رو، گونههای زبانی بخش شاهرود خلخال را که در استان اردبیل در روستاهای اسکستان، شال، درو، کرین، کلور، گیلوان و لرد رایجاند و در محل به تاتی موسوماند با گویشهای سهگانۀ تالشی در چند سطح زبانشناختی به صورت همزمانی سنجیدهایم. این روستاها در غرب استان گیلان، آن سوی رشتهکوه تالش جای دارند. سنجش برپایۀ ویژگیهای آوایی، ساختواژی، نحوی و نیز واژگانی است. دادهها افزونبر پژوهش کتابخانههای از پژوهش میدانی نیز بهدست آمدهاست. گویشهای تاتی برغم اشتراک لفظی چنان تنوع و پراکندگی دارند که در بررسیهای همزمانی نمیتوان همة آنها را ذیل یک گروه یا زبان مشخص تعریف کرد. به همین خاطر زبانشناسان آنها را در دستههای مختلف طبقهبندی کرده، و در مواردی گویشهای تالشی را هم به آنها افزودهاند. هدف مقاله پاسخ به این سؤال است که آیا گونههای زبانی رایج در شاهرود خلخال ذیل گویشهای تالشی قابل تعریفاند یا گونههایی مستقلاند. براساس دادههای این مقاله زبان پنج روستا از هفت روستاهای بررسیشده در این مقاله؛ اسکستان، شال، درو، کلور و گیلوان را میتوان ذیل تالشی جنوبی در یک دسته قرار داد اما زبان دو روستای کرین و لرد تفاوتهایی با پنج روستای دیگر شاهرود و نیز تالشی جنوبی دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
زبانهای ایرانی؛ گویششناسی؛ تالشی؛ تاتی شاهرودِ خلخال | ||
مراجع | ||
آرادگلی ماری. بررسی واجشناسی گویش تاتی دهکدۀ کجل (خلخال) براساس روشهای نوین زبانشناسی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی. دانشگاه تهران، 1349.
آصفی نیما. خاستگاه زبانی مهاجران هرزن (واکاوی نظریۀ هنینگ). پژوهشهای ایرانشناسی، 1398؛ 9(2): 34-19.
ابراهیمی معصومه. تات. در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. ج14. تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، 1385.
ابنحوقل. صوره الارض. ترجمة جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1345.
ابنخردادبه. مسالک و ممالک. ترجمة سعید خاکوند. تهران: میراث ملل، 1371.
اُرانسکی یوسیف م. م. زبانهای ایرانی. ترجمۀ علیاشرف صادقی. تهران: سخن، 1379الف.
اُرانسکی یوسیف م. م. مقدمۀ فقهاللغۀ ایرانی. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: پیام، 1379ب.
اصطخری ابواسحاق ابراهیم. ممالک و مسالک. ترجمة محمدبن عبدالله تستری. بهاهتمام] ایرج افشار. تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، 1374.
پورشفقی مریم. توصیف دستگاه فعل در گویش تالشی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه گیلان، 1385.
پورمحمدی املشی نصرالله. بررسی تاریخی معنا و کاربرد واژۀ تات. در مجموعۀ مقالات نخستین همایش ملی ایرانشناسی، 1383؛ ج1: 161-175.
حاجتپور حمید. زبان تالشی، گویش خوشابر. رشت: گیلکان، 1383.
حموی یاقوت. معجمالبلدان. ترجمۀ علینقی منزوی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، 1380.
رضایتی کیشهخاله محرم. زبان تالشی: توصیف گویش مرکزی. رشت: فرهنگ ایلیا، 1386.
رضایتی کیشهخاله محرم. گروه اسمی در گویش تالشی. زبان و زبانشناسی، 1387؛ (8): 53-64.
رضایتی کیشهخاله محرم. همواج. رشت: فرهنگ ایلیا و دانشگاه گیلان، 1397.
رضایتی کیشهخاله محرم، خادمی ارده ابراهیم. فرهنگ موضوعی تالشی به فارسی. رشت: دانشگاه گیلان، 1387.
رضایتی کیشهخاله محرم، سبزعلیپور جهاندوست. ساخت ارگتیو در گویش تاتی خلخال. ادبپژوهی، 1386؛ 1(1): 89-105.
رضایتی کیشهخاله محرم، سبزعلیپور جهاندوست. ریشه و مادۀ فعل در گویشهای تاتی. تالشی و گیلکی. ادبپژوهی، 1387؛ 2(6): 111-132.
رضایتی کیشهخاله محرم، دانای طوس مریم، خانبابازاده کیومرث. تداخل نحوی دوزبانههای تالشی-فارسی و فارسی-تالشی. زبان فارسی و گویشهای ایرانی، 1398؛ (8): 63-98.
سبزعلیپور جهاندوست. نشانههای تالشی در مناطق تاتزبان خلخال. ادبپژوهی، 1389؛ 4(13): 109-130.
سبزعلیپور جهاندوست. فرهنگ تاتی. رشت: فرهنگ ایلیا، 1390.
سبزعلیپور جهاندوست. گنجینة گویشهای ایرانی (تاتی خلخال). تهران: آثار، 1394الف.
سبزعلیپور جهاندوست. 1394ب. ویژگیهای مصدر در زبانهای حاشیۀ خزر (تاتی، تالشی، گیلکی). زبانها و گویشهای ایرانی، 1394ب؛ (5): 103 -129.
شیخ سنگتجن شهین. بررسی واجشناسی غیرخطی در آواهای گویش تالشی. رشت: فرهنگ ایلیا، 1394.
عبدلی علی. تاتها و تالشان. تهران: نویسنده و ققنوس. 1369.
عبدلی علی. فرهنگ تاتی و تالشی. رشت: ماهمینو، 1401.
قزوینی محمد. یادداشتهای قزوینی. بهکوشش ایرج افشار. تهران: دانشگاه تهران، 1363.
کارنگ عبدالعلی. تاتی و کرینگان. نشریۀ دانشکده ادبیات تبریز، 1335الف؛ 4(1و2): 72-75.
کارنگ عبدالعلی. خلخالی یک لهجۀ آذری. تبریز: جهان اخلاق، 1335ب.
کسروی احمد. آذری یا زبان باستان آذربایجان. تهران: نشر و پخش کتاب، 2535.
لُکوک پییر. گویشهای حاشیۀ دریای خزر و گویشهای شمال غرب ایران. در راهنمای زبانهای ایرانی. ویراستۀ ر. اشمیت. ترجمه زیر نظر حسن رضایی باغبیدی، 1393: 489-516.
محمودی بختیاری بهروز. تاتی. در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. ج14. تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، 1385.
مرتضوی منوچهر. آثار و اسناد مربوط به زبان دیرین آذربایجان. نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، 1354؛ 27 (116): 445-479.
مرتضوی منوچهر. زبان دیرین آذربایجان. تهران: بنیاد موقوفات دکتر افشار، 1384.
مستوفی حمدالله. نزههالقلوب. قزوین: حدیث امروز، 1381.
معراجی جواد. فرهنگ موضوعی تاتی به فارسی. گویش تاتی روستای لرد شاهرود خلخال. رشت: بلور، 1388.
معین محمد. [بهاهتمام] برهان قاطع. تهران: امیرکبیر، 1361.
مقدسی محمدبن احمد. احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ترجمة علینقی منزوی، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان، 1361.
نصرتی سیاهمزگی علی. فرهنگ تالشی. رشت: فرهنگ ایلیا، 1396.
هنینگ والتر برونو. زبان کهن آذربایجان. ترجمۀ بهمن سرکاراتی. نامۀ فرهنگستان، 1374؛ 1(1): 51-72.
یارشاطر احسان. زبانها و لهجههای ایرانی. مجلة دانشکدة ادبیات دانشگاه تهران، 1336؛ 5(1و2): 11-46.
یارشاطر احسان. آذری. در دانشنامة ایران و اسلام. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1354: 61-69.
سایت مرکز آمار ایران به نشانی: https://www.amar.org.ir/
Minorsky, V. Tat. First Encyclopaedia of Islam. 1913-1936. Edited by: M. Th. Houtsma, and the others. vol: VIII. Leiden: E. J. Brill. 1987; 699. Stilo, D.L. The Tati Language Group in the Sociolinguistic Context of Northwestern Iran and Transcaucasia. in Iranian studies. 1981; 14(¾): 137-187. Stilo, Donald L. The Caspian Region and South Azerbaijan: Caspian and Tatic. The Languages and Linguistics of Western Asia, An Areal Perspective. Geoffrey Haig and Geoffrey Khan (eds.). 2018; 659- 824. Yarshater, A. The Dialect of Shahrood (Khalkhal). BSOAS. 1959; XXII 22: 52-68. Yarshater, A. A Grammar of Southern Tati Dialects, The Hague Paris. 1969a. Yarshater, A. The Use of Postpositions in Southern Tati. Yādnāme-ye Irāni–ye Minorsky. M. Minovi and I. Afshar (eds.). Tehran: Tehran University. 1969b; 221- 2. Yarshater, A .1988. Azerbaijan. Available from: https://iranicaonline.org/articles/ azerbaijan-vii | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 149 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 189 |