تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,129,034 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,850,852 |
ارزیابی صفات زراعی، کیفیت دانه و پایداری عملکرد ژنوتیپهای امیدبخش برنج با استفاده از روشهای لین و بینز و GGE-biplot | ||
تحقیقات غلات | ||
مقاله 2، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 48، آذر 1402، صفحه 215-229 اصل مقاله (362.03 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2023.25478.1792 | ||
نویسندگان | ||
حسین رحیم سروش* 1؛ مریم حسینی چالشتری2؛ علیاکبر عبادی2؛ علیرضا حقیقی حسنعلیده3؛ علی محدثی4 | ||
1استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران | ||
2دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران | ||
3استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران | ||
4محقق، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه: با توجه به کمبود مواد غذایی در جهان، افزایش تولید برنج یکی از خواستههای بازار جهانی و از اهداف مهم بسیاری از کشورهای تولیدکننده این محصول میباشد. عملکرد نهایی هر محصول تحت تاثیر پتانسیل ژنوتیپ، اثر محیط و برهمکنش ژنوتیپ و محیط قرار میگیرد. برهمکنش ژنوتیپ و محیط موجب میشود ژنوتیپهای مختلف تحت شرایط محیطی متفاوت واکنش یکسانی نداشته باشند. ژنوتیپهایی که بتوانند در مناطق مختلف و یا تحت شرایط محیطی متفاوت، عملکرد بالاتری تولید کنند و پایداری عملکرد خود را حفظ کنند، ارقام موفقی بهشمار میآیند. در این پژوهش، نه لاین امیدبخش برنج با منشاء هاشمی بههمراه دو رقم هاشمی و گیلانه در دو منطقه و طی دو سال از نظر عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. هدف از مطالعه نیز ارزیابی پایداری لاینهای مورد مطالعه و معرفی پایدارترین آنها بهمنظور معرفی رقمهای جدید بود. مواد و روشها: مواد گیاهی این آزمایش، تعداد نه لاین امیدبخش برنج با منشاء رقم هاشمی بهعنوان یک رقم برنج محلی ایرانی با کیفیت مطلوب بود که بههمراه دو رقم هاشمی و گیلانه بهعنوان رقمهای شاهد آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در دو منطقه، موسسه تحقیقات برنج کشور (گیلان، رشت) و ایستگاه تحقیقات چپرسر (مازندران) بهمدت دو سال 1396 و 1397 مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، روز تا 50 درصد گلدهی، درصد برنج سالم، راندمان تبدیل، طول شلتوک، محتوای آمیلوز و درجه حرارت ژلاتینی شدن بود. برای تجزیه و تحلیل آماری دادهها، ابتدا تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه انجام شد و سپس، آزمون بارتلت جهت بررسی یکنواختی خطاهای آزمایش صورت گرفت. تجزیه واریانس مرکب و مقایسه میانگینها بهروش دانکن با نرمافزار SAS انجام شد. بهمنظور ارزیابی پایداری لاینهای مورد مطالعه نیز از روشهای لین و بینز و GGE-biplot استفاده شد. یافتههای تحقیق: نتایج تجزیه واریانس مرکب دادهها نشان داد که اثر ژنوتیپ و سال و همچنین برهمکنش سال× مکان و سال × مکان × ژنوتیپ بر عملکرد دانه معنیدار بود. به این ترتیب، پایداری عملکرد دانه ژنوتیپهای مورد مطالعه با استفاده از روشهای لین و بینز و GGE-biplot ارزیابی شد. نتایج روش لین و بینز نشان داد که ژنوتیپهای گیلانه و 19603 (Hashemi/IR74720-85-1-2-1) با داشتن کمترین واریانس درونمکانی برای عملکرد دانه، بهترتیب پایدارترین ژنوتیپهای این آزمایش بودند. نتایج حاصل از روش گرافیکی GGE-biplot نیز نشان داد که در بایپلات عملکرد دانه، ژنوتیپهای 19607، هاشمی و گیلانه که رئوس چند ضلعی را تشکیل دادند، بهترین و یا ضعیفترین ژنوتیپها در برخی از محیطها و یا همه محیطها بودند. در مقابل، بررسی همزمان پایداری و عملکرد دانه ژنوتیپها، لاین امیدبخش 19603 را بهعنوان بهترین ژنوتیپ معرفی کرد. نمودار ژنوتیپ ایدهآل نیز نشان داد که لاین امیدبخش 19603 کمترین فاصله را از ژنوتیپ ایدهآل فرضی نسبت به سایر ژنوتیپها داشت و بنابراین برترین ژنوتیپ این آزمایش بود. نتیجهگیری: نتایج ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپهای برنج با استفاده از روشهای لین و بینز و GGE-biplot، لاین امیدبخش 19603 را بهعنوان پایدارترین ژنوتیپ این آزمایش معرفی کرد. این لاین بههمراه لاین امیدبخش 19607، بالاترین میانگین عملکرد شلتوک را در تمامی محیطهای ارزیابی شده تولید کردند. این ژنوتیپها، با تعداد روز تا 50 درصد گلدهی کمتر از 95 روز، طول دانه بیش از هفت میلیمتر و میزان آمیلوز و دمای ژلاتینی شدن متوسط، در ردیف ژنوتیپهای میانرس، دانهبلند (صدری) و با کیفیت پخت مطلوب قرار گرفتند. بنابراین، دو لاین امیدبخش 19603 و 19607 بهمنظور اجرای برنامههای معرفی رقم، پیشنهاد میشوند. | ||
کلیدواژهها | ||
تجزیه گرافیکی؛ دوره رسیدگی؛ ژنوتیپ ایدهآل؛ کیفیت پخت | ||
مراجع | ||
Allahgholipour, M., & Haghighi Hasanalideh, A. (2021). Gilaneh, an improved rice cultivar with high grain quality through backcrossing. Central Asian Journal of Plant Science Innovation, 1(3), 160-170. doi: 10.22034/CAJPSI.2021.03.04.##Allahgholipour, M., Mohadessi, A., Jazaeri Nooshabadi, M., Nahvi, M., & Sharafi, N. (2015). Adoptability and sustainability of promising rice lines in Guilan province. Rice Research Institute of Iran Publications. Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO). 46 p. [In Persian].##Barah, B. C., Binswanger, H. P., Rana, B. S. & Rao, G. P. (1981). The use of risk aversion in plant breeding: Concept and application. Euphytica, 30, 451-458. doi: 10.1007/BF00034010.##Cheloei, G., Ranjbar, G., Babaeian Jelodar, N., Bagheri, N., & Noori, M. Z. (2020). Using AMMI model and its parameters for yield stability analysis of rice (Oryza sativa L.) advanced mutant genotypes of Tarrom-Mahalli. Iranian Journal of Genetics & Plant Breeding 9(1), 70-83. doi: 10.30479/IJGPB.2020.13219.1271.##Ebadi, A., Sharifi, P. & Taher Hallajian, M. (2022). Stability analysis of grain yield of rice mutants by multivariate methods and superiority index. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production 32(2), 313-332. [In Persian]. doi: 10.22034/saps.2021.45415.2668.##Eshghi, I., Asghari Zakaria, R., Nabipour, A., Sofalian, O., & Norouzi, M. (2016). Yield stability of rice promising lines in Mazandaran province. Iranian Journal of Field Crop Science 47(3), 515-525. [In Persian]. doi: 10.22059/ijfcs.2016.60131.##Evans, L. T. (1993). Crop Evolution, Adaptation, and Yield. New York, Cambridge University Press doi: 10.1017/S0889189300005361.##FAO. (2023). FAO Statistical Yearbook 2023. Food & Agriculture Organization of the United Nations. Rome, Italy. http://www.fao.org/statistics.##Gabriel, K. R. (1971). The biplot graphic display of matrices with application to principal component analysis. Biometrika, 58, 453-467. doi: 10.1093/biomet/58.3.453.##Hill, J., Becker, H. C., & Tigerstedt, P. M. A. (1998). Stability, Adaptability and Adaptation. In: Quantitative and Ecological Aspects of Plant Breeding. Plant Breeding. Springer, Dordrecht. pp: 187-211. doi: 10.1007/978-94-011-5830-5_7.##Juliano, B. O. (1971). Rice: Chemistry and Technology. The American Association of Cereal Chemists, Inc. St. Paul, Minnesota, USA, 774 p.##Kanouni, H., Sadeghzadeh Ahari, D., Saeid, A., Shobeiri, S., Mahdieh, M., Haji Hasani, M., Sotoudeh-Maram, K., & Beheshti Danalou, M. (2021). Investigation of grain yield stability of desi type chickpea across different environments and introducing promising lines. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production 31(1), 295-312. [In Persian]. doi: 10.22034/saps.2021.12816.##Keramat, S., Torabi, B., Soltani, A., & Zeinali, E. (2021). Evaluation of rice production potential and yield gap in Iran using SSM-iCrop2 model. Cereal Research, 11(3), 175-191. [In Persian]. doi: 10.22124/cr.2022.20959.1696.##Khorasany, E., Fahmideh, L., Babaeian, N. A., & Ranjbar, G. (2019). Studying some of the agronomy traits and yield stability of rice genotypes. Journal of Crop Breeding, 11(31), 196-208. [In Persian]. doi: 10.29252/jcb.11.31.196.##Lin, C. S., Binns, M. R., & Lefkovitch, L. P. (1986). Stability analysis: Where do we stand?. Crop Science, 26, 894-900. doi: 10.2135/cropsci1986.0011183X002600050012x.##Lin, C. S., & Binns, M. R. (1988). A method of analyzing cultivar × location × year experiment: A new stability parameter. Theoretical and Applied Genetics, 76, 425-430. doi: 10.1007/bf00265344.##Little, R. R., Hilder, G. B., & Dawson, E. H. (1958). Differential effect of dilute alkali on 25 varieties of milled white rice. Cereal Chemistry, 35, 111-126.##Ministry of Agriculture-Jahad. (2023). Agricultural Statistics of the Cropping Year 2021-22. Vol. I: Crop Plants. Information and Communication Technology Center, Department of Economy and Planning Publication, Ministry of Agriculture-Jahad, Iran. [In Persian].##Mohtashami, R. Chakerolhoseini, M., Keshavarz, K., Rouzbehi, F., & Hoseini Chaleshtori, M. (2022). Introducing a new variety of rice 'Setayesh' for cultivation in cold and cold temperate regions. Applied Field Crops Research, 35(2), 70-84. [In Persian]. doi: 10.22092/AJ.2023.358343.1599.##Moreno-Gonzalez, J., Crossa, J., & Cornelius, P. L. (2004). Genotype × environment interaction in multi-environment trials using shrinkage factors for AMMI models. Euphytica, 137, 119-127. doi: 10.1023/B:EUPH.0000040509.61017.94.##Mostafavi, K., Hosseini-Imeni, S. S., & Firoozi, M. (2014). Stability analysis of grain yield in lines and cultivars of rice (Oryza sativa L.) using AMMI (additive main effects and multiplicative interaction) method. Iranian Journal of Field Crops Science, 45(3), 445-452. [In Persian]. doi: 10.22059/ijfcs.2014.53540.##Mostafavi, K., Hosseini Imeni, S. S., & Haji Mohammadali Jahromi, M. (2019). Assessing grain yield stability of rice genotypes under humid climate of northern Iran. Plant Production Technology, 11(2), 43-56. [In Persian]. doi: 10.22084/ppt.2017.7140.1418.##Sattari, A., Soloki, M., Bagheri, N., Fakheri, B., and Nabipour, A. (2019). Analysis of genotype, environment interaction and grain yield stability of rice (Oryza sativa L.) genotypes in Mazandaran province. Journal of Crop Breeding, 11(31), 1-10. [In Persian]. doi: 10.29252/jcb.11.31.1.##Sharifi, P., Erfani, A., Mohaddesi, A., Abbasian, A., Aminpanah, H., Mohammad Yousefi, M., & Saeedi, M. (2020). Stability analysis of grain yield of some of rice genotypes by parametric and nonparametric uni-variate methods. Journal of Crop Production, 13(3), 85-106. [In Persian]. doi: 10.22069/ejcp.2021.17883.2315.##Singh, C., Gupta, A., Gupta, V., Kumar, P., Sendhil, R., Tyagi, B. S., Singh, G., Chatrath, R., & Singh, G. P. (2019). Genotype × environment interaction analysis of multi-environment wheat trials in India using AMMI and GGE biplot models. Crop Breeding and Applied Biotechnology, 19, 309-318. doi: 10.1590/1984-70332019v19n3a43.##Soltani, A., Alimagham, M., Nehbandani, A., Torabi, B., Zeinali, E., Zand, E., Ghassemi S., Vadez V., Sinclair T. R., & Van Ittersum, M. K. (2020). Modeling plant production at country level as affected by availability and productivity of land and water. Agricultural Systems, 183, 102859. doi: 10.1016/j.agsy.2020.102859.##Yan, W. (2016). Analysis and handling of G×E in a practical breeding program. Crop Science, 56, 2106-2118. doi: 10.2135/cropsci2015.06.0336.##Yan, W., & Kang, M. S. (2002). GGE-biplot analysis: A graphical tool for breeders, geneticists, and agronomists. CRC Press, Boca Raton, Florida, USA. 271 p. doi: 10.1201/9781420040371.##Yan, W., Hunt, L. A., Sheng, Q., & Szlavnics, Z. (2000). Cultivar evaluation and mega-environment investigation based on the GGE biplot. Crop Science, 40, 597-605. doi: 10.2135/cropsci2000.403597x.##Zobel, R., Wright, W. M. J., & Gauch, H. G. (1988). Statistical analysis of a yield trial. Agronomy Journal, 80, 388-393. doi: 10.2134/agronj1988.00021962008000030002x. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 214 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 144 |