تعامل بوروکراتیک مسلمانان و اقلیت‌های دینی در دوره خلافت عباسی

آرنولد، توماس(1957)، الدعوه الی الاسلام، ترجمه حسن ابراهیم حسن و دیگران، قاهره: مکتبه النهضه‌المصریه.

ابن اثیر، ابوالحسن على بن محمد بن محمد(1385ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.

ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد(1405 و 1375)، تاریخ ابن خلدون(العبر)، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

ابن خلکان، ابوالعباس شمس‌الدین ابن خلکان(1971)، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، تصحیح احسان عباس، بیروت: دار صادر.

ابن صلاح، تقی‌الدین عثمان(1992 )، طبقات الفقهاءالشافعیه، بیروت: دارالنشر.

ابن طقطقی، علی بن محمد(1367)، تاریخ فخری، ترجمة محمد وحید گلپایگانی، تهران: علمی و فرهنگی.

ابن طقطقی، علی بن محمد (1992)، تاریخ مختصر الدول، تصحیح آنطون صالحانی، بیروت: دارالمشرق.

ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم(1997)، عبون‌الخبار، تحقیق یوسف علی طویل، بیروت: دارالکتاب العلمیه.

ابن قیم الجوزیه، شمس‌الدین(1415)، احکام اهل الذمه، بیروت: دارالکتب العلمیه.

ابن مسکویه، ابوعلی(2002)، تجارب الامم، تحقیق دکتر ابوالقاسم امامی، تهران: سروش.

ابراهیمی، محمد(1396) اهل ذمه. فصلنامه نور علم. شماره 35.

ابوالفرج اصفهانی(1949)، مقاتل الطالبیین، تحقیق: أفحمد صقر، قاهره: عیسى البابی الحلبی.

ابونا، البیر(1992)، تا‌ریخ‌ الکنیسة‌ السریا‌نیة‌ الشرقیة‌، بیروت: دارالمشرق.

اجتهادى، ابوالقاسم(1363)، بررسى وضع مالى و مالیه مسلمین از آغاز تا پایان دوره اموى. تهران: سروش.

احمدزاده، زیور؛ عظیم‌زاده، طاهره؛ اسدبیگی، اردشیر؛ باغستانی کوزه‌گر، محمد(1399)، هنر خوش‌نویسی و نقش وزرای عباسی در شکوفایی آن، مطالعات تاریخ اسلام، سال دوازدهم، شماره 46.

احمدی، قاسم؛ عدلی، محمدرضا؛ لاجوردی، فاطمه(1400)، تأثیرات فرهنگ ایران باستان بر فرهنگ اسلامی در دورۀ عباسی، پژوهشنامه ادیان، بهار و تابستان، ش29.

احمدی‌منش، محمد(1398). اخبارالطوال و برآمدن عباسیان: نمونه‌ای از روایت مدنظر عباسیان، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، بهار و تابستان، شماره 23.

الهامی، علی(1391)، ساختار قدرت سیاسی خلافت عباسیان و تاثیر آن بر تمدن اسلامی تا پایان قرن چهارم هجری، رساله دکتری، دانشگاه معارف اسلامی.

امین، احمد(1427)، ضحی‌السلام، بیروت: المکتبه العصریه.

امین، سیدمحسن(1403)، اعیان‌الشیعه، تصحیح حسن امین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.

انزابی‌نژاد، رضا(بی‌تا)، مدخل «ابن ربن»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج3، مرکز دائرةالمعارف اسلامی.

ایازی، سید محمد علی؛ میر صانعی، سید محمد علی(1395). تعامل مسیحیان با حاکمان مسلمان در عصر اموی و اوایل عصر عباسی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه تاریخ، سال دوازدهم، شماره 45.

باوفا، ابراهیم(1386) خوارزم تجلی‌گاه مکتب اعتزال در روزگار خوارزمشاهیان، تاریخ و تمدن اسلامی، سال سوم، شماره 6.

ترک بیات، فریبا(1397)، وضعیت اقتصادی یهودیان در دوبست سال خلافت عباسی، فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش، شماره 33.

ترنبری، پاتریک(1379)، حقوق بین‌الملل و حقوق اقلیت‌ها، ترجمه آزیتا شمشادی و علی اکبر آقایی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

تنوخی، المحسن بن علی بن محمد بن أبی الفهم(1971)، نشوار المحاضرة وأخبار المذاکرة، تحقیق: عبود الشالجی، بیروت: مکتبة الحیاة.

توحیدی، ابو حیان علی بن محمد بن العباس(1997)، مثالب الوزیرین (أخلاق الصاحب بن عباد وابن العمید)، تحقیق إبراهیم الکیلانی، دمشق: دارالفکر.

جهشیاری، محمدبن عبدوس(1348)، کتاب الوزراء و الکتاب، ترجمة ابوالفضل طباطبایی، تهران: تابان.

حسن بیگی، محمد(1398). میزان بهره‌مندی عباسیان از جایگاه علویان در دستیابی به خلافت، سیره پژوهی اهل بیت(ع)، بهار و تابستان 1398، ش8، 41-58.

حسینی، علی بن ناصر(1933)، أخبار الدولة السلجوقیة، لاهور: نشریا‌ت‌ کلیة‌ فنجا‌ب‌.

حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله(1380)، معجم‌البلدان، ترجمه علی نقی منزوی، تهران: سازمان میراث فرهنگی.

خربوطی، علی حسنی(بی‌تا)، اسلام و اهل الذمه، امارات عربی متحده: لجنهْ التعریف بالاسلام.

خفاجی، شذی(1378)، حقوق اقلیّت‌ها در حکومت اسلامی، مجله حکومت اسلامی، ترجمة مهدی حسینیان قمی، سال چهارم، ش 13.

خنجی، فضل‌الله بن روزبهان(1362)، سلوک الملوک، تصحیح محمد علی موحد، تهران: خوارزمی.

دوری، عبدالعزیز(1999)، تاریخ العراق الاقتصادی فی القرن الرابع الهجری، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.

دینوری، ابوحنیفه احمدبن داوود(1368)، اخبار الطوال، ترجمة محمود مهدی دامغانی، تهران: نی.

ذهبی، محمد بن احمد(1413)، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تصحیح عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دارالکتاب العربی.

زرکلی، خیرالدین زرکلی(1989 )، الاعلام، بیروت: دارالعلم للملایین.

سعیدالشیخلی، صباح ابراهیم(1392). اصناف در عصر عباسی، ترجمه هادی عالم‌زاده، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

شاه‌ملکی، رضا(1397)، نفوذ خاندان‌های ایرانی در عصر عباسیان و نقش آنان در بسط اندیش ایرانشهری. جندی‌ شاپور، شماره 14، تابستان 1397، ص13-26.

شهرستانی، محمد بن عبدالکریم(1361)، توضیح الملل : ترجمه الملل و النحل، ترجمه مصطفی خالقداد هاشمی، تهران: اقبال.

شیخو، لوئیس(1989)، وزراءالنصرانیه و کتابها فی الاسلام، بیروت: دارالمشرق.

صابی، هلال بن محسن(1990)، تحفهْ الامراء فی تاریخ الوزراء، تصحیح عبدالستار احمد، بیروت: دارالفکر الحدیث.

صفدی، خلیل بن ایبک(1420)، الوافی بالوفیات، محقق احمد ارناووط و مصطفی ترکی، بیروت:دار إحیاء التراث العربی.

طبری، محمدبن جریر(1408)، تاریخ‌الرسل و الامم و الملوک بیروت: دارالکتب العلمیه.

طه حسین(1925)، فلسفه ابن خلدون الاجتماعیه، ترجمة محمد عبدالله عدنان، قاهره: دارالکتب المصریه.

طهمزی، ایوب. خسروی، حسین. اسلامی، سهراب. بهنیافر، احمد. الهامی، علی(1399). حاکمان بویه و صفویه با اقلیت‌های دینی با تکیه بر تقریب ادیان، پژوهشنامه تاریخ، سال پانزدهم، پائیز1399-شماره61

عدوی، ابوسالم محمد(1892)، العقدالفرید للملک السعید، قاهره: بی‌نا.

عشریه، رحمان؛ جاودان، محمد(1396)، علل ابقای بنی‌عباس توسط آل‌بویه، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، شماره 42، بهار و تابستان.

غزاوی، ایمان سلیمان(2001)، أهل الذمة فی العصر البویهی، الاردن: جامعة الیرموک.

فییه، جان موریس(1990)، أحوال النصاری فی خلافه بنی عباس، ترجمه سنی زینة، بیروت: دارالمشر.

قادری، حاتم(1378)، اندیشه سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سمت.

قاشا، سهیل(2002)، المسیحیون فی الدولهْ الاسلامیهْ، بیروت: دارالملک.

گراوند، مجتبی؛ آزرم‌نژاد، عادله(1398). واکاوی تعامل سه گانه قضات. خلفا و مردم در عصر خلافت عباسی. تاریخ نو » تابستان، ش27، ص41-58.

گرجی، مرتضی؛ پورداوود، ابراهیم(1387)، آناهیتا(مقالات ابرانشناسی پورداوود)، ویرایش میترا مهرآبادی، تهران: دنیای کتاب.

لمبتون، آن.ک.س(1374)، دولت و حکومت در اسلام، ترجمة عباس صالحی و مهدی فقیهی، تهران: مؤسسه عروج.

ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد(1406)، الاحکام السلطانی، بیروت: دارالفکر.

متحده، روی پرویز(1388)، اوضاع اجتماعی در دوره آل بویه، ترجمه محمد رضا مصباحی و علی یحیایی، مشهد: خانه آبی.

محیمید(غیر محدد)(2017)، دور أهل‌الذمة فی العصر العباسی: تاریخ‌الدوله العباسیه، بی‌جا: بی‌نا.

مرعشی، میر سید ظهیرالدین(1368)، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، تهران: شرق.

مسعودی، علی بن حسین(1356)، التنبیه و الاشراف، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.

مسکویه، ابوعلی(2002)، تجارب الامم، تحقیق دکتر ابوالقاسم امامی، تهران: سروش.

مطهری، مرتضی(1359)، خدمات متقابل اسلام و ایران، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

منتظری، غلامرضا(1382). شایسته سالاری در منصب وزارت در عصر عباسی از نظر تا عمل، تاریخ تمدن اسلامی، شماره 2.

ناجی، محمود(1992)، اهل الذمه فی الاسلام، قاهره: دارالمعارف.

ناظمیان‏ فرد، علی(1380): اهل ذمه در صدر اسلام، مجله تاریخ اسلام 1380 شماره 5، ص22-39.

نجفی، محمد حسن(1362ش)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق و گردآوری عباس قوچانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.  

نرشخی، ابوبکر(1369)، تاریخ بخارا، به کوشش مدرس رضوی، تهران: توس.

نظام‌الملک طوسی(1373). حسن بن علی، سیرالملوک یا سیاست نامه، با مقدمه و تعلیقات و به اهتمام عطاءالله تدین، تهران: بی‌نا.

نظریان، جواد؛ سپهری، محمد؛ رضوی، سید ابوالفضل(1399). بررسی زمینه‌های پویایی جایگاه اجتماعی ایرانیان در عصر اول عباسی(132-170ه.ق)، مطالعات تاریخ اسلام، زمستان، ش47.

وامبری، آرمینیوس(1380)، تاریخ بخارا (از کهن‌ترین روزگاران تاکنون)، مترجمان: سید محمد روحانی و احمد محمودساداتی، تهران: سروش.

یعقوبی، احمد بن یعقوب(1374)، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران: علمی و فرهنگی.