تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,112 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,246,166 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,899,874 |
فَصاحت و عمود الشعر نظریههایی در برابر دگرگونی زبان و فرهنگ | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 6، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، فروردین 1402، صفحه 103-125 اصل مقاله (1.04 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2023.25077.2488 | ||
نویسنده | ||
محمود فتوحی رودمعجنی* | ||
استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
چکیده | ||
این مقاله مفهوم عمودُ الشعر را بهمثابه نظریهای در نقد ادبی و بلاغت عربی به مطالعه میگیرد. این نامگذاری استعاری، شعر را چونان ستون برای ادب و فرهنگ میشمارد. بسیاری از محققان ادبیات عرب، عمود الشعر و فصاحت را نظریۀ ادبی میدانند. مقاله به این پرسش پاسخ میدهد که آیا عمود الشعر اوصاف و کارکردهای یک نظریۀ ادبی را دارد؟ خاستگاه فکری و فرهنگی آن چه بود؟ و چه تأثیری در تاریخ زبان و ادبیات عرب بر جای گذاشت؟ و چه نسبتی با فصاحت دارد؟ مقاله برای سنجش مسئلۀ عمود الشعر، شش معیار ارزیابی یک نظریه را به کار بسته و با استناد به شواهد تاریخی میزان اعتبار و توفیق آن را بررسی میکند. به باور نگارنده، نظریۀ فصاحت در زبان فارسی همتای نظریۀ عمود الشعر است و این دو بر آمده از دل یکدیگرند؛ چراکه هر دو موضوع و رویکرد و نقش مشابهی در زبان عربی و فارسی داشتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
نظریۀ ادبی؛ معیارهای نظریه؛ نظریۀ مرجع؛ بلاغت؛ عمود الشعر؛ فصاحت | ||
مراجع | ||
ابنجنی الموصلی، أبوالفتح عثمان. ( 1954) . المنصف فی شرح کتاب التصریف لأبیعثمان المازنی، بیروت: دار إحیاء التراث القدیم.
ابنعصفور. (1987). الممتع فی التصریف، تحقیق فخرالدین قباوۃ. بیروت: دارلمعرفة.
ابوالفرج الاصفهانی، علی بن حسین. (1994). الأغانی، ج19 و 14. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
الآمدی، أبوالقاسم الحسن بن بشر. (1994). الموازنة بین شعر أبیتمام و البحتری، المجلد الأول و الثانی. تحقیق السید أحمد صقر. الناشر: دار المعارف - الطبعه﮴ الرابعه. الناشر: مکتبه﮴ الخانجی - الطبعة الأولى.
الجرجانی، عبدالقاهر. (١٩٩٢). دلائل الإعجاز فی علم المعانی، المحقق: محمود محمد شاکر أبوفهر. القاهرة: مطبعة المدنی.
رزق الخفاجی، محمدعلی. (1979). علم الفصاحة العربیة (مقدمة فى النظریة والتطبیق)، القاهرۃ: دار المعارف للطباعة والنشر.
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1350). صور خیال، تهران: نیل.
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1359). ادوار شعر فارسی از مشروطه تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.
شمس قیس رازی، محمد. (1388). المعجم فی معاییر اشعار العجم، به کوشش: سید محمدتقی مدرس رضوی مصحح و تصحیح مجدد سیروس شمیسا. تهران: علم.
عباس، احسان. (1983). تاریخ النقد الأدبی عند العرب، بیروت: دارالثقافه. الطعبه الرابعه.
العسکری، أبوهلال الحسن. (1900). دیوان المعانی، بیروت: دار الجیل.
فارابی، ابونصر. (1986). کتاب الحروف، حققه و قدم له: محسن مهدی. بیروت: دارالمشرق.
القاضیالجرجانی، أبوالحسن علی بنعبدالعزیر. (1996). الوساطة بین المتنبی و خصومه، تحقیق و شرح: محمد أبوالفضل إبراهیم و علیمحمد البجاوی. القاهرۃ: مطبعة عیسى البابی الحلبی و شرکاه.
المرزوقی، أبوعلی أحمد بن محمد بن الحسن. (1978). مقدمة شرح دیوان الحماسه لأبیتمام. فی شرح المقدمة الأدبیه﮴ لشرح المرزوقی على دیوان الحماسه لأبیتمام، محمد الطاهر لابنعاشور. تونس: الدار العربیة للکتاب.
النهشلی القیروانی، عبدالکریم .(1979). الممتع فی صنعة الشعر، المحقق: الدکتور محمد زغلول سلام. الإسکندریه- مصر: منشأة المعارف.
مطلوب، احمد. (2006). معجم مصطلحات البلاغیة و تطورها، بیروت: دار العربیه للموسوعات.
وطواط، رشیدالدین. (1362). حدائق السحر فی دقائق الشعر، تصحیح عباس اقبال. تهران: کتابخانۀ سنایی و طهوری.
Li, Sven-Eric. (2013). “Beholding, explaining, and predicting –The history of the concept of theory”. in WHAT IS THEORY? ANSWERS FROM THE SOCIAL AND CULTURAL SCIENCE, (Ed.) Hervé Corvellec. Copenhagen Business School Press DK, 25-47. Littlejohn, S. & Karen A. Foss, W. (2010). Theories of Human Communication, Waveland Press, 34-36. Online Etymology Dictionary, 2023. https://www.etymonline.com/word/theory. Stocklova, T. (2013). “Theory has no Big Others in Science and Technology studies (STS)”. in What Is Theory?: Answers from the Social and Cultural Science, (Ed.) Hervé Corvellec. Copenhagen Business School Press DK, 88-99. Tryon, W.W. (2014). Cognitive Neuroscience and Psychology: Network Principles for a Unified Theory, Fordham University, NY, USA. Wiarda, Howard J. [Ed.] (2010). Grand Theories and Ideologies in the Social Sciences, PALGRAVE MACMILLAN. United States. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 260 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 106 |