تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,077 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,162,765 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,862,202 |
بررسی فنی و اقتصادی کاشت گندم آبی با خطی کار رایزبد (کشت روی پشته های بلند) و خطیکارهای رایج (مطالعه موردی: شهرستان پارسآباد) | ||
تحقیقات غلات | ||
دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 46، خرداد 1402، صفحه 31-45 اصل مقاله (307.47 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2023.24292.1766 | ||
نویسندگان | ||
پرویز گلپرست1؛ مهدی خانی* 2؛ جبرائیل تقی نژاد3؛ نرگس بنائیان2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
2استادیار، گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
3استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه: گندم در بسیاری از کشورها از جمله ایران، بهعنوان یک محصول راهبردی تلقی میشود و نقش ویژهای در تغذیه و تأمین انرژی بخش قابل توجهی از مردم جهان دارد. علاوه بر جنبههای اقتصادی، تولید این محصول اهمیت بالایی از نظر تأمین امنیت غذایی دارد. با توجه به افزایش جمعیت جهانی و محدودیت منابع، تلاشهای جدی برای بهینهسازی فرآیندهای کشاورزی و بهبود بهرهوری آنها در حال انجام است. در این راستا، کشت روی پشتههای دائمی مرتفع که با نام رایزبد (Raised Bed) شناخته میشود، بهعنوان یک روش نوین و کارآمد در تولید محصولات مختلف از قبیل گندم مطرح شده است. در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران، بزرگترین محدودیت تولید محصولات کشاورزی، آب است. کشت رایزبد میتواند باعث بهبود بهرهوری مصرف آب شود و در نتیجه میتوان با منابع آبی در دسترس، محصول بیشتری تولید کرد که البته این افزایش تولید، بهغیر از نقش این روش در بهبود عملکرد در واحد سطح است. همچنین، در این روش فقط در اولین سال تشکیل پشتهها نیاز به عملیات تهیه بستر عمیق است و با حذف نیاز به خاکورزی عمیق در سالهای بعد، مصرف انرژی نیز کاهش مییابد. در رابطه با اثرات مختلف روش کشت رایزبد، مطالعات محدودی در برخی مناطق جهان و روی محصولات مختلفی صورت گرفته است، اما نبود اجماع میان این پژوهشها و نیز تعمیمپذیری پایین نتایج در حوزه کشاورزی، این نیاز را ایجاد میکند که مطالعات جداگانهای برای هر منطقه و هر محصول انجام شود. در مطالعه حاضر، اثر استفاده از خطیکار ویژه کشت رایزبد در مقایسه با بذرکارهای مرسوم روی کیفیت کاشت، مصرف آب، عملکرد، هزینهها و سود اقتصادی کشت گندم آبی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روشها: بهمنظور بررسی عملکرد بذرکارهای مختلف در یک سیستم تناوبی مبتنی بر گندم آبی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تیمار و چهار تکرار در کشت و صنعت مغان واقع در شهرستان پارسآباد استان اردبیل در سال زراعی 1401-1400 اجرا شد. تیمارها شامل کاشت با خطیکار رایزبد (چهار خط روی پشتههای بلند بهعرض 75 سانتیمتر)، کاشت با خطیکار معمولی غلات (سه خط روی پشتههایی بهعرض 60 سانتیمتر) و کاشت با خطیکار غلات فاقد جوی و پشتهساز (بذرکاری + جوی و پشتهسازی) بودند. صفات اندازهگیری شده شامل ظرفیت مزرعهای کارنده، میزان شکستگی بذر، ضریب یکنواختی توزیع بذر (افقی و عمودی)، درصد سبزشدگی، کارایی مصرف آب، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه و شاخص برداشت بود. برای تحلیل مالی (ارزیابی اقتصادی) از روش بودجهبندی جزئی و نرخ بازده نهایی استفاده و مقایسه میانگینها با آزمون LSD انجام شد. برای تجزیهوتحلیل اقتصادی و آماری دادهها، از نرمافزارهای Excel و SPSS استفاده شد. یافتههای تحقیق: نتایج نشان داد که اثر کاشت روی پشتههای بلند بر بیشتر صفات مریوط به اجزای عملکرد در سطح احتمال پنج درصد و بر شاخص برداشت و عملکرد محصول در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود. بیشترین عملکرد گندم در کاشت با خطیکار رایزبد با میانگین 75/8611 کیلوگرم در هکتار بهدست آمد که نسبت به روشهای دوم و سوم بهترتیب هفت و هشت درصد بیشتر بود. شاخص برداشت در این سه روش کاشت، بهترتیب 54/47، 62/42 و 26/41 درصد بهدست آمد. نتایج تحلیل مالی نشان داد که استفاده از بذرکار رایزبد بیشترین سودآوری را بههمراه داشت. سود خالص حاصل از این سه روش کشت بهترتیب 85/87، 91/51 و 51/42 میلیون ریال در هکتار بود. نرخ بازده نهایی جایگزینی کاربرد بذرکار رایزبد نسبت به بذرکار معمولی و بذرکار فاقد جویوپشتهساز نیز بهترتیب 95/123 و 73/173 درصد محاسبه شد. نتیجهگیری: استفاده از خطیکار رایزبد در همان سال اول باعث افزایش قابلتوجه در سود خالص میشود، ولی برای بررسی جامعتر، نیاز به مطالعات چندساله دارد. نیاز به خاکورزی عمیقتر و تشکیل پشتههای بلند در اولین سال و نیز قیمت بالا و ظرفیت مزرعهای پایین خطیکار رایزبد، باعث افزایش هزینههای عملیات تهیه بستر و کاشت شد، اما صرفهجویی در مصرف بذر تا حدودی تعدیلکننده این افزایش هزینه بود. در مقابل، افزایش درآمد حاصل از افزایش معنیدار عملکرد محصول، بسیار بیشتر از تغییرات هزینه بود. علاوه بر افزایش سود مستقیم کشاورزان، صرفهجویی در مصرف آب و انرژی در روش کاشت رایزبد، از دیگر دلایل اولویت این روش نسبت به روشهای مرسوم است، زیرا کشاورزان هزینه واقعی این دو نهاده را پرداخت نمیکنند. به هر حال، برای رفع موانع گسترش این روش کاشت، به مطالعات بیشتری نیاز است. | ||
کلیدواژهها | ||
امنیت غذایی؛ بهره وری مصرف آب؛ سود خالص؛ کارنده | ||
مراجع | ||
Afiuni, D., Asadi, A., Safaee, L., Mottaghi, S. and Lotfifar, O. 2019. Effect of planting methods and seed ingrates on yield, yield components and water use efficiency of wheat (Triticum aestivum). Journal of Plant Ecophysiology, 11(36), pp. 11-21. [In Persian]. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085958.1398.11.36.2.2.
Afzalinia, S., Ziaee, A.R., Dehghanian, S.E. and Alavimanesh, S.M. 2016. Effect of conservation tillage and irrigation methods on water productivity and wheat yield in rotation with cotton (Case study in Fars province). Agricultural Mechanization and Systems Research, 17(66), pp. 57-70. [In Persian]. https://doi.org/10.22092/erams.2016.106421.
Afzalinia, S. and Karami, A. 2018. The effect of conservation tillage on soil properties and corn yield in rotation with wheat. Iranian Journal of Biosystem Engineering, 49(1), pp. 129-137. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/IJBSE.2017.243058.664995.
Ahmadi, A., Ebadzadeh, H.R., Hatami, F., Abdshah, H. and Kazemian, A. 2020. Agricultural Statistics of the Crop Year 2018-19. Information and Communication Technology Center of the Ministry of Agriculture-Jahad, Tehran, Iran. [In Persian].
Ali, Sh., Xu, Y., Ma, X., Ahmad, I., Kamran, M., Dong, Zh., Cai, T., Jia, Q., Ren, X., Zhang, P. and Jia, Zh. 2017. Planting patterns and deficit irrigation strategies to improve wheat production and water use efficiency under simulated rainfall conditions. Frontiers in Plant Science, 8, pp. 1-17. https://doi.org/10.3389/fpls.2017.01408.
Aquino, P. 1998. The adoption of bed planting of wheat in the Yaqui Valley, Sonora, Mexico. Wheat program special report. No. 17A. Economic Program. CIMMYT, Mexico. pp. 38.
Asadi Khoshoei, A., Afiuni, D., Hemat, A. and Farahmand, S. 2006. The comparison of flat and raised bed planting in irrigated wheat and the maintenance of the raised bed for subsequent forage corn. Journal of Agricultural Engineering Research, 28(7), pp. 27-40. [In Persian].
Asadi, H. and Mostofi-Sarkari, M.R. 2019. Economical assessment of different wheat harvesters in Tehran province. Agricultural Mechanization and Systems Research, 19(71), pp. 55-64. [In Persian]. https://doi.org/10.22092/erams.2018.121436.1250.
Asadi, M.E. 2018. Cultivation System on Permanent Raised Beds. Publication of Agricultural Education. Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran. ISBN: 978-964-520-496-7. [In Persian].
Asoodar, M.A., Bakhshandeh, A.M., Afraseabi, H. and Shafeinia, A. 2006. Effects of press wheel weight and soil moisture at sowing on grain yield. Journal of Agronomy, 5(2), pp. 278-283. https://doi.org/10.3923/ja.2006.278.283.
Bozkurt, S., Yazar, A. and Mansuroğlu, G.S. 2011. Effects of different drip irrigation levels on yield and some agronomic characteristics of raised bed planted corn. African Journal of Agricultural Research, 6(23), pp. 5291-5300. https://doi.org/10.5897/AJAR11.232.
Dillon, J., Hardaker, L. and Brian, J. 1993. Farm Management Research for Small Farmer Development. Farm Systems Management Series No.6. FAO Publication. 302 p.
Eslami, A. 2016. Irrigation Water Measurement Tool in Surface Irrigation Methods. Technical Booklet. Publication of Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Shiraz, Iran. 16 p. [In Persian].
Eyvani, A. and Dehghan, A. 2018. Mechanized Cultivation of Wheat on High Ridges. Technical Booklet. Publication of Agricultural Engineering Research Institute, Karaj, Iran. [In Persian].
FAO. 2019. FAOSTAT database collections. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome, Italy. Retrieved 22 March, 2019, from https://www.fao.org/faostat/en.
Habibi Asl, J. and Dehgan, E. 2012. Evaluation of technical and yield parameters of wheat seeding methods with different seeding rates in south Khuzestan. Journal of Agricultural Machinery, 2(1), pp. 46-57. [In Persian]. https://doi.org/10.22067/jam.v2i1.14293.
Kilic, H. 2004. Bed planting in Diyarbakir. South-eastern Anatolia Agricultural Research Institute. Diyarbakir (Turkey). Research Report. 25 p.
Kumar, V., Naresh, R.K., Sagar, V.K. and Sagar, P.K. 2018. Performance of wheat (Triticum aestivum L.) under tillage practices and water regime on water productivity and economics. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 7(3), pp. 3072-3081. https://doi.org/10.20546/ijcmas.2018.703.357.
Parchami Araghi, F., Abbasi, F. and Akhavan, K. 2022. Assessment of soybean applied water and water productivity across Moghan plain, Ardabil province, Iran. Journal of Water Research in Agriculture, 36(2), pp. 181-201. [In Persian]. https://doi.org/10.22092/jwra.2022.357180.906.
Senapati. P.C., Mohapatra, P.K. and Dikshit, U.N. 1992. Field evaluation of seeding devices for finger-millet. Agricultural Mechanization in Asia, Africa and Latin America (AMA), 23(3), pp. 21-28. Shiferaw, B., Smale, M., Braun, H.J., Duveiller, E., Reynolds, M. and Muricho, G. 2013. Crops that feed the world 10. Past successes and future challenges to the role played by wheat in global food security. Food Security, 5, pp. 291-317. https://doi.org/10.1007/s12571-013-0263-y.
Solhjou, A.A. and Javadi, A. 2016. The effect of tillage and planting methods in raised bed planting system on irrigated wheat yield. Applied Field Crops Reserach, 29(1), pp. 68-74. [In Persian]. https://doi.org/10.22092/AJ.2016.109331.
Taghinazhad, J., Zirak, M.A. and Ranjbar, F. 2020. Comparison of protective and conventional tillage effect in wheat-lentil-wheat rotation in rainy conditions of Ardabil province. The final report of the research project. Agricultural Engineering and Technical Research Institute, Karaj, Iran. Registration number 59014. [In Persian].
Singh, V.K., Dwivedi, B.S., Shukla, A.K. and Mishra, R.P. 2010. Permanent raised bed planting of the pigeonpea-wheat system on a Typic Ustochrept: Effects on soil fertility, yield, and water and nutrient use efficiencies. Field Crops Research, 116(1-2), pp. 127-139. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2009.12.002.
Yousefi, A., Pouryousef, M. and Mardani, R. 2016. Evaluation of wheat yield and weed biomass under planting patterns and irrigation regimes. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 62(6), pp. 17-30. [In Persian].
Zarifneshat, S., Saeidirad, M.H., Nazarzade-Oghaz, S. and Mahdinia, A. 2015. Technical evaluation of direct drill planters (no-till planters) used for wheat planting in Khorasan-e Razavi province. Food Engineering Research, 16(1), pp. 105-118. [In Persian]. https://doi.org/10.22092/jaer.2015.101254. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 299 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 172 |