دانشگاه گیلان
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه گیلان
انتشارات دانشگاه گیلان

 آمار

تعداد نشریات31
تعداد شماره‌ها710
تعداد مقالات6,695
تعداد مشاهده مقاله9,268,763
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,372,526
آقاجانی, محمد علی, آقاجانی, مهدی. (1402). مقایسه آماری مقیاس‌های اندازه‌گیری شدت بیماری لکه خرمایی گندم. فیزیولوژی و بیوتکنولوژی آبزیان, 13(2), 115-127. doi: 10.22124/cr.2023.24577.1770
محمد علی آقاجانی; مهدی آقاجانی. "مقایسه آماری مقیاس‌های اندازه‌گیری شدت بیماری لکه خرمایی گندم". فیزیولوژی و بیوتکنولوژی آبزیان, 13, 2, 1402, 115-127. doi: 10.22124/cr.2023.24577.1770
آقاجانی, محمد علی, آقاجانی, مهدی. (1402). 'مقایسه آماری مقیاس‌های اندازه‌گیری شدت بیماری لکه خرمایی گندم', فیزیولوژی و بیوتکنولوژی آبزیان, 13(2), pp. 115-127. doi: 10.22124/cr.2023.24577.1770
آقاجانی, محمد علی, آقاجانی, مهدی. مقایسه آماری مقیاس‌های اندازه‌گیری شدت بیماری لکه خرمایی گندم. فیزیولوژی و بیوتکنولوژی آبزیان, 1402; 13(2): 115-127. doi: 10.22124/cr.2023.24577.1770

مقایسه آماری مقیاس‌های اندازه‌گیری شدت بیماری لکه خرمایی گندم

تحقیقات غلات
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 47، شهریور 1402، صفحه 115-127    اصل مقاله (493.8 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2023.24577.1770
نویسندگان
محمد علی آقاجانی* 1؛ مهدی آقاجانی2
1دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
2کارشناس گیاه‌پزشکی، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
چکیده
مقدمه: مقیاس ساری و پرسکات (A) یکی از معروف‌ترین مقیاس‌های اندازه‌گیری بیماری‌های برگی غلات دانه‌ریز است که به صورت نمره‌های صفر تا نه بیان می‌شود. مقیاس دو رقمی (AB)، از تلفیق این مقیاس و شدت بیماری روی برگ‌های بالایی بوته (B) به‌وجود آمده است. مقیاس‌های A و AB از جمله مقیاس‌های رتبه‌ای (متغیرهای گسسته یا ناپیوسته) محسوب می‌شوند که داده‌های حاصل از آن‌ها را نمی‌توان با روش‌های آماری پارامتری تجزیه کرد. در صورت تبدیل مناسب آن‌ها به شاخص شدت بیماری بر حسب درصد (PDI)، متغیر پیوسته‌ای به‌وجود می‌آید که با روش‌های آماری پارامتری قابل تجزیه و تحلیل خواهد بود. هدف از اجرای این مطالعه، مقایسه روش ­ها و مقیاس­های مختلف اندازه­گیری شدت بیماری، تجزیه و تحلیل آماری آن‌ها، بررسی مزیت‌ها و معایب هر کدام از این روش­ها و در نهایت معرفی روش مناسب جهت ارزیابی بیماری لکه خرمایی گندم ناشی از Drechslera tritici-repentis و نیز سایر بیماری­ های برگی غلات دانه ریز بود.
مواد و روش‌ها: در این آزمایش، شدت بیماری لکه خرمایی روی ده رقم گندم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اندازه‌گیری و به‌صورت چهار متغیر A، B، AB و PDI ثبت شد. در این مطالعه، متغیر اول (A) برای نشان دادن شدت بیماری بر اساس مقیاس ساری و پرسکات (معادل رقم اول در مقیاس دو رقمی) و متغیر دوم (B) برای بیان سطح آلودگی برگ‌های بالای بوته (معادل رقم دوم در مقیاس دو رقمی) مورد استفاده قرار گرفت. متغیر سوم (AB) از تلفیق متغیرهای اول و دوم به‌دست آمد و متغیر چهارم نیز شاخص شدت بیماری بر حسب درصد (PDI) بود. به‌منظور مقایسه متغیرها و انتخاب بهترین آن‌ها، تجزیه آماری داده‌ها با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی، تجزیه واریانس، مقایسه میانگین‌ها با روش LSD و نیز ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیونی بین متغیرهای مورد مطالعه انجام شد.
یافته‌های تحقیق: برآورد آماره‌های چولگی و کشیدگی داده‌های چهار متغیر مورد مطالعه در این تحقیق نشان داد که فقط متغیرهای B و PDI دارای توزیع نرمال بودند. آماره‌های Shapiro-Wilk و Kolmogorov-Smirnov و نمودار توزیع فراوانی داده‌ها نیز نرمال بودن و پیوسته بودن دو متغیر B و PDI را به‌خوبی نشان دادند، در حالی که متغیرهای A و AB فاقد توزیع نرمال بودند و با توجه به فاصله‌های ایجاد شده بین گروه‌های مختلف داده‌ها در نمودار توزیع فراوانی، می‌توان این متغیرها را به‌عنوان متغیرهای گسسته در نظر گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین تیمارها (رقم‌های گندم) مورد مطالعه از نظر دو متغیر B و PDI وجود داشت، در حالی‌که اختلاف بین رقم‌ها از نظر دو متغیر A و AB غیرمعنی‌دار بود. بررسی روابط بین این چهار متغیر با استفاده از ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون خطی، ارتباط قوی و معنی‌دار بین متغیرهای A و AB و نیز متغیرهای B و PDI را آشکار کرد. نتایج رگرسیون خطی نشان داد که با وجود ترکیبی بودن مقیاس دو رقمی، رابطه رگرسیونی بسیار قوی بین مقادیر مقیاس دو رقمی و متغیر A وجود داشت، در حالی‌که رابطه بین مقیاس دو رقمی و متغیر B ضعیف‌تر بود. در مقابل، PDI که به‌عنوان کامل‌ترین متغیر برای توصیف مقدار بیماری مطرح است، رابطه رگرسیونی قوی با رقم دوم مقیاس دو رقمی (متغیر B) نشان داد، اما ارتباط آن با رقم اول آن یعنی مقدار عددی مقیاس دو رقمی (متغیر A) ضعیف بود.
نتیجه‌گیری: نتایج تجزیه و تحلیل‌های آماری داده‌های این تحقیق نشان داد که بیان داده‌های شدت بیماری بر حسب متغیرهای B (شدت بیماری روی برگ‌های بالایی بوته) و PDI (شاخص شدت بیماری) از مناسبت آماری بالاتری نسبت به داده‌های ثبت شده بر اساس متغیرهای A (مقیاس ساری و پرسکات) و AB (مقیاس دو رقمی)، به‌صورت خام و تبدیل نشده برخوردار بودند. بنابراین، بهبود و ارتقای مقیاس ساری و پرسکات به مقیاس دو رقمی، تنها در صورتی می‌تواند در عمل موثر واقع شود که به صورتی صحیح به شاخصی جامع از بیماری (نظیر PDI) تبدیل شود، در غیر این صورت در کیفیت کار ارزیابی تغییر چندانی ایجاد نخواهد شد. به‌عبارت دیگر، در ارزیابی شدت بیماری‌های برگی گندم، پس از تعیین شدت بیماری بر اساس مقیاس A یا AB و قبل از انجام هر گونه تحلیل آماری، ابتدا بایستی داده‌ها به متغیر PDI تبدیل شوند و سپس تجزیه واریانس یا تحلیل رگرسیونی داده‌ها انجام شود.
کلیدواژه‌ها
بیماری‌های برگی؛ شاخص شدت بیماری؛ مدیریت بیماری‌ها؛ مقیاس دو رقمی؛ مقیاس ساری و پرسکات
مراجع
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 133
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 50


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب