تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,077 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,162,810 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,862,237 |
سنجش و پیشبینی پتانسیل وقوع سیلاب تحت شرایط تغییر اقلیم (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود) | ||
مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی | ||
دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 13، تیر 1402، صفحه 45-61 اصل مقاله (1.88 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی- مستخرج از رساله | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/gscaj.2023.22411.1172 | ||
نویسندگان | ||
عبدالحافظ پناهی1؛ غلامرضا جانباز قبادی* 2؛ صدرالدین متولی3؛ شهریار خالدی4 | ||
1دانشجوی دکتری اقلیمشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران. | ||
2استادیار گروه جغرافیای طبیعی، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران. | ||
3دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران. | ||
4استاد گروه علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
مدیریت سیلاب رویکرد جامعی است که شامل شاخص های متعدد ارزیابی در حوضه آبخیز رودخانه ها و یک روش مؤثر و پایدار ولی پیچیده میباشد. ارزیابی خطر سیلاب به منظور بررسی میزان آسیبپذیری و مواجهه با خطر، اطلاعات ارزشمندی را برای مدیریت سیلاب فراهم میکند. روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسأله و موضوع مورد بررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی است و از نوع مطالعات کاربردی با تأکید بر روشهای کمی است، در تحقیق حاضر تغییرات منطقه ای سیلاب در حوضة آبخیز گرگانرود با کارگیری اطلاعات ایستگاههای سازمان هواشناسی (سینوپتیک) با دوره ﺁماری 30 ساله (1368 تا 1397)، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، شاخص رطوبت توپوگرافیک، شیب، ارتفاع، لیتولوژی زمین، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه، فرسایش، خاکشناسی، رواناب، داده های شبیه سازیشده میانگین بارش حاصل از مدل HadCM3 در LARS-WG تحت سناریو SRA1B بین سالهای 2011 تا 2045 برﺁورد شده است. در این تحقیق در دو بخش متفاوت که در روش اول از مدل LARS-WG برای ریز مقیاس نمائی جهت پیشبینی اقلیم آینده (نزدیک و دور) و در بخش دوم از مدل هیدرولوژیکی SWAT برای ارزیابی خطر سیل استفاده شد و با توجه به درصد خطرات احتمالی در حوضة آبریز گرگانرود در محیط نرم افزار SWAT و GIS پهنه بندی صورت گرفت. در این پژوهش بر اساس مدل SWAT مقادیر بارش روزانه و دمای روزانه ایستگاه های سینوپتیک واسنجی گردید. نتایج نشان دادهاند که تغییر اقلیم و ساختار محیط طبیعی در منطقه پیامدها و اثراتی از جمله تغییر الگوی بارش، بهوجود آمدن ناهمگنی در سری دادههای تاریخی، تغییر سطح آب رودخانه ها و کاهش تولیدات کشاورزی، تغییر در ترکیب و تولید گیاهی مراتع، تغییر سطح آبهای زیرزمینی، بروز مشکلات اجتماعی و اقتصادی و ... بهوجود آورده است. برخی از رفتارها در سریهای زمانی عناصر اقلیمی ناگهانی، شدید و ناپایدار بوده و به شکلی غیرمترقبه دیده میشوند. عوامل فیزیوگرافی همچون شیب، بافت خاک، کاربری اراضی و نفوذپذیری سنگها موجب پاسخهای هیدرولوژیکی متفاوت به رخداد بارش در حوضههای مختلف منطقه شده و این امر بر ایجاد و ویژگیهای سیلاب ناگهانی تأثیرگذار بوده است. | ||
تازه های تحقیق | ||
- وقوع سیلاب های شدید، خشکشدن تالابهای شمال استان گلستان و رودخانهها، و وقوع پدیدة ریزگرد از اثرات مستقیم تغییرات اقلیمی است. - وقوع تغییرات اقلیمی در آینده نمود بیشتری خواهد داشت لذا تحلیل و پیشبینی تغیرات اقلیمی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. | ||
کلیدواژهها | ||
تغییرات اقلیمی؛ خطرپذیری سیلاب؛ مدلسازی؛ GIS؛ SWAT. گرگانرود | ||
مراجع | ||
بحری، معصومه و دستورانی، محمدتقی (1396). ارزیابی اثرات تغییر اقلیم و تغییر کاربریاراضی بر پاسخ هیدرولوژیک آبخیز اسکندری. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 6 (2)، صص. 37-57.
خوشروش، مجتبی؛ میرناصری، محمد و پسرکلو، مهسا (۱۳۹۶). آشکارسازی روند تغییرات بارش شمال کشور با استفاده از آزمون غیرپارامتری من-کندال. پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، ۸ (۱۶)، صص. ۲۲۳-۲۳۱.
زارعی، آذین؛ اسدی، اسماعیل؛ ابراهیمی، عطاله؛ جعفری، محمد و ملکیان، آرش (1397). بررسی تغییرات پارامترهای بارش و دما تحت سناریوهای اقلیمی در مراتع استان چهارمحال و بختیاری. مرتع، ۱۲ (۴)، صص. ۴۲۶-۴۳۶.
عاقلپور، پویا و نادی، مهدی (1397). ارزیابی دقت مدل SARIMA در مدلسازی و پیشبینی بلندمدت میانگین دمای ماهانه در اقلیمهای متفاوت ایران. پژوهشهای اقلیمشناسی، 1397(35)، صص. 113-126.
عابدینی، موسی و لطفی، خداداد (1398). برآورد ارتفاع رواناب جهت تحلیل پتانسیل سیلخیزی با استفاده از روش شماره منحنی در حوضه آبریز شاهرود اردبیل. فضای جغرافیایی، 19 (68)، صص. 163-181.
عسگری، شمساله؛ صفاری، امیر و فتحی، حجتالله (1397). بررسی سیلخیزی در حوضه آبریز جعفرآباد. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۱۸ (۵۰)، صص. ۷۷-۹۰.
قاسمیان، هما و نجفی، اسماعیل (1398). پهنهبندی خطر وقوع سیلاب در شهرستان کوهدشت با استفاده از مدل تحلیل سلسلهمراتبی و فازی. جغرافیا و روابط انسانی، 2 (3)، صص. 403-417.
گودرزی، محمدرضا و فاتحیفر، آتیه (1398). پهن بندی خطر سیلاب در اثر تغییرات اقلیمی تحت سناریو 8.5 RCP با استفاده از مدل هیدرولوژیکی SWAT در محیط Gis (حوضه آذر شهر چای). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 19 (53)، صص. 99-117.
محمدی، حسین؛ امیری، ابراهیم و ربانی، فاطمه (1397). تغییر اقلیم و مدلهای اقلیمی. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
نفرزادگان، علیرضا؛ محمدیفر، علیاکبر؛ وقارفرد، حسن و فروزانفرد، معصومه (1398). ادغام مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره و تکنیک تجزیهوتحلیل منطقهای سیلاب جهت اولویتبندی زیرحوزه ها برای کنترل سیل (مطالعه موردی: حوزه آبخیز دهبار خراسان). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8 (2)، صص. 27-45.
نگهبان، حبیب؛ رضاییمقدم، محمدحسن و نیکجو، محمدرضا (1397). پهنهبندی خطر سیلاب شهری با استفاده از مدل HEC-HMS (مطالعه موردی: حوضه آبریز بالیقلو چای اردبیل ). تبریز.
Cherie, N. Z. (2013). Downscaling and modeling the effects of climate change on hydrology and water resources in the upper Blue Nile river basin, Ethiopia (Doctoral dissertation, Universitätsbibliothek Kassel)2013.329. Feloni, E., Mousadis, I., And Baltas, E. (2020). Flood vulnerability assessment using a GIS‐based multi‐criteria approach—The case of Attica region. Journal of Flood Risk Management, 13, pp. 1-15. Iqbal, M. S., Dahri, Z. H., Querner, E. P., Khan, A., And Hofstra, N. (2018). Impact of Climate Change on Flood Frequency and Intensity in the Kabul River Basin. Geosciences. 8 (4), pp. 114-130. Jia, J., Wang, X., Hersi, N. A. M., Zhao, Wei. (2019). Flood-Risk Zoning Based on Analytic Hierarchy Process and Fuzzy Variable Set Theory. Natural Hazards Review, 20 (3). Kastridis, A., Kirkenidis, C., And Sapountzis, M. (2020). An integrated approach of flash flood analysis in ungauged Mediterranean watersheds using post‐flood surveys and Unmanned Aerial Vehicles (UAVs). Hydrological Processes. 34 (25), pp. 4920-4939. Kim, V., Tantanee, S., And Suparta, W. (2020). Gis-based flood hazard mapping using hec-ras model: a case study of lower mekong river, Cambodia. Geographia technica, 15 (1), pp. 16-26. Lu, Z., Zou, S., Xiao, H., Zheng, C., Yin, Z., Wang, W. (2015) Comprehensive hydrologic calibration of SWAT and water balance analysis in mountainous watersheds in northwest China. Physics and Chemistry of the Earth, 79, pp. 76-85. Mlinsky, D., Walega, A., Stachura, T., And Kaczor, G. (2019). A New Empirical Approach to Calculating Flood Frequency in Ungauged Catchments: A Case Study of the Upper Vistula Basin, Poland. Water, 11 (3), pp. 601-622. Yodying, A., Seejata, K., Chatsudarat, S., Chidburee, P., Mahavik, N., Kongmuang, C. H., And Tantanee, S. (2019). FD Flood Hazard assessment using Fuzzy analytic hierarchy process: A case studt of Bang Rakam model in Thailand. The 40th Asian Conference on Remote Sensing (ACRS 2019) October 14-18, 2019 / Daejeon Convention Center (DCC), Daejeon, Korea. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 619 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 347 |