تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,122 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,275,416 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,911,027 |
دلالتهای نظریه کنشگر-شبکه برونو لاتور در برنامهریزی شهری با تأکید بر سکونتگاههای غیررسمی | ||
دانش شهرسازی | ||
مقاله 2، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 22، فروردین 1402، صفحه 28-51 اصل مقاله (1.35 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2023.22901.1802 | ||
نویسندگان | ||
رضا کانونی1؛ حسین حاتمی نژاد* 2؛ احمد پوراحمد3؛ سعید زنگنه شهرکی4 | ||
1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
2دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
3استاد، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، تهران، ایران | ||
4دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، تهران | ||
چکیده | ||
بیان مسئله: پیچیدگیها و تنوع مسائل شهری باعث شده که بین نظریه و عمل برنامهریزی شکاف زیادی حاصل آید و لذا حرکت و تحول در مفاهیم و عمل در برنامهریزی را ضروری ساخته است. شهرها به دلیل اینکه جزء سیستمهای پیچیده محسوب میشوند لذا نوع برنامهریزی در آنها بسیار مهم بوده و رویکردهای برنامهریزی باید با توجه به تغییرات روزافزون در شهرها تحول گردیده و افقهای نوینی را در این زمینه شناسایی نمایند. هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی دلالتهای نظریه کنشگر- شبکه در برنامهریزی شهری است و همچنین گسترش افقهای نوین با استفاده از نظریات فکری – فلسفی جدید در رویکردهای برنامهریزی شهری است. روش: پژوهش حاضر، از نظر نوع، بنیادی، از نظر روش کیفی و به لحاظ رویکردی، پیرو نظریه کنشگر-شبکه است. در پژوهش حاضر ابتدا به مرور اجمالی مفاهیم و اصول مهم نظریه کنشگر- شبکه پرداخته و سپس از روش دلالتپژوهی استفادهشده است. روش دلالتپژوهی از رهنمودهای یک مکتب فلسفی، رشته پایه، چارچوب، نظریه و یا مدل استفاده کرده و آنها را در حوزه تخصصی موردنظر به کار میگیرد. یافتهها: نظریه کنشگر- شبکه با رد ذاتگرایی و همچنین دوگانه طبیعت/جامعه از عاملیت کنشگران غیرانسانی به همراه انسان دفاع میکند و معتقد است کنشگران انسانی بر کنشگران غیرانسانی برتری نداشته و تمامیت در دست هیچکدام نیست. نحوه اولویتدهی به مسائل شهری، برنامهریزی شهری سیال جایگزین برنامهریزی شهری ایستا، عدم تفکیک کنشگران انسانی و غیرانسانی در برنامهریزی شهری و رویکرد مواجهه با مسائل شهری از کاربستهای نظریه کنشگر- شبکه در برنامهریزی شهری است. نتیجهگیری: نقش عوامل غیرانسانی در مسائل شهری به اندازه عوامل انسانی است و لذا در برنامهریزی شهری باید به کنشگران انسانی و غیرانسانی به یک اندازه توجه شود. در برنامهریزی شهری با استناد به نظریه کنشگر- شبکه، شبکهها که از مفاهیم کلیدی در این نظریه است بهصورت یک شیء مستقل بررسی نمیشوند بلکه هدف نحوه ساخت شبکهها با استفاده از بررسی فرایند ترجمهها، وساطتها و پیوندهای بین کنشگران انسانی و غیرانسانی است که نحوه تشکیل شبکهها را مشخص میکنند تا از این طریق بتوان با تغییر و تحول در این مذاکرات و پیوندها مسائل شهری را حلوفصل نمود. ازآنجاییکه شبکهها ذات ثابتی ندارند لذا رویکرد پویا و انعطافپذیر باید در برنامهریزیهای شهری اتخاذ شود و برنامهریزی شهری از حالت ایستا به حالت سیال تبدیل شود. | ||
کلیدواژهها | ||
کنشگر-شبکه؛ برونو لاتور؛ برنامهریزی شهری؛ سکونتگاههای غیررسمی | ||
مراجع | ||
منابع:
اجلالی، پرویز (1388) شناخت نظریه برنامهریزی و گونههای آن، فصلنامه علوم اجتماعی، 16 (44)، 47-1.
اجلالی، پرویز؛ رفیعیان، مجتبی و علی عسگری (1392) نظریه برنامهریزی: دیدگاههای سنتی و جدید، تهران، نشر آگاه
اشتفان، موبیوس (1390) نظریه سازان پسامدرن جامعهشناسی در فرانسه: کالج جامعهشناسی، ادگار مورون، میشل مافزولی، برونو لاتور، ترجمه کرامت الله راسخ، مجله جامعهشناسی ایران، دوره 12 (4)، 183-162.
اقبالزاده، بهاران (1398) انسانی شدن هویت موجودات تکنولوژیک در نمایشنامه «کارخانه روباتسازی روسوم» اثر کارل چاپک در چهارچوب نظریات برونو لاتور، پایاننامه کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی، به راهنمایی دکتر علی معظمی و بهزاد آقاجمالی، دانشکده هنر، دانشگاه سوره
انواری، محمدرضا و کرماللهی، نعمت الله (1397) بررسی انتقادی مبانی معرفتی نظریه کنشگر-شبکه برونو لاتور، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 9 (3)، پیاپی 35، 54-35.
تقدسی، رعنا و شریفزادگان، محمدحسین (1399) واکاوی جایگاه برنامهریزی توسعه شهری مشارکتی و چالشهای فراروی آن در اندیشه نهادگرا، دانش شهرسازی، 4 (4)، 62-37.
حاجی شیرزی، ریحانه (1390) تحلیل نقش فناوری اطلاعات در توسعه علوم شناختی در ایران با استفاده از نظریه کنشگر-شبکه، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت فناوری اطلاعات، به راهنمایی دکتر سیدسپهر قاضی نوری و مشاوره دکتر شعبان الهی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس
دانیالی، عارف (1399) پلورالیسم اجتماع-بنیاد همچون فراروایت (مطالعه موردی: تحلیل گفتمان انتقادی برنامههای پرگار از شبکه بیبی سی فارسی)، دوفصلنامه فلسفی شناخت، 13 (2)، 58-33.
ریتزر، جورج و گودمن، داگلاس جی (1393) نظریه جامعهشناسی مدرن، ترجمه خلیل میرزایی و عباس لطفیزاده، تهران، جامعهشناسان
روشنی، صالح و صرافی، مظفر (1400) تحول برنامهریزی شهری و پیوندهای آن با مسئله ایران در نظام دانش جدید، دانش شهرسازی، 5 (3)، 106-91.
زهرانی، داود؛ ربانی خوراسگانی، علی؛ شریفزاده، رحمان و قنبری برزیان، علی (1400) عاملیتهای نامتجانس در جامعهشناسی بیش از انسان؛ واکاویِ چیستی و جایگاه عاملیت در رویکردهای بیش از انسان در جامعهشناسی، با تأکید بر نظریه کنشگر- شبکه، جامعه پژوهی فرهنگی، 12 (2)، 116-81.
شریفزاده، رحمان (1394) نقد و ارزیابی مقومات هستیشناختی و روششناختی نظریه کنشگرشبکه برونو لاتور، رساله دکتری رشته فلسفه علم و فناوری، به راهنمایی دکتر غلامحسین مقدم حیدری و به مشاوره دکتر حمیدرضا آیتاللهی و دکتر مهدی معینزاده، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
شریفزاده، رحمان (۱۳۹5) تکنولوژی، عاملیت و تصمیم، فصلنامه راهبرد فرهنگ، شماره 34، 136-115.
شریفزاده، رحمان (۱۳۹7) مذاکره با اشیا: برونولاتور و نظریه کنشگر- شبکه، تهران، نشر نی
شریفزاده، رحمان (1399) نقدی بر کتاب فهم علم اجتماعی، از چشم انداز نظریه کنشگرشبکه، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، 20 (5)، 221-201.
شیبانی مقدم، فرشته؛ سرور، رحیم و اسدیان، فریده (1398) ارزیابی میزان موفقیت طرحهای ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی زاهدان، فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، 11 (2)، 216-203.
فرخی کاکش، حدیث (1396) تبیین چهارچوب هستیشناسی و واقع گرایی برونو لتور، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته فلسفه علم و تکنولوژی، به راهنمایی دکتر مصطفی تقوی، دانشکده فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف
فوکو، میشل (1400) باید از جامعه دفاع کرد، ترجمه رضا نجفزاده، تهران، نشر اختران
فیاض، ابراهیم (1388) تعامل دین، فرهنگ و ارتباطات، تهران، شرکت چاپ و نشر بینالملل
کمپل، اسکات و سوزان فاینشتاین (1388) نظریه برنامهریزی شهری، ترجمه عارف اقوامی مقدم، تهران، نشر آذرخش
محمدی، شادی و مقدم حیدری، غلامحسین (1391) بازسازی و بررسی مقومات متافیزیکی نظریه عامل – شبکه برونو لاتور، فصلنامه ذهن، شماره 52، 172-139 .
نجاتی، ناصر؛ صرافی، مظفر و نجف زاده، رضا (1400) تبیین نقش قدرت-دانش در برنامه ریزی فضایی با تاکید بر قدرت انظباطی و زیست – قدرت، دانش شهرسازی، 5 (2)، 133-151. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,380 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,191 |