تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,128 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,280,367 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,912,244 |
فراتحلیل چالشها و موانع اصلی طرحها و برنامههای حفاظت از بافتهای تاریخی در ایران؛ چشماندازی برای مطالعات و اقدامات آینده | ||
دانش شهرسازی | ||
مقاله 6، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 22، فروردین 1402، صفحه 114-137 اصل مقاله (1.93 M) | ||
نوع مقاله: مقاله مروری | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2023.22340.1766 | ||
نویسندگان | ||
علی اکبر سالاری پور1؛ عرفانه قنبری* 2 | ||
1دانشیارگروه شهرسازی، دانشکده معماری وهنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
2دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان،رشت، ایران | ||
چکیده | ||
بیان مسئله: طرحها و برنامههای حفاظت از بافتهای تاریخی در ایران همواره در راستای تحقق بخشیدن به اهداف خود از مرحلهی تهیه تا اجرا با چالشهایی مواجه بودهاند که این چالشها اغلب مانع اجرای طرحها میشده و یا اجرای آنها را با شکست مواجه کرده است. شناسایی و درک صحیح این موانع گامی اساسی در راستای چگونگی رفع آنهاست. هدف: پژوهش حاضر به دنبال شناخت چالشها و موانع اصلی طرحها و برنامههای حفاظت از بافتهای تاریخی در ایران بهمنظور یافتن اولویتهای پژوهشهای آینده از طریق فراتحلیل مطالعات انجامشده در این حوزه است. روش: روش پژوهش «فراتحلیل بر مبنای نظریهی زمینهای» است. نمونهگیری و غربال مقالات با استفاده از معیارها و در طی چند مرحله صورت گرفته است. در تجزیهوتحلیل نمونهها، از طریق کدگذاری باز، اشارات مستقیم و غیرمستقیم مطالعات به موانع و علل عدم تحقق برنامههای حفاظت استخراج گردیده است و در گام بعد، با استفاده از کدگذاری محوری و انتخابی، کدها دستهبندیشده، رابطه بین مقولهها تحلیل و مفاهیم اصلی شکل دادهشده است. یافتهها: یافتههای پژوهش در قالب 9 مقولهی «چالش نهادی و مدیریتی میراث»، «چالش محتوایی و معنایی طرحها و برنامهها»، «چالش رویهای و روششناختی»، «چالش فرهنگی و اجتماعی»، «چالشهای اقتصادی»، «چالش حقوقی، قانونی، ضوابطومقررات حفاظت و توسعه»، «چالش قدرت و سیاست»، «چالش زمان» و «چالش دانش و تخصص» استخراج و طبقهبندی شدند. در این راستا مقولهها و کدهای مربوطه دارای هم پیوندی عمیقی بوده و بعضاً از هم تأثیر گرفته و برهم تأثیرگذارند، بهنحویکه برطرف نکردن یک مانع یا چالش، موجب ایجاد یا تشدید مانعی دیگر خواهد شد. نتیجهگیری: چهار مؤلفه «چالش نظری و ادبیات بومی در حوزهی مرمت و حفاظت شهری»، «چالش معنایی واژگان مرمت و حفاظت»، «شکاف بین تئوری و عمل» و «نوآوری و تکنولوژی» بهعنوان خلأهای اصلی مطالعات پیشین و لزوم در اولویت قرار گرفتن آنها بهمنظور بررسی در مطالعات آتی معرفی گردیدند. | ||
کلیدواژهها | ||
بافتهای تاریخی ایران؛ فراتحلیل؛ برنامههای حفاظت؛ چالشها و موانع؛ چشمانداز آتی | ||
مراجع | ||
منابع
ابویی، رضا و جعفری، نسیم. (1394). نقد جایگاه بناهای میان افزا در محوطههای تاریخی از منظر اسناد بینالمللی. صفه، 25(68)، 119-138.
آزاد، میترا و کاظمیرمدانی، زهرا. (1396). چالشهای توسعه و حفاظت در روستای تاریخی فرحآباد ساری. صفّه، 77(27)، 99–114.
امین بیدختی، علیاکبر و شریفی، نوید. (1394). تدوین راهبردهای باززنده سازی بافت قدیم شهر سمنان با استفاده از تکنیکهای FAHP و SWOT. جغرافیا و آمایش شهری - منطقهای، 5(16)، 233-248.
ایزدی، محمد سعید. (1380). بررسی تجارب مرمت شهری در ایران با تأکید تحولات دو دهه اخیر. هفت شهر، 1(3)، 32-42.
بابایی، حمیدرضا؛ رفیعیان، مجتبی؛ روستا، مجید و پاسیان خمری، رضا. (1397). تحلیل شبکه سازمانی مدیریت مشارکتی نوزایی شهری در بافت تاریخی گرگان. باغ نظر، 15(63 )، 17-28.
بیگ زاده شهرکی، حمیدرضا. (1392). حفاظت از بافت تاریخی شهر و کاهش آسیبپذیری آن با تأکید بر بحران ناشی از زلزله. چیدمان پاییز، -(3)، 116-126.
پاکرو، نازلی و ثقفی اصل، آرش. (1399). بررسی تأثیر مداخلههای تجربی در بهبود بافتهای تاریخی شهری ایران و جهان، مطالعه تطبیقی شهر تاریخی(بیرجند در ایران, پنسیکولا در اسپانیا). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی)، 20(57 )، 39-66.
پژوهان، موسی و پورمقدم، زهرا. (1397). برنامهریزی راهبردی گردشگری شهری با رویکرد بازآفرینی فرهنگمبنا در بافتهای تاریخی (نمونهموردی: بافت قدیم شهر رشت). فصلنامه مطالعات شهری، 7(27)، 53-66.
پوراحمدی، مجتبی. (1398). بازتعریف ضوابط شهرسازی استقرار بنا با رویکرد حفاظت از بافتهای تاریخی شهرها (نمونه موردی شهر لاهیجان). دانش شهرسازی، 3(2)، 65-82.
جاپلقی، غلامرضا؛ محمدمرادی، اصغر و معماریان، غلامحسین. (1398). ابعاد و مؤلفههای نگرش استمرار و گسست تاریخی در پهنههای زیست اجتماعی ایران. مسکن و محیط روستا، 38(166)، 109-122.
حاتمی نژاد، حسین؛ آروین، محمود؛ رازقی، فرزانه و محمدی، احد. (1397). شناسایی عرصههای مداخله در بافتهای تاریخی براساس اصل توسعۀ میانافزا (مورد شناسی: بافت تاریخی شهر یزد). فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای, 8(28), 49-68.
حسنزاده، مهرنوش و سلطانزاده، حسین. (1396). تدوین مدل مفهومی تحقق پایداری بافتهای تاریخی با رویکرد راهبردی برنامهریزی بازآفرینی. باغ نظر، 14(56 )، 57-70.
حناچی، پیروز؛ دیبا، داراب و مهدوی نژاد، محمدجواد. (1386). حفاظت و توسعه در ایران (تجزیهوتحلیل تجارب مرمت در بافتهای باارزش شهرهای تاریخی ایران). هنرهای زیبا، (32)، 51-60.
حناچی، پیروز و فدائینژاد، سمیه. (1390). تدوین چارچوب مفهومی حفاظت و باز آفرینی یکپارچه در بافت های فرهنگی-تاریخی. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 46(0)، 15-26.
خان محمدی، مرجان؛ قلعه نوئی، محمود و ایزدی، محمد سعید. (1399). تبیین مدل محله فرهنگی در بافتهای تاریخی برای توسعه اقتصاد و حضور صنایع خلاق (مورد پژوهشی: خیابان لالهزار، تهران). باغ نظر، 17(87)، 5-18.
رضائی، میثم و زنگی آبادی، علی. (1399). ارزیابی و تحلیل نقش کنشگران مدیریت شهری در مدیریت یکپارچه بافت تاریخی کلانشهر شیراز با استفاده از مدل ANP. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 10(36). 179-196.
رضائی، نعیمه و حناچی، پیروز. (1394). محله عودلاجان، میراث شهری در تقابل بین سنت و مدرنیته. مطالعات معماری ایران، 4(7)، 19-34.
رضویان، محمدتقی؛ قادرمرزی، حامد؛ علیان، مهدی و چراغی، رامین. (1394). راهبرد پژوهی مدیریت شهری در راستای توسعهی پایدار در بافتهای تاریخی (مطالعهی موردی: بافت تاریخی شهر یزد). پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، 3(4)، 487-507.
سامانیان، صمد؛ حجت، مهدی و محتشم، عادله. (1396). واکاوی تاریخی و انتظام زمانمند ارزشها در حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی با استناد به آراء اندیشمندان و اسناد جهانی. تاریخ و فرهنگ (مطالعات اسلامی)، 49(98)، 9-36.
سرائی، محمد حسین و مهره کش، شیرین. (1394). ارزیابی میزان فرسودگی بافت محلات منطقه سه شهر اصفهان و جایگاه مشارکت ساکنین در فرآیند ساماندهی. برنامه ریزی فضایی، 5(3)، 63-84.
شاطریان، محسن؛ محمدی، اکرم و مؤمن بیک، زهرا. (1396). بررسی تأثیر معیارهای اجتماعی و کالبدی بر توانمند کردن محلات شهری (مطالعه موردی: محله بازار شهر کاشان). برنامهریزی فضایی، 7(1)، 1-19.
شماعی، علی و پوراحمد، احمد. (1383). تحلیلی بر سیاستها و برنامههای بهسازی و نوسازی شهری در برنامههای توسعه کشور. پژوهشهای جغرافیایی، 36(49)، 179-202.
طاهرخانی، حبیبالله و متوسلی، محمدمهدی. (1385). مدیریت شهری: مدیریت بافت تاریخی شهرهای ایران (چالش ها و راهبردها). مدیریت شهری و روستایی، 18(7)، 96-107.
عشرتی، پرستو و فدائینژاد، سمیه. (1397). به سوی رویکردی آرمانی در حفاظت و توسعهی منظر شهری تاریخی. مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافتهای تاریخی، فرهنگی)، 15(8)، 75-88.
فیروزی، محمدعلی؛ امانپور، سعید و زارعی، جواد. (1398). تحلیل بسترهای نهادی تحقق مدیریت یکپارچه در بازآفرینی شهری پایدار بافتهای فرسوده (منطقۀ موردی: شهر اهواز). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 51(4)، 891-909.
قادری، اسماعیل؛ زمانیمقدم، افسانه و جلالیکنیمی، سیدهاشم. (1391). تدوین راهبردهای اجتماعی مدیریتی احیاء، توسعه و حفاظت بافتهای تاریخی؛ مطالعه موردی منطقه 12 شهرداری تهران. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 17(5)، 97-114.
قادریان، مسعود. (1396). چهارچوب توسعهی میان افزا در بافتهای تاریخی بررسی موردی: دستور کار طراحی سایت ایلچی خان در بافت تاریخی یزد. نامه معماری و شهرسازی، 9(19)، 93-112.
قدکیان، سید محمدرضا؛ بیگزاده شهرکی، حمیدرضا و اولیا، لیلی. (1396). بازخوانی و بازشناسی ساختار و سیر تحول تاریخی محله امامزاده جعفر (ع) یزد تا پیش از تغییرات دوران معاصر. معماری اقلیم گرم و خشک، 5(5)، 51-69.
قدیری، بهرام. (1373). برنامهریزی شهری و شهرهایی که در فهرست میراث جهانی قرار دارند. صفه، 4(1-2)، 18-33.
قره بگلو، مینو؛ نژادابراهیمی، احد و اردبیلچی، ایلقار. (1398). معماری میان افزا؛ رویکردی میانرشتهای برای طراحی در بافت تاریخی؛ نمونهی موردی: مجموعهی تجاری مشروطه در بافت تاریخی بازار تبریز. باغ نظر، 16(76)، 57-68.
قنبری، عرفانه. (1397). تدوین ضوابط طراحی شهری با تأکید بر حریم عناصر ارزشمند و تاریخی. پایاننامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز، دانشکده هنر و معماری، گروه شهرسازی.
کبیری، محمدعلی؛ رازقی، علیرضا و نقی زاده محجوب، یحیی. (1398). علت شناسی بروز تقاضاهای اجتماعی در خروج میراث معماری از فهرست آثار ملی ایران بررسی موردی: تقاضاهای مالکان بناهای تاریخی در بافت تاریخی شهر تهران طی دههی گذشته. نامه معماری و شهرسازی، 11(22)، 53-70.
کریمیان، حسن؛ بهمنی، علیرضا و شهابی، سید محمدرضا. (1395). تأثیر وقف بر شکلیابی فضاهای شهری زمان قاجار در شهر ری. باغ نظر، 13(44)، 89-98.
کمیلی، محمد. (1395). تحلیل عملکرد عناصر هویتبخش به منظر شهری بخش مرکزی تهران؛ موردپژوهی: منطقه 12. مدیریت شهری و روستایی، 42(17)، 209-226.
لطفی، سهند؛ شعله، مهسا و قنبری، عرفانه. (1399). کاربست روش میانیابی وزندار در تحدید پهنههای بارزهمند میراثی و حفاظت کالبدی از منظر تاریخی شهر (موردپژوهی: شهر قدیم لار). مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافت های تاریخی، فرهنگی)، 23(10)، 19-34.
محمدمرادی، آرش؛ یزدانفر، سیدعباس و فیضی، محسن. (1396). بافتهای تاریخی, سرمایههای پایدار و آیندهی متصور بر آنها (نمونهی مورد مطالعه: بافت تاریخی اودلاجان). معماری و شهرسازی پایدار، 5(2)، 59-70.
محمد مرادی، اصغر. (1382). روند حفاظت در ایران از تأسیس اداره عتیقات تا قبل از انقلاب اسلامی. هفت شهر، 1(11)، 14-28.
مرادی، فاطمه؛ زرآبادی، زهرا سادات سعیده و ماجدی، حمید. (1398). واکاوی اصول بازآفرینی شهری فرهنگ-مبنا با رویکرد ارتقای رقابتپذیری. باغ نظر، 16(70)، 5-16.
مسعود، محمد؛ مدنی، فروغ و تدین، بهاره. (1392). دستیابی به شاخصهای کیفی برای الگوگیری از منظر بافتهای تاریخی در توسعههای پیرامون؛ نمونه موردی محله علی قلیآقا در اصفهان. برنامه ریزی فضایی، 3(4)، 19-36.
هاشمپور، پریسا؛ نژادابراهیمی، احد و یزدانی، ثنا. (1397). کاربست رویکرد زمینهگرایی در بازآفرینی بافتهای تاریخی (نمونه موردی: میدان صاحبالامر تبریز). معماری و شهرسازی پایدار، 6(1)، 105-126.
یزدگرد، فاطمه؛ حناچی، پیروز و طالبیان، محمدحسن. (1400). مدل ارزیابی وضعیت حفاظت محوطههای میراث فرهنگی جهانی (نمونه مطالعه: عرصه ثبت جهانی شهر تاریخی یزد). نقش جهان، 34(11)، 2-13. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 303 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 250 |