تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,073 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,149,529 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,857,499 |
ارزیابی تحمل به تنش کم آبی در یک جمعیت در حال تفرق گندم نان با استفاده از بای پلات ژنوتیپ × صفت | ||
تحقیقات غلات | ||
مقاله 2، دوره 12، شماره 2، شهریور 1401، صفحه 135-146 اصل مقاله (353.99 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2023.23552.1751 | ||
نویسندگان | ||
سیده فاطمه دانیالی* 1؛ محمد مقدم واحد2؛ سید سیامک علوی کیا3؛ مجید نوروزی3 | ||
1دانش آموخته دکتری، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
2استاد، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
3دانشیار، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه: کمبود آب نسبت به سایر تنشهای غیر زیستی، مهمترین عامل محدود کننده رشد و تولید در تمامی گیاهان زراعی بهویژه گندم است. بررسی چگونگی واکنش گیاهان زراعی تحت شرایط تنش، بهترین راهکار برای مقابله با تنش خشکی بهمنظور تولید ارقام زراعی متحمل به تنش و بهبود عملکرد تحت این شرایط بهشمار میرود. چالش اصلاح برای تحمل به تنش خشکی در تمامی گیاهان زراعی، دستیابی به یک روش سریع غربالگری ژنوتیپها و بهبود ژنتیکی عملکرد در این شرایط دشوار محیطی است. هدف از اجرای این آزمایش، شناسایی ژنوتیپهای پرمحصول و متحمل به تنش کمآبی در یک جمعیت نسل چهارم گندم نان بود. مواد و روش ها: مواد گیاهی این آزمایش، 90 ژنوتیپ نسل چهارم حاصل از تلاقی بین دو رقم گندم نان (آرتا، یک رقم بهاره حساس به تنشهای شوری و خشکی، و ارگ، یک رقم متحمل به تنشهای شوری و خشکی) بود. این ژنوتیپها بههمراه والدین در قالب کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط آبیاری و قطع آبیاری در مرحله گردهافشانی در سال زراعی 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارزیابی ژنوتیپها با استفاده همزمان از شاخص تحمل به تنش (STI) بر اساس صفات مرتبط با عملکرد شامل عملکرد دانه (STI-Y)، وزن سنبله (STI-S)، وزن هزار دانه (STI-1000) و شاخص برداشت (STI-HI) و شناسایی روابط میان این شاخص در صفات مربوطه توسط تجزیه بایپلات ژنوتیپ × صفت انجام شد. در انتها بر مبنای روابط موجود در بایپلات، ژنوتیپهای با عملکرد بالا و متحمل به تنش کمآبی رتبهبندی و شناسایی شدند. یافته های تحقیق: نتایج حاصل از بایپلات نشان داد که دو مؤلفه اصلی اول بهترتیب 46 و 26 درصد و در مجموع 72 درصد از تغییرات کل دادهها را در جمعیت مورد مطالعه توجیه کردند. زاویه بسته بین بردارهای STI-Y، STI-S و STI-HI وجود همبستگی مثبت بین این صفات را نشان داد، در حالیکه زاویه باز بین صفات STI-Y و STI-HI با STI-1000 نشان دهنده وجود همبستگی منفی بین این صفات بود. در مقابل، بین بردارهای STI-S و STI-1000 زاویه قائمه مشاهده شد که بیانگر عدم وجود همبستگی بین این دو صفت بود. در مجموع، با توجه به روابط موجود در بایپلات و بر مبنای ترکیب بردارهای صفات STI-Y و STI-1000 ، ژنوتیپهای شماره 84، 45، 89 و 15 که دارای عملکرد بالاتر و تحمل بیشتر به تنش کمآبی بودند، شناسایی و معرفی شدند. نتیجه گیری: نتایج این آزمایش منجر به شناسایی ژنوتیپهای برتر و امیدبخش با پتانسیل عملکرد بالاتر و تحمل بیشتر به تنش کمآبی شد. ژنوتیپهای شماره 84، 45، 89 و 15 که برتر از والد متحمل به تنش خود بودند، بعد از مراحل خالصسازی میتوانند بهعنوان ژنوتیپهای مناسب و مطلوب جهت کشت در محیطهای نرمال و دارای تنش کمآبی معرفی شوند. از این ژنوتیپها میتوان بهعنوان پایههای والدینی متحمل به تنش کمآبی در برنامههای بهنژادی آینده نیز استفاده کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
برهمکنش ژنوتیپ× محیط؛ تنش خشکی؛ شاخص تحمل به تنش؛ عملکرد دانه | ||
مراجع | ||
Abdi, H. and Taheri Mazandarani, M. 2016. Study of drought tolerance in bread wheat cultivars using biplot. International Journal of Life-Sciences Scientific Research 2: 651-657.##Abdolshahi, R., Nazari, M., Safarian, A., Sadathossini, T.S., Salarpour M. and Amiri, H. 2015. Integrated selection criteria for drought tolerance in wheat (Triticum aestivum L.) breeding programs using discriminant analysis. Field Crops Research 174: 20-29.##Aktaş, H. 2016. Drought tolerance indices of selected landraces and bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes derived from synthetic wheats. Applied Ecology and Environmental Research 14: 177-189.##Bhargava, S. and Sawant, K. 2013. Drought stress adaptation: Metabolic adjustment and regulation of gene expression. Plant Breeding 132: 21-32.##Clarke, J.M. and Townley-Smith, T.F. 1984. Screening and selection techniques for improving drought resistance. In: Vose, P.B. and Blixt, S.G. (Eds.). Crop breeding: A contemporary basis. Pergamon Press. pp: 137-162.##Datta, J.K., Mondal, T., Banerjee, A. and Mondal, N.K. 2011. Assessment of drought tolerance of selected wheat cultivars under laboratory condition. Journal of Agricultural Science and Technology 7: 383-393.##Farshadfar, E., Jamshidi, B. and Aghaee, M. 2012. Biplot analysis of drought tolerance indicators in bread wheat landraces of Iran. International Journal of Agriculture and Crop Sciences 4: 226-233.##Fernandez, G.C. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Proceedings of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and Other Food Crops in Temperature and Water Stress. August 13-18, Shanhua, Taiwan. pp. 257-270.##Fischer, R.A. and Maurer, R. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. I. Grain yield responses. Crop and Pasture Science 29: 897-912.##Golabadi, M., Arzani, A. and Maibody, S.M. 2006. Assessment of drought tolerance in segregating populations in durum wheat. African Journal of Agricultural Research 1: 162-171.##Guendouz, A., Guessoum, S. and Hafsi, M. 2012. Investigation and selection index for drought stress in durum wheat (Triticum durum Desf.) under Mediterranean condition. Electronic Journal of Plant Breeding 3: 733-740.##Moori, S., Emam, Y. and Karimzadeh Sourashjani, H.A. 2012. Evaluation of late season drought resistance in wheat cultivars using grain yield, its components and drought resistance indices. Environmental Stresses in Crop Sciences 5: 19-32. (In Persian with English Abstract).##Motamedi, M. and Safari, P. 2019. Evaluation of water deficient stress tolerance in some wheat cultivars and their hybrids using canonical discriminant analysis and genotype by trait biplot. Journal of Crop Breeding 11 :104-116. (In Persian with English Abstract).##Rajaie, M., Tahmasebi, S., Bidadi, M.J., Zare, K. and Sarfarazi, S. 2016. The effect of terminal drought stress on yield and yield components of wheat genotypes. Cereal Research 5 (4): 341-352. (In Persian with English Abstract).##Rosielle, A.A. and Hamblin, J. 1981. Theoretical aspects of selection for yield in stress and non-stress environment. Crop Science 21: 943-946.##Saint Pierre, C., Crossa, J.L., Bonnett, D., Yamaguchi-Shinozaki, K. and Reynolds, M.P. 2012. Phenotyping transgenic wheat for drought resistance. Journal of Experimental Botany 63: 1799-1808.##Sareen, S., Tyagi, B.S., Tiwari, V. and Sharma, I. 2012. Response estimation of wheat synthetic lines to terminal heat stress using stress indices. Journal of Agricultural Science 4: 97-104.##SAS Institute. 2002. SAS user's guide: Statistics version 9 for windows. SAS Institute. Carry, NC.##Sayyah, S.S., Ghobadi, M., Mansoorifar, S. and Zebarjadi, A.R. 2012. Evaluation of drought tolerant in some wheat genotypes to post-anthesis drought stress. Journal of Agricultural Science 4: 248-256.##Sehgal, D., Vikram, P., Sansaloni, C.P., Ortiz, C., Saint Pierre, C., Payne, T., Ellis, M., Amri, A., Petroli, C.D., Wenzl, P. and Singh, S. 2015. Exploring and mobilizing the gene bank biodiversity for wheat improvement. PLoS One 10: e0132112.##Thiry, A.A., Chavez Dulanto, P.N., Reynolds, M.P. and Davies, W.J. 2016. How can we improve crop genotypes to increase stress resilience and productivity in a future climate? A new crop screening method based on productivity and resistance to abiotic stress. Journal of Experimental Botany 67: 5593-5603.##United Nations Department of Economic and Social Affairs. 2017. World population projected to reach 9.7 billion by 2050. Retrieved December 10, 2022, from https://www.un.org/en/desa.##Yan, W. 2001. GGE-biplot: A Windows application for graphical analysis of multienvironment trial data and other types of two-way data. Agronomy Journal 93: 1111-1118.##Yan, W. 2014. Crop variety trials: Data management and analysis. Wiley-Blackwell.##Yan, W. and Kang, M.S. 2003. GGE-biplot analysis: A graphical tool for geneticists, breeders, and agronomists. CRC Press, Boca Raton, FL.##Yan, W. and Rajcan, I. 2002. Biplot analysis of test sites and trait relations of soybean in Ontario. Crop Science 42: 11-20.## | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 291 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 212 |