تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,122 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,274,726 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,910,331 |
از نظام نشانه ای تا نظام ابژه ای در شازده احتجاب گلشیری | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 2، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 14، بهمن 1401، صفحه 41-64 اصل مقاله (1.15 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2023.21643.2335 | ||
نویسنده | ||
ابراهیم کنعانی* | ||
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران. | ||
چکیده | ||
نشانهشناسی در فرایندی تحولی، از نشانهشناسی ابژهمحور به نشانهشناسی سوژهمحور و سپس به نشانهشناسی پدیدارشناختی گرایش مییابد. حاصل چنین بینشی، شکلگیری رابطهای مبتنی بر چالش یا تطبیق میان سوژه و ابژه و جهان هستی است. برپایۀ این، شاهد نوعی تأثیر و تأثّر ابژهها و سوژهها هستیم. معنی نیز در اثر درهمآمیختگی سوژه و ابژه بهطور سرایتی از یکی به دیگری منتقل میشود. ابژهها نیز در نقشی بیناابژهای در تعامل یا چالش با یکدیگر قرار میگیرند و این امر بر عملکرد و رفتار فرهنگی و اجتماعی سوژههای انسانی تأثیر میگذارد و نوع تبادلات آنها را تعیین میکند. درواقع، ابژه بر صدر مینشیند و با وجه مشروعیتبخش و اقتدارگرای خود میتواند به فروپاشی ساحت حضوری سوژه یا بازاستقرار آن منجر شود. مسألۀ مقاله این است که این فرایند چگونه و مبتنی بر کدام ویژگیها و گفتمانها تحقق مییابد. برپایۀ این، در پژوهشِ حاضر به بررسی این دو پرسش مهم پرداخته میشود که ویژگیها و بایستههای گذر از نظام نشانهای به نظام ابژهای و کارکردهای گفتمانی آن در شازدهاحتجاب گلشیری چگونه است؟ همچنین جایگاه فرایند معنایی ابژه و نقش آن در وضعیت حضوری سوژه چیست؟ درواقع هدف اصلی این مقاله بررسی سیر تحول از نظام نشانهای به نظام ابژهای و استقرار نظام ابژهای و جایگاههای فرایند معنایی آن است. نتیجه نشان میدهد ابژهها در فرایند گذر از نشانه تا ابژهشدگی، جایگاه اقتدارگری، پروتزی، مکانی، کنشی، نمودی، طنزگونگی، ارجاعی، فرهنگی، تاریخی و مشروعیتبخشی پیدا میکنند. | ||
کلیدواژهها | ||
ابژه؛ پروتز؛ صندلی؛ عینک؛ شازدهاحتجاب؛ سوژه | ||
مراجع | ||
احمدی، بابک. (1380). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
احمدی، هاجر. (1394). «تحلیل نشانه- معناشناختی جایگاه سریر در نگارگری ایرانی دوران اسلامی و ارتباط آن با مبلمان معاصر». پایاننامۀ کارشناسیارشد رشتۀ پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر ادیان و تمدنها: دانشگاه هنر اصفهان.
پاینده، حسین. (1394). گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی، تهران: مروارید.
توحیدلو، یگانه و حمیدرضا شعیری. (1396). «مطالعۀ پروتزسازی گفتمانی: چرا دروغ روایی پروتز است؟». پژوهش ادبیات معاصر جهان، 22(1): 269- 286.
چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانهشناسی، ترجمۀ مهدی پارسا. زیر نظر فرزان سجودی. تهران: سورۀ مهر.
سیدان، مریم. (1387). «تحلیل و بررسی شازدهاحتجاب گلشیری با دیدگاه ساختگرایانه». نقد ادبی، (4): 53- 82.
شعیری، حمیدرضا. (1394). «نشانه- انسانشناسی». کارگاه آموزشی نشانه- انسانشناسی، تهران: خانۀ هنرمندان ایران.
شعیری، حمیدرضا. (1395). نشانه- معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
شعیری، حمیدرضا. (1396). «از ابژه تا نشانه از روایت تا گفتمان». کارگاه آموزشی نشانهشناسی، گروه زبان و ادبیات فرانسه. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
شعیری، حمیدرضا. (1397). «نشانه- معناشناسی سبک زندگی». فصلنامۀ معنا و نشانه، 1 (1): 75- 92.
صافیپیرلوجه، حسین. (1396). درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی، تهران: نی.
علویپور، ملیحه؛ حمیدرضا شعیری؛ علی ربیع و علی کریمیفیروزجایی. (1400). «تخریب لنگرهای کنشی معنا: تحلیل تلاطم شوشی در گفتمان ادبی مطالعۀ موردی این سگ میخواهد رکسانا را بخورد». ادبیات پارسی معاصر، 11 (1): 181- 205.
کنعانی، ابراهیم. (1398). «تحلیل کارکردهای ابژه در روایت خانهروشنان گلشیری». دوفصلنامۀ روایتشناسی، 3 (5): 201- 223.
گرماس، ژولینآلژیرداس. (1389). نقصان معنا، ترجمۀ حمیدرضا شعیری. تهران: علم.
گلشیری، هوشنگ. (1384). شازدهاحتجاب، تهران: نیلوفر.
معین، مرتضی بابک. (1394الف). «نشانهشناسی ابژه و راهی بهسوی نشانه- انسانشناسی، مورد مطالعه: سرعتگیر اتومبیل». کارگاه آموزشی نشانه- انسانشناسی، تهران: خانۀ هنرمندان ایران. (28 آبان).
معین، مرتضی بابک. (1394ب). معنا بهمثابۀ تجربۀ زیسته: گذر از نشانهشناسی کلاسیک به نشانهشناسی با دورنمای پدیدارشناختی، با مقدمۀ ا. لاندوفسکی. تهران: سخن.
معین، مرتضی بابک. (1396). ابعاد گمشدۀ معنا در نشانهشناسی روایی کلاسیک؛ نظام معنایی تطبیق یا رقص در تعامل، تهران: علمی و فرهنگی.
هارلند، ریچارد. (1380). ابرساختگرایی: فلسفۀ ساختگرایی و پساساختگرایی. ترجمۀ فرزان سجودی. تهران: سورۀ مهر.
هلیدی، مایکل. و رقیه. حسن. (1393). زبان، بافت و متن: جنبههایی از زبان در چشماندازی اجتماعی- نشانهشناختی، ترجمه مجتبی منشیزاده و طاهره ایشانی. تهران: علمی.
Zinna, A. I. (2009). A quelle point en sommes-nous avec la semiotique de l' object? Objects & communication, Me l N 30-31. Paris: Harmattan. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 376 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 255 |