تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 755 |
تعداد مقالات | 7,144 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,301,757 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,921,108 |
ارزیابی صفات مهم زراعی مرتبط با عملکرد و شناسایی ژنوتیپ های برتر کینوا | ||
تحقیقات غلات | ||
دوره 12، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 99-114 اصل مقاله (401.88 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2023.23299.1745 | ||
نویسندگان | ||
ابراهیم سوری لکی* 1؛ بابک ربیعی2؛ وحید جوکارفرد3؛ حسن مرعشی4؛ آندریاس برنر5 | ||
1دانشآموخته دکنری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
2استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
3دانشجوی دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
4استاد، گروه بیوتکنولوژی و بهنژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران | ||
5استاد، گروه بانک ژن، مؤسسه تحقیقات ژنتیک گیاهی و گیاهان زراعی لایبنیز (IPK)، لایبنیز، آلمان | ||
چکیده | ||
مقدمه: کینوا به مناطق متعددی سازگار است و قابلیت رشد در شرایط بیابانی، یخبندانها و اقلیمهای گرم و خشک را دارد. بهدلیل نیاز آبی کم این گیاه، کاشت کینوا میتواند در بیشتر استانهای کشور گسترش یابد و علاوه بر تامین نیاز غذایی جمعیت رو به رشد کشور، به اشتغالزایی در این مناطق نیز کمک کند. از آنجاییکه ارزش اقتصادی یک رقم بستگی به ارزش صفات مختلف آن دارد، بنابراین آگاهی از وضعیت صفات و میزان تنوع بین ژنوتیپها در جمعیت مورد مطالعه بهمنظور اصلاح و معرفی ارقام ضروری است. اگرچه در موطن اصلی این گیاه در آمریکای جنوبی و نیز در بسیاری از کشورهای اروپایی، شناسایی و یا اصلاح ارقام زودرس کینوا انجام شده است، اما تا کنون موفق به معرفی ارقام زودرسی که همزمان دارای سایر ویژگیهای کمی و کیفی مطلوب نظیر عملکرد دانه بالا و کیفیت دانه مناسب باشند، نشده اند. از اینرو تحقیق حاضر بهمنظور بررسی صفات مهم مورفولوژیک و فنولوژیک مرتبط با عملکرد دانه و طول دوره رشد در بین تعدادی از ژنوتیپهای وارداتی کینوا انجام شد تا ضمن ارزیابی میزان تنوع بین ژنوتیپها بر اساس صفات مورد مطالعه، ژنوتیپهای زودرس پرمحصول و قابل کاشت در منطقه شناسایی و معرفی شوند. مواد و روش ها: مواد گیاهی این تحقیق شامل 60 ژنوتیپ وارداتی کینوا با منشأ کشورهای پرو، شیلی و بولیوی بود که از بانک ژن موسسه تحقیقات ژنتیک گیاهی (IPK) آلمان تهیه شد. ژنوتیپهای مورد مطالعه در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان کوهدشت در سال زراعی 1400 کشت و از نظر صفات مهم کمی مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل صفات تعداد روزهای از کاشت بذر تا مراحل رشد سه برگی، تشکیل گلآذین، رنگی شدن گلآذین، گردهافشانی و رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد خوشه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد ساپونین دانه و درصد پروتئین دانه بودند. برای تجزیه و تحلیل دادهها، علاوه بر تجزیه واریانس و مقایسه میانگینها، ارتباط بین صفات مورد مطالعه نیز با ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی بررسی و سپس صفات موثر بر عملکرد دانه با استفاده از تجزیه رگرسیون گام به گام شناسایی و میزان آثار مستقیم و غیرمستقیم آنها بر عملکرد دانه بر اساس روش تجزیه علیت برآورد شد. از روش تجزیه به عاملها برای شناسایی عوامل پنهانی و مستقل موثر بر صفات مورد مطالعه و تحلیل وجود همبستگی بین صفات و از روش تجزیه خوشهای بهمنظور گروهبندی ژنوتیپها و انتخاب ژنوتیپهای برتر این آزمایش استفاده شد. کلیه تجزیه و تحلیلهای آماری دادههای این آزمایش با استفاده از نرمافزارهای آماری SAS نسخه 2/9 و SPSS نسخه 25 انجام شد. یافته های تحقیق: نتایج حاصل از محاسبه شاخصهای آماری مختلف، نشاندهنده وجود تفاوتهای آماری معنیدار و تنوع قابل توجه در بین ژنوتیپهای کینوا از نظر اغلب صفات ارزیابی شده بود. برآورد ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی بین صفات نشان داد که همبستگی مثبت و بسیار معنیداری بین عملکرد دانه و صفات وزن هزار دانه (بهترتیب 938/0 و 934/0)، شاخص برداشت (بهترتیب 864/0 و 852/0)، طول خوشه (بهترتیب 762/0 و 750/0) و تعداد خوشه در بوته (بهترتیب 677/0 و 651/0) وجود داشت. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون گامبهگام و تجزیه علیت عملکرد دانه نیز نشان داد که دو صفت وزن هزار دانه و طول خوشه اصلی، دارای بیشترین تآثیر مثبت و مستقیم معنیدار بر عملکرد دانه بودند و بهعنوان متغیرهای پیشگویی کننده عملکرد دانه انتخاب شدند. بر اساس نتایج تجزیه به عاملها، سه عامل اصلی و مستقل در مجموع 81 درصد از تغییرات کل جمعیت مورد مطالعه را توجیه کردند و سهم این عاملها بهترتیب 602/39، 173/32 و 393/9 درصد بود. تجزیه خوشهای بر اساس روش حداقل واریانس وارد، 60 ژنوتیپ مورد مطالعه را در سه گروه قرار داد که بهترتیب شامل 25، 19 و 16 ژنوتیپ بودند. گروهبندی حاصل از تجزیه خوشهای با توزیع جغرافیایی ژنوتیپها مطابقت داشت، بهطوری که ژنوتیپهای گروه اول دارای منشأ بولیوی، گروه دوم دارای منشأ پرو و گروه سوم دارای منشأ شیلی بودند. تعدادی از ژنوتیپهای موجود در گروههای اول و دوم که از نظر صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه و طول خوشه اصلی دارای ارزشهای بالاتر و در عین حال از نظر میزان ساپونین دانه و ویژگیهای فنولوژیک مرتبط با طول دوره رشد دارای ارزشهای کمتری بودند، جهت قرار گرفتن در برنامه معرفی رقم و یا استفاده در برنامههای بهنژادی بعدی انتخاب و معرفی شدند. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق، تنوع ژنوتیپی قابل توجه و بسیار بالایی را در بین ژنوتیپهای مطالعه شده کینوا نشان داد. از ژنوتیپهای برتر شناسایی شده در این تحقیق، در صورت تایید نتایج در تکرار آزمایش، میتوان علاوه بر معرفی مستقیم آنها بهعنوان رقم، بهعنوان منابع ژنتیکی مناسب در برنامههای بهنژادی مختلف کینوا استفاده کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
اجزای عملکرد؛ تجزیه به عامل ها؛ تجزیه خوشه ای؛ تجزیه علیت؛ ضرایب همبستگی | ||
مراجع | ||
Afiah, S.A., Hassan, W.A. and Al-Kady, A.M.A. 2018. Assessment of six quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) genotypes for seed yield and its attributes under Toshkand conditions. Zagazig Journal of Agricultural Research 45 (6): 2281-2294.
Bhargava, A., Shukla, S. and Ohri, D. 2006. Chenopodium quinoa an Indian perspective. Industrial Crops and Products 23 (1): 73-87.
Bhargava, A., Shukla, S. and Ohri, D. 2008. Implications of direct and indirect selection parameters for improvement of grain yield and quality components in Chenopodium quinoa Willd. International Journal of Plant Production 2 (3): 183-192.
Bradford, M.M. 1976. A rapid and sensitive method for the quantitation of microgram quantities of protein utilizing the principle of protein-dye binding. Analytical Biochemistry 72 (1-2): 248-254.
Danesh Gilevaei, M., Samizadeh Lahiji, H. and Rabiei, B. 2017. Relationship between grain yield and its components and grouping of rice (Oryza sativa L.) recombinant inbred lines. Iranian Journal of Crop Sciences 18 (3): 257-272. (In Persian with English Abstract).
Esfandiyari, J. and Fotokian, M. 2020. Investigating the diversity and evaluating the relationships between morphological traits of quinoa genotypes. Proceedings of The 7th National Congress on Biology and Natural Sciences, Tehran, Iran. (In Persian).
FAO. 2013. Food and Agriculture Organization of the United Nations. International Year of the Quinoa IYQ-2013. Retrieved August 07 from http://www.rlc.fao.org/ en/about-fao/iyq-2012/.
Jacobsen, S.E. 2003. Nutritional value and use of the Andean crops quinoa (Chenopodium quinoa) and kañiwa (Chenopodium pallidicaule). Food Reviews International 19 (1-2): 179-189.
Jamali, S., Sharifan, H., Hezarjaribi, A. and Sepahvand, N.A. 2016. The effect of different levels of salinity on germination and growth indices of two cultivars of quinoa. Journal of Soil and Water Resources Conservation 6 (1): 87-98.
Lorena-Pla, J. 2012. Estados, crisis y acumulación: Análisis de un marco conceptual para la comprensión de la historia argentina. OBETS Revista de Ciencias Sociales 6 (2): 293-328.
Karimi, S.H. 2018. Assessing adaptation and diversity of quinoa ecotypes by morphological and SSR markers in different moisture conditions. Ph.D. Dissertation. Bu-Ali Sina University. Hamadan, Iran. (In Persian).
Koziol, M.J. 1991. Afrosimetric estimation of threshold saponin concentration for bitterness in quinoa (Chenopodium quinoa Willd) . Journal of the Science of Food and Agriculture 54 (2): 211-219.
Maliro, M.F.A., Guwela, V.F., Nyaika, J. and Murphy, K.M. 2017. Preliminary studies of the performance of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) genotypes under irrigated and rainfed conditions of central Malawi. Frontiers in Plant Science 8: 227.
Moosavi, S.S., Moradi Rizvandi, R., Abdollahi, M.R. and Bagheri, M. 2022. Evaluation of diversity and application of agronomic, morphological, and physiological traits to improve quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) grain yield. Journal of Crop Production and Processing 11 (4): 53-68. (In Persian with English Abstract).
Ochoa, J. and Peralta, E. 1988. Evaluación preliminar morfológica y agronomica de 153 entradas de quinua en Santa Catalina, Pichincha. In Actas del VI Congreso Internacional Sobre Cultivos Andinos. Quito, Ecuador 137-142.
Rojas, W., Barriga, P. and Figueroa, H. 2003. Multivariate analysis of genetic diversity of Bolivian quinoa germplasm. Food Reviews International 19 (1-2): 9-23.
Shirinnezhad, R., Torabi, M. and Mahmoudi, F. 2019. Evaluation of compatibility of quinoa cultivars in different planting dates and their effects on morphological, physiological and biochemical parameters. Proceedings of The 2nd International and 6th National Conference on Organic vs. Conventional Agriculture. Aug. 24, 2019, Ardabil, Iran. (In Persian). | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 612 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 321 |