پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 708 |
| تعداد مقالات | 6,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,199,262 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,310,878 |
برخی ساختهای فعلی دورۀ میانه در متون گونۀ فارسی جنوبِ غربیِ (بحثی در معرفی یک گونه از زبان فارسی) | ||
| زبان فارسی و گویشهای ایرانی | ||
| مقاله 4، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 13، شهریور 1401، صفحه 77-100 اصل مقاله (1.47 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/plid.2023.23168.1617 | ||
| نویسنده | ||
| حامد نوروزی* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | ||
| چکیده | ||
| بررسی زبانی متون دورة تکوین زبان فارسی (254- 617ق) نشان میدهد در این دوران هنوز زبانی به صورت فارسی معیار شکل نگرفته بود. به همین دلیل در حوزة رواج این زبان، متونی شکل میگیرد که مشحون از عناصر گویشی است. یکی از گونههای زبان فارسی که به دلایلی تاکنون به صورت مستقل به آن پرداخته نشده، گونة جنوب غربی است. در این مقاله که هدف آن آغاز معرفی گونة فارسی جنوب غربی است، با مطالعة بخش‌هایی از کهن‌ترین متون بازمانده از این گونة زبانی، به بررسی برخی از ساختهای فعلی بازمانده از دورة میانه در این گونه خواهیم پرداخت: 1. مادة مجهول؛ 2. مادة ماضی جعلی؛ 3. پسوند متعدی‌ساز -ēn؛ 4. ساخت التزامی؛ 5. پیشوند فعلی by-. برخی از این عناصر که هنوز در گویشهای ایرانی زنده هستند در فارسی نو رسمی از میان رفته‌اند. البته در برخی از این ساخت‌ها، ویژگیهای فعلی دورۀ میانه بسط یافته و ساختهای فعلی جدیدی شکل گرفته‌است. پس از بررسی موارد مذکور روشن میشود که گونة فارسی جنوب غربی احتمالا به دلیل نزدیکی با حوزة رواج فارسی میانه، بسیاری از ویژگیهای فعلی این دوره را در بازة زمانی 254ق (آغاز دورۀ نو) تا حملۀ مغول، در خود حفظ کرده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فارسی نو؛ دورۀ میانه؛ مادۀ مجهول؛ مادۀ جعلی؛ ساخت التزامی | ||
| مراجع | ||
|
ابوالقاسمی، م. 1381. دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: سمت.
ارانسکی، ی. م. 1358. مقدمۀ فقه‌اللغۀ ایرانی، ترجمۀ ک. کشاورز، تهران: پیام.
آموزگار، ژ. و تفضلی، ا. 1382. زبان پهلوی: ادبیات و دستور آن، تهران: معین.
بدر عقیلی. 2004. اکتب و تکلم عبریه بالسهوله، لبنان: دارالعلم
ترجمه کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید که از زبان‌های اصلی عبرانی و کلدانی و یونانی ترجمه شده‌است). 1920. درالسلطنه لندن.
خانلری، پ. 1382. تاریخ زبان فارسی، 3 جلد، تهران: فرهنگ نشر‌نو.
خانلری، پ. 1386. زبانشناسی و زبان فارسی، تهران: توس.
راستارگویوا، و. س. 1379. دستور زبان فارسی میانه، ترجمه و. شادان، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
رضایتی کیشه‌خاله، م. و جلاله‌وند آلکامی، م. 1390. «فعل مجهول در زبانها و گویشهای ایرانی»، ادب‌پژوهی، (16): 9-34.رضایی باغ‌بیدی، ح. 1388. تاریخ زبان‌های ایران، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
رواقی، علی. 1382الف. «گویشها و متون فارسی1»، نشریة نامه انجمن، (10): 13-41.
رواقی، علی. 1382ب. «گویشها و متون فارسی2»، نشریة نامه انجمن، (11): 38-76.
رواقی، علی و شکیبا صیاد. 1383. زبان فارسی فرارودی (تاجیکی)، سنجش میان واژگان امروزین فرارودی (تاجیکی) با نوشته‌های قدیم فارسی و گویش های ایرانی، تهران: هرمس.
رواقی، علی. 1386. «گونه‌شناسی (سبک‌شناسی) نوشته‌های ادب فارسی»، نشریة گزارش فرهنگستان زبان و ادب فارسی، (5): 80-87.
رواقی، علی. 1394. «گونه‌شناسی متن‌های فارسی گونۀ فارسی فرارودی (ماوراء‌النهری) با نگاهی به کتاب ارشاد»، نشریة ضمیمة آینة میراث، (3): 3-154.
رواقی، علی. 1395. «گونه‌شناسی متن‌های فارسی: گونة فارسی هروی با نگاهی به کلمات شیخ الاسلام در کتاب «در هرگز و همیشه انسان»»، نشریة ضمیمة گزارش میراث، (4): 3-165.
سورآبادی، ا. 1345. تفسیر قرآن کریم، بهاهتمام م. مینوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
صادقی، ع. 1380. مسائل تاریخی زبان فارسی، تهران: سخن.
صادقی، ع. 1389. «غزلی از قطب‌الدین شیرازی به گویش قدیم شیراز»، مزدک‌نامه، جلد 3، تهران: اساطیر، صص. 135-141.
صادقی، ع. 1392. «ابیات شیرازی سعدی در مثلثات»، ویژه‌نامة زبانها و گویشهای ایرانی، ویژه‌نامة نامة فرهنگستان، شمارة1، صص. 5-37.
صادقی، ع. 1357. تکوین زبان فارسی، انتشارات دانشگاه آزاد ایران.
صادقی، ع. 1371. «اشعار محلی جامع الالحان عبدالقادر مراغی»، زبانشناسی، 9(1): 54-64.
صادقی، ع. 1377الف. «فهلویات عبید زاکانی»، زبانشناسی، 13 (1 و2): 2-8.
صادقی، ع. 1377ب. «متن کوتاهی به گویش لری از قرن یازدهم هجری»، زبانشناسی، 13 (1 و 2): 9-15.
صادقی، ع. 1379الف. «چند شعر به زبان کرجی، تبریزی و غیره»، زبانشناسی، 15 (2): 14-17.
صادقی، ع. 1379ب. «یک فهلوی دیگر از عبید زاکانی (؟)»،زبانشناسی، 15 (1): 15-17.
صادقی، ع. 1380. مسائل تاریخی زبان فارسی، تهران: سخن.
صادقی، ع. 1382الف. «فهلویات شیخ صفی‌الدین اردبیلی»، زبانشناسی، 18 (2): 1-33.
صادقی، ع. 1382ب. «فهلویات عین‌القضاه همدانی و چند فهلوی دیگر»، زبانشناسی، 18 (1): 13-24.
صادقی، ع. 1382. «معارضه ترکی با فارسی در اران و شروان: چند بیت به یک گویش ارّانی و شروانی»، زبانشناسی، 18 (1): 1-12.
صادقی، ع. 1383. «گویش قدیم کازرون»، زبانشناسی، 19 (1): 1-41.
صادقی، ع. 1357. تکوین زبان فارسی، تهران: دانشگاه آزاد ایران.
غنی، ن. 1389. بررسی چند متن کهن فارسی- یهودی، دانش ایران.
قرآن قدس. 1360. بهکوشش ع. رواقی، تهران: مؤسسه فرهنگی شهید رواقی.
کریمی دوستان، غ. و ر. ویسی. 1387. حفظ یک مادّهساز باستانی در ساخت مجهول در زبان کردی»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد، 41 (160): 137-147.
کمال‌الدین، ح. 2008. معجم مفردات المشترک السامی فی‌اللغه العربیه، مکتبه‌الآداب.
کیا، ص. 1327. واژه‌نامة طبری، انتشارات دانشگاه تهران.
کیا، ص. 1330. واژه‌نامة‌گرگانی، انتشارات دانشگاه تهران.
کیا، ص. 1357. واژه‌های گویشی در هشت واژهنامه فارسی، فرهنگستان زبان ایران.
لازار، ژ. 1384. شکلگیری زبان فارسی، ترجمة م. بحرینی، تهران: هرمس.
ملیکیان، گورگین. 2001. نامة آفرینش، قدیمترین ترجمه فارسی به خط عبری، ایروان.
منصوری، یدالله. 1384. بررسی ریشه‌شناختی فعل‌های زبان پهلوی (فارسی میانة زردشتی)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
نغزگوی کهن 1389. «از واژه‌بست تا وندِ تصریفی، بررسی تحول تاریخی بعضی واژه‌بست‌های فارسی جدید»، دستور: ویژه‌نامة نامة فرهنگستان، (۶): 77- 99.
نوروزی، ح. 1392. «بحثی دربارة گویش‌شناسی متون فارسی- عبری دورة نخست: وجود لغات شرقی در برخی متون جنوب غربی»، پژوهش‌های ادبی، 10 (41): 99-132.
ویندفور، گ. ال. 1376. «مراحل تکوین فارسی معاصر»، ترجمة ف. ابدالی، نامة پارسی، (6): 133-142.
هنینگ، و. 1365. «مخطوطات شعری از زمان رودکی»، ترجمۀ ناشناس، فرهنگ ایران زمین، زیرنظر و بهکوشش ایرج افشار، تهران، (26): 9-25.
Borjian, Habib 2015. “Judeo-Iranian Languages”, in Handbook of Jewish Languages, Edited by Lily Kahn and Aaron D. Rubin, Leiden, Boston: Brill, 234-296. Gershevitch, Ilya. 1964. “Dialect Variation in Early Persian, Transactions of the Philological Society_ 63.1: 1-29. Gindin, T.E. 2007. The Early Judaeo-Persian Tafsirs of Ezekiel: Text, Translation, Commentary. Vol. I: text (Veroffentlichungen zur Iranistik), Austrian Academy of Sciences. Gindin, T.E. 2007. The Early Judaeo-Persian Tafsirs of Ezekiel: Text, Translation, Commentary, Vol. II: translation (Veroffentlichungen zur Iranistik), Austrian Academy of Sciences. Gindin, T.E. 2014. The Early Judaeo-Persian Tafsirs of Ezekiel: Text, Translation, Commentary. Vol. III: grammar (Veroffentlichungen zur Iranistik), Austrian Academy of Sciences. Henning, W.B. 1977. “Das Verbum des Mittelpersischen der Turfanfragment”, (ZII, pp. 158-253), in selected paper, ACTA IRANICA, Deuxieme Serie,Vol. V, 14: 65- 160. Lazard, G. 1968. “La Dialectologie du Judeo-Persan”, Studies in Bibliography and Booklore, 8: 77-98 Lazard, G. 1963. La langue des plus anciens monuments de la prose persane, Paris: librairie c. klincksieck Mackenzie, David Neil 1999. “An Early Jewish-Persian Argument”, in IRANICA DIVERSA, Edited by Carlo G. Cereti and Ludwig Paul, 2 Vol, Serie Orientale Roma, Istituto Italiano Per l’africa l’oriente, NA315-NA337. Mackenzie, David Neil 1971. A Concise Pahlavi Dictionary, London, oxford univeversity press. Margoliouth, D, S 1899. “A Jewish-Persian Law Report”, The Jewish Quarterly Review, Jul., Vol. 11, No. 4 (Jul., 1899): 671-675. Meier, F. 1981. “Aussprachefragen des älteren Neupersisch”, Oriens 27-28: 150-151. Moreen, Vera Basch 2014. Catalog of Judeo-Persian Manuscripts in the Library of the Jewish Theological Seminary of America, (Études Sur Le Judaïsme Médiéval 63). Leiden/ Boston: Brill. Paper, H.H., 1965a. “The Vatican Judeo-Persian Pentateuch: Numbers”, Acta Orientalia, xxix, 3-4: 253-370. Paper, H.H., 1965b. “The vatican Judeo- Persian Pentateuch: Exodus and Leviticus”, Acta Orientalia, xxIx, 1-2: 75-181. Paper, H.H., 1966. “The Vatican Judeo- Persian Pentateuch: Genesis”, Acta Orientalia, xxviii 3-4: 263-340, 1966 Paper, H.H., 1972. A Judeo-Persian pentateuch, The Text of the oldest Judeo-Persian Pentateuch Translation, British Museum Ms. Or. 5446. Jerusalem and Leiden. Paul, Ludwig 2013. A Grammar of Early Judaeo-Persian, Wiesbaden, Reichert Verlag. Shaked, Shaul 2003. “Early Judaeo-Persian texts. With notes on a commentary to Genesis”. Persian Origins, 2003: 195-219. Shaked, Shaul 2009. “Classification of Linguistic Features in Early Judeo- PersianTexts”, Exegisti monumenta, festschrift in Honour of Nicholas sims- Williams, Edited by Werner sundermann, Almut Hintze and Francois de Blois, Harrassoutz verlag. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 188 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 129 |
||