پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 748 |
| تعداد مقالات | 7,112 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,245,917 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,899,653 |
«فرم» رمان و ساخت اجتماعیِ آگاهی تأملی لوکاچی در کریستین و کید گلشیری | ||
| نقد و نظریه ادبی | ||
| مقاله 7، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 13، خرداد 1401، صفحه 137-158 اصل مقاله (1007.3 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2022.21838.2346 | ||
| نویسندگان | ||
| فواد مولودی* 1؛ محمد هدایتی2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی. گروه مطالعات ادبی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سازمان سمت)، تهران، ایران | ||
| 2دانش‌آموخته دکتری علوم اجتماعی (گرایش مسایل اجتماعی ایران) از دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در مقاله حاضر همعرضیِ فرم رمان کریستین و کید از هوشنگ گلشیری، با ساخت اجتماعیِ سازنده آگاهی در دوران آن بررسی میشود. رمان، در نگاه نخست، اثری شخصی و شدیداً فرمالیستی و صناعتمند به نظر میآید و انگار باب هرگونه تحلیل جامعه‌شناختی به روی آن بسته‌است؛ اما این مقاله، در جهتی وارونه، در پی آن است تا خصلت ذاتاً اجتماعیِ فرم این رمان را نشان دهد. این مقاله هم وفاداری به روششناسی لوکاچ است، هم تلاشی است برای حرکت‌دادن اندیشه او به جانب رمان مدرنیستی. در اینجا سخنی از «محتوای اثر ادبی» و «محتوای اجتماعی» به میان نمیآید و تمام بحث مبتنی بر «فرم» است. بخش نظری، صورتبندی تاریخی اندیشه لوکاچ بر مبنای پنج اثر اصلی او در باب جامعهشناسیِ ادبیات است. در طرح این بحثِ نظری و تاریخی، تلاش بر آن بوده‌است تا نسبتی «درونی» با آنچه در بخش نقد رمان آمده‌است برقرار باشد؛ در ادامه، ساختِ اجتماعی در زمانه نگارش رمان کریستین و کید بر مبنای مسئله «مواجهه با غرب» صورتبندی شده‌است؛ در رویارویی با این مسئله، سه گروه اجتماعی از هم تفکیک گردیده‌است: دو گروه غربگرا و غربستیز که با رویکردی «ذاتگرایانه» به مسئله نگریستهاند؛ و گروه سوم که کوشیده‌است از این دوگانهسازی رها شود و خصلت «پیشامدی» مسئله را پیش چشم بدارد. تبیینِ چگونگیِ پیوند فرم این رمان با ساختِ آگاهی گروه سوم، هدف این مقاله بوده و این نتیجه حاصل شده‌است: کلیت فرم، برآمده از ترکیبِ مؤلفههای «فرایند شناخت، اکنونیت، تکّه تکّگی، وجه انشایی، تعلیق، و دیالکتیک جذب/دفع» است؛ و این فرم، همعرض با ساخت اصلی آگاهی در گروه سوم است که این مسئله را «گشوده»، «اکنونی»، «متکثر»، «موضوع شناخت» و «در فرایند» میدانستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فرم؛ ساخت اجتماعی؛ لوکاچ؛ کریستین و کید؛ گلشیری | ||
| مراجع | ||
|
آشوری، داریوش. 1346. ما و مدرنیت، تهران: صراط.
امانت، عباس. 1400. تاریخ ایران مدرن، مترجم م. حافظ. نشر فراگرد. (انتشار الکترونیکی).
ایوتادیه، ژان. 1390. «جامعهشناسی ادبیات و بنیانگذاران آن». درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات، گزیده و ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان.
باختین، میخاییل. 1373. سودای مکالمه، خنده، آزادی، گزیده و ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: ارست.
باقری مزرعه، منصوره؛ مدرس‌زاده، عبدالرضا و حیدری، فاطمه. 1399. «نقد جامعه‌شناختی مجموعه داستان کوتاه طعم گس خرمالو اثر زویا پیرزاد». بهارستان سخن، (50): 201ـ 226.
بهیان، شاپور. 1388. «مقدمه مترجم فارسی». رمان تاریخی، گئورگ لوکاچ. تهران: اختران.
خرمشاهی، بهاءالدین. 1351. «نقد کریستین و کید». مجله سخن، (21): 1128-1132.
ژیمنز، مارک. 1393. زیباشناسی چیست؟، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
سعید، ادوارد. 1377. شرق‌شناسی، ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلام.
سناپور، حسین. 1380. «شناخت سبک گلشیری در آینه‌های معرق کریستین و کید». همخوانی کاتبان (زندگی و آثار هوشنگ گلشیری)، گردآورنده: حسین سناپور. تهران: دیگر.
شادمان، فخرالدین. 1382. تسخیر تمدن فرهنگی، تهران: گام نو.
ضیاءابراهیمی، رضا. 1397. پیدایش ناسیونالیسم ایرانی: نژاد و سیاست بی‌جاسازی، ترجمه حسن افشار. تهران: مرکز.
گلدمن، لوسین. 1377. «تأملی درباره تاریخ و آگاهی طبقاتی». کتاب تاریخ و آگاهی طبقاتی، گئورگ لوکاچ. ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: نسل قلم.
گلدمن، لوسین. 1382. نقد تکوینی. ترجمه محمدتقی غیاثی. تهران: نگاه.
گلدمن، لوسین. 1390. «جامعهشناسی ادبیات». درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات، گزیده و ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان.
گلشیری، هوشنگ. 1380. «نگاهی به حیات خود». همخوانی کاتبان (زندگی و آثار هوشنگ گلشیری)، گردآورنده: حسین سناپور. تهران: دیگر.
لارنسون، دیانا تی. و سوئینگوود، آلن .1399. جامعهشناسی ادبیات، ترجمه شاپور بهیان. تهران: سمت.
لنار، ژاک. 1390. «جامعهشناسی ادبیات و شاخههای گوناگون آن». درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات، گزیده و ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان.
لوکاچ، گئورگ. 1373. پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمه افسر اکبری. تهران: علمی و فرهنگی.
لوکاچ، گئورگ. 1377. تاریخ و آگاهی طبقاتی: پژوهشی در دیالکتیک مارکسیستی. ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: نسل قلم.
لوکاچ، گئورگ. 1381. نظریه رمان. ترجمه حسن مرتضوی. تهران: قصه.
لوکاچ، گئورگ. 1388. رمان تاریخی، ترجمه شاپور بهیان. تهران: اختران.
لوکاچ، گئورگ. 1397. جان و صورت، ترجمه رضا رضایی. تهران: ماهی.
متین، افشین. 1399. هم شرقی، هم غربی: تاریخ روشنفکریِ مدرنیته ایرانی، ترجمه حسن فشارکی. تهران: شیرازه.
مختاری، مسروره. 1398. «تحلیل محتوایی رمان آتش به اختیار محمدرضا بایرامی بر اساس جامعهشناسی رمان ژرژ لوکاچ». پژوهش‌های بین‌رشته‌ای ادبی، 1 (1): 284ـ 302.
مندنی‌پور، شهریار. 1380. «خواندن فاخته». همخوانی کاتبان (زندگی و آثار هوشنگ گلشیری)، گردآورنده: حسین سناپور. تهران: دیگر.
مولودی، فؤاد. 1398. نمایش ذهن در داستان: درآمدی بر تطور روایت ذهنی در داستان فارسی، تهران: پایا.
میرعابدینی، حسن. 1386. صد سال داستان‌نویسی ایران. جلد1و2. تهران: چشمه.
نبوی، نگین. 1388. روشنفکران و دولت در ایران: سیاست، گفتار و تنگنای اصالت، ترجمه حسن فشارکی. تهران: شیرازه.
نظری، ماه و خانی اسفندآباد، سامان. 1399. «تحلیل جامعه‌شناختی رمان دل کور اسماعیل فصیح». تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، (42): 141ـ 170.
همرمایستر، کای. 1399. سنت زیباشناسی آلمانی، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 715 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 227 |
||