تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,077 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,162,760 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,862,197 |
تدوین چهارچوب نظری و مفهومی تبیین نقش حقوق مالکیت زمین در برنامهریزی فضایی شهری | ||
دانش شهرسازی | ||
مقاله 1، دوره 5، شماره 4، دی 1400، صفحه 189-211 اصل مقاله (2.46 M) | ||
نوع مقاله: مقالات نظری و بنیادی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2022.20497.1674 | ||
نویسندگان | ||
محمدرضا گلیج1؛ محمدحسین شریف زادگان* 2 | ||
1پژوهشگر دکترای برنامهریزی شهری و منطقهای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
2استاد گروه برنامهریزی و طراحی شهری و منطقهای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
بیان مسئله: تضاد بین حقوق مالکان خصوصی و منافع عمومی و تلاش برای ایجاد تعادل بین این دو همواره از مهمترین چالشهای برنامهریزی فضایی بوده است. گسترش روزافزون شهرها و روند کاهنده عرضه زمین قابل توسعه، حق استفاده و توسعه زمین را به باارزشترین منبع تبدیل نموده و ابهام در تعریف و عدم تعیین دقیق مالکیت این حقوق سبب رقابت غیرمولد مالکان زمین، توسعهگران و عاملان دولتی و عمومی برای کسب آن، تشدید تضاد منافع عمومی و خصوصی و نابرابری فضایی شده است که لزوم توجه به الزامات نهادی در برنامهریزی فضایی را بیش از پیش ضروری ساخته است. هدف: ازینرو هدف این مقاله کشف چیستی حقوق مالکیت زمین و اجزاء آن و تبیین ارتباط و میانکنش بین نهادهای برنامهریزی فضایی و حقوق مالکیت است. روششناسی: این پژوهش براساس هدف، بنیادی و ماهیتاً کیفی است و با اتخاذ رویکرد تبیینی- اکتشافی به مرور و تحلیل سیستماتیک منابع و متون میپردازد. واقعگرایی انتقادی بهعنوان موضع فلسفی و پسکاوی بهعنوان منطق استدلال و راهبرد پژوهش انتخاب شده است. یافتهها: با استفاده از رهیافت نهادگرایی جدید و حقوق مالکیت و بهکارگیری تحلیل نهادی، این مقاله علاوه بر تدوین چهارچوب نظری، یک چهارچوب مفهومی که رابطه و میانکنش بین دو نهاد برنامهریزی فضایی و حقوق مالکیت زمین و چگونگی تخصیص این حقوق در شهر را تبیین میکند، ارائه مینماید. نتیجهگیری: تحلیل نهادی بهکار رفته بیان میکند که محصولات نهایی نظام برنامهریزی فضایی از قبیل پهنهبندی، ضوابط و مقررات و پروانه/مجوز ساخت، یک بسته حقوق مالکیت برای هر قطعه زمین است. ازینرو حل تعارض و تضاد منافع قابل توجه در توسعه زمین شهری نیازمند تعریف و تعیین دقیق و آشکار مالکان هر یک از اجزاء این بسته حقوق میباشد. بنابراین ضروری است برنامهریزان فضایی، بازاندیشی در نحوه تخصیص حقوق زمین و تعیین مالکان این حقوق را در کانون توجه خود قرار دهند. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل نهادی؛ حقوق مالکیت؛ ارزشستانی؛ توسعه زمین | ||
مراجع | ||
بلیکی، نورمن. (2016). طراحی پژوهشهای اجتماعی. ترجمه حسن چاوشیان (1395)، تهران: نشر نی.
توانا، محمدعلی. (1393). پارادایم واقعگرایی انتقادی در فراسوی اثباتگرایی و هرمنوتیک: بهسوی روششناسی میانرشتهای. فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 7(1)، 27-56.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1368). وسائل الشیعه. جلد 5. قم: موسسه آل البیت(ع). 1409 ه. ق.
خیرالدین، رضا، کامیار، غلامرضا و دلایی میلان، ابراهیم. (1395). تعادل بخشی بین حقوق مالکانه و منافع عمومی در اقدامات نوسازانه شهری(از تعارض منافع تا تعادل حقوق در قوانین سلب و تأمین حقوق مالکانه). فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، 4(11)، 20-40.
داداشپور، هاشم و محسنزاده، سینا. (1391). امکانسنجی استفاده از الگوی انتقال حقوق توسعه برای حفاظت از اراضی کشاورزی شهر بابلسر. فصلنامه مطالعات جغرافیایی، 12(25)، 7-29.
رجائی، محمدکاظم. (1381). حقوق مالکیت و راهبردهای تثبیت آن. مجله حقوقی معرفت، 11(53)، 31-41.
شاهی اردکانی، میلاد و هادی جابری مقدم، مرتضی. (1400). الزامات و چالشهای أخذ عوارض از افزایش ارزش و جبران خسارت ناشی از اجرای طرحهای توسعه شهری در تهران. مطالعات محیطی هفت چنار، 10(35)، 69-86.
طالبی، محمدحسین. (1393). درآمدی بر فلسفه حق. قم: سمت.
عزیزی، محمدمهدی و شهاب، سینا. (1391). کاربرد انتقال حقوق توسعه (TDR) بهعنوان ساز وکار تحققپذیری طرحهای توسعه شهری (نمونه موردی: شهر کاشان). فصلنامه مدیریت شهری، 4، 41-54.
متوسلى، محمود. (1382). توسعه اقتصادی: مفاهیم، مبانی نظری، نهادگرایی و روششناسی. تهران: انتشارات سمت.
ملکی، قاسم. (1392). برنامهریزی با بازار حقوق توسعه. جلد اول، تهران: آذرخش.
ندایی طوسی، سحر، کاظمیان، غلامرضا، حردانی، بهاره. (1399). علل و موانع نهادی تبدیل رویکرد انتقال حقوق توسعه (TDR) به سیاست توسعة شهری با تأکید بر موردپژوهی (مطالعه موردی: منطقة 9 شهرداری اصفهان). فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه ریزی توسعه کالبدی، 7(2)، 11-32. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,626 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 909 |