پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 708 |
| تعداد مقالات | 6,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,200,172 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,311,814 |
«جهتشدگی» در فارسی: مطالعۀ موردی «اندام واژه‌ها» بر اساس دستوریشدگی | ||
| زبان فارسی و گویش‌های ایرانی | ||
| دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 11، فروردین 1400، صفحه 7-30 اصل مقاله (1008.32 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/plid.2021.19742.1536 | ||
| نویسندگان | ||
| شکوفه جعفری1؛ شادی داوری* 2؛ رویا صدیق ضیابری3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی دانشگاه آزاداسلامی واحد شاهرود، ایران. | ||
| 2دانش‌آموختة دکتری زبانشناسی همگانی، مدرس دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران. | ||
| 3استادیار زبانشناسی همگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، ایران. | ||
| چکیده | ||
| براساس نظر هاینه گویشوران زبان با استفاده از منابع عینی مانند اندامواژهها، طبیعتواژهها و برخی افعال به رمزگذاری مفاهیم جهتی مانند بالا، پایین، جلو، عقب و ... می‌پردازند. در این پژوهش، فرایند تحول منابع واژگانی به واژگانی که به مفاهیم جهتی دلالت دارند، جهتشدگی نامیده میشود. پژوهش حاضر به چگونگی رمزگذاری جهتهای نسبی و استعاری با استفاده از منبع واژگانی اندامواژهها و براساس آرای هاینه پرداخته‌است. برای تعیین ابعاد جهتشدگی، یا میزان تحولات معنایی، تصریفی- نحوی و آوایی منابع واژگانی به مقاصد جهتی، مطالعۀ حاضر از انگارۀ داوری و نغزگوی کهن بهره جستهاست. برای جمع آوری دادهها نیز از کتب نظم و نثر، ضربالمثل، رمان، فرهنگهای واژگان، کتب فارسی ابتدایی و متوسطه، تارنماها و گفتوگوهای تلویزیونی و روزمره استفاده شدهاست. بازۀ زمانی دادهها شامل دادههای فارسی نو متقدم (قرن 4 تا 13هجری) و فارسی نو امروز (قرن 13 تا امروز) است. نتایج نشان می‌دهد زبان فارسی از اندامواژههای سر، پا، چشم، قلب و ... برای بیان جهتهای نسبی و استعاری استفاده نموده و در نهایت این منابع واژگانی متحمل درجۀ دوم جهتشدگی گردیدهاند | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دستوریشدگی؛ جهتشدگی؛ جهت‌واژه؛ اندام‌واژه؛ زبان‌فارسی | ||
| مراجع | ||
|
استاجی، ا. 1386. «پیدایش حروف اضافه از نام اندامهای بدن»، دستور، ویژهنامه فرهنگستان، (3):40- 51.
اکبری، ف.، جبلی، پ.، قاسمپور، ح. و نجاران، ف. 1398. فارسی پنجم. تهران: افست.
بیانی، ا. 1391. «بررسی طرحواره جهتگیرانه و طرحوارههای تصویری در شعر شاملو». پژوهشنامۀ نقد ادبی، (1): 99 -126.
جعفری، ش. داوری، ش. و صدیق ضیابری، ر. 1399. جهتشدگی در فارسی: «مطالعة موردی طبیعتواژهها براساس دستوریشدگی»، زبانشناسی اجتماعی، (13): 65- 77.
خرمیان، ف. و گودرزی، ح. 1395. «استعاره شناختی و چگونگی نمود آن در قصیده علی بسیط الریح»، لسان مبین، دورة جدید، (25): 93- 115.
داوری، ش. و نغزگوی کهن، م. 1396. افعال معین در زبان فارسی: رویکرد دستوریشدگی. تهران: نشر نویسۀ پارسی.
راسخمهند، م. 1393. درآمدی بر زبانشناسی شناختی. تهران: سمت.
صائب، م. 1393. دیوان صائب تبریزی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
عبدی، ا. و نغزگوی کهن، م. 1398. «مکان یابی در زبان فارسی»، علم زبان، (9): 119- 148.
غفار زادگان، د. 1390. فال خون. تهران: سورۀ مهر.
قاسمپور، ح. و دیگران. 1397. فارسی هشتم و نهم. تهران: شرکت چاپ و نشر کتب درسی.
گلفام، ا. و یوسفیراد، ف. 1385. «بررسی حروف اضافه مکانی در چارچوب شناختی: مطالعه موردی حرف اضافه در/ توی»، زبان و زبان شناسی، (2): 33- 46.
معین، م. 1382. فرهنگ معین. تهران: راه رشد.
موسوی، م. 1379. فرهنگ منظوم و منثور ضربالمثلهای ایرانی و معادل انگلیسی آنها. تهران: نشر الکترونیکی جهان رایانه.
مولوی، ج. 1393. مثنوی معنوی. تهران: ثالث.
نجفی، ا. 1378. فرهنگ فارسی عامیانه. تهران: نیلوفر.
نغزگویکهن، م. و راسخمهند، م. 1391. «دستوریشدگی و بسط استعاری»، مجله پژوهش‌های زبانی، (3) : 117-134.
یوسفیراد، ف. 1387. «بررسی زبان فارسی در چارچوب معناشناسی شناختی با نگاه ویژه به حروف اضافه مکانی». پایاننامۀ دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
ولایتی، ع. 1389. خلوت مدیر، تهران: آستان قدس رضوی.
Brugman, C. 1983. The use of body-part terms as locatives in Chalcatongo Mixtec. Survey of Californian and Other Indian Languages. 4: 90-235. Brugman, C., & M. Macaulay. 1986. Interacting semantic systems: Mixtec expressions of location. Berkeley Linguistics Society. 12: 27-315. Davari, Sh. & M. Naghzguy-Kohan. 2017. The grammaticalization of progressive aspect in Persian. In: The Grammaticalization of Tense, Aspect, Modality and Evidentiality: A Functional Perspective, Hengeveld, Kees / Narrog, Heiko / Olbertz, Hella (Eds). Series: Trends in Linguistics. Studies and Monographs. Heine, B. 1997. Cognitive Foundation of Grammar. Oxford University Press. Heine, B., U. Claudi, and F. Hunnemeyer. 1991. Grammaticalization: A conceptual Framework. Chicago, University Press. Hopper, P. & Traugott, E. 2003. Grammaticalization. Cambridge: Cambridge University Press. Lakoff, G. & M. Johnson. 1980. Metaphore We Live By. Chicago: University of Chicago Press. Svorou, S. 1994. Grammar of Space. (Typological studies in language, 25). Amesterdam: John Benjamins. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 671 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 561 |
||