پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 708 |
| تعداد مقالات | 6,679 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,226,571 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,336,790 |
واکاوی عوامل موثر بر کنش رقابتی ایران و عربستان در دهه اول انقلاب | ||
| سیاست جهانی | ||
| دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 35، اردیبهشت 1400، صفحه 255-283 اصل مقاله (1.23 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/wp.2021.18214.2680 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی علیخانی* | ||
| استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان، گروه علوم سیاسی، تاکستان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| ایران و عربستان به عنوان دو کشور بزرگ منطقه خلیج فارس، در نزدیک به یک قرن از شکل گیری مناسبات شان، الگوهای رفتاری متفاوتی را در روابط میان خود تجربه کرده اند. پس از انقلاب اسلامی، تهران و ریاض که تا قبل از آن به واسطه برخی اشتراکات هویتی و الزامات نظام بین الملل در پیوند با یکدیگر بودند، رو در روی یکدیگر قرار گرفتند. در این زمان علاوه بر هم خوردن نظم و موازنه قدرت در منطقه، هویت جدید ایران از سوی سعودی به عنوان چالشی به مشروعیت مذهبی خود تلقی شد. این مقاله به دنبال آن است تا بررسی کند کدام عوامل موجب شده تا روابط این دو بازیگر از دوستی و همکاری، به سمت تنش و تعارض برود و این سوال طرح شده است که «عوامل موثر بر الگوهای کنش رقابتی ایران و عربستان در دهه اول انقلاب کدامند و چه پیامدی برای این روابط داشتند؟». پاسخ نگارنده این است که «عوامل هویتی، ژئوپلیتیکی و ساختاری مهمترین عوامل در شکل دهی به روابط ایران و عربستان در دهه اول انقلاب بوده و تلاقی رقابت های هویتی و ژئوپلیتیکی در کنار فشارهای ساختاری منجر به شکل گیری الگوی رقابتی-تعارضی در این روابط شد.» روش این مقاله توصیفی-تحلیلی است و از دو نظریه اجتماعی و مادی به عنوان بستر نظری استفاده شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایران؛ "عربستان؛ رقابت؛ ژئوپلتیک؛ خلیج‌فارس | ||
| مراجع | ||
|
احتشامی، انوشیروان (1378)، سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی، ترجمه ابراهیم متقی و زهره پوستین‌چی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اخوان‌کاظمی، بهرام (1373)، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
اخوان‌کاظمی، بهرام (1379)، «واگرایی‌ها و همگرایی‌ها در روابط ایران و عربستان»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال 6، شماره 22، صص 146-115.
امام خمینی، روح‌الله (1378 الف)، صحیفه امام، جلد 20، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
امام خمینی، روح‌الله (1387 ب)، صحیفه امام، جلد 21، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
امامی، محمدعلی (1376)، سیاست و حکومت در سوریه، تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
بوزان، باری (1389)، ایالات متحده و قدرت‌های بزرگ: سیاست‌های جهانی در قرن بیست‌ویکم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
روحانی، صادق (1/7/1358)، «انعکاس جهانی سخنان آیت‌الله‌العظمی روحانی درباره بحرین در سال 1358»، تاریخ استخراج: 3/8/1399، http://www.rohani.ir/fa/ndt/151/
سلیمانی، محمدباقر (1379)، بازیگران روند صلح خاورمیانه، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
صابر، فوزیه (1386)، «مسایل مرزی و اقلیت‌ها از دید عرب»، توسعه روابط ایران و عرب، عبدالهادی بروجردی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، صص 748-703.
فولر، گراهام (1377)، قبله عالم، ژئوپلتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
کوهن، سائول برنارد (1387)، ژئوپلیتیک نظام جهانی، ترجمه عباس کاردان، تهران: موسسه ابرار معاصر تهران.
لاهوتی، سارا (1387)، امید و دلواپسی (کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی 1364)، تهران: نشر معارف انقلاب.
متقی، ابراهیم (1375)، «روند، شاخص‌ها و چالش‌های الگوی امنیت یک قطبی در خلیج فارس»، راهبرد، سال 4، شماره 10، صص 148-111.
متقی، ابراهیم (1378)، «جهت‌گیری سیاست خارجی و نقش ملی ایران از کودتا تا انقلاب اسلامی ایران 1357-1332»، نامه مفید، سال 5، شماره 19، صص 206-177.
متقی، ابراهیم (1391)، «جایگاه‌یابی امنیتی عربستان در خاورمیانه: برادر بزرگتر یا پدرخوانده»، همشهری دیپلماتیک، سال 6، شماره 62، صص 33-31.
مجتهدزاده، پیروز (1380)، امنیت و مسائل سرزمینی در خلیج فارس (جغرافیای سیاسی دریایی)، ترجمه امیر مسعود اجتهادی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
مسعد، نیفین (1386)، سیاست خارجی اعراب، در: عبدالهادی بروجردی، توسعه روابط ایران و عرب، تهران: وزارت امور خارجه.
مصاحبه نگارنده (1393) با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رییس جمهور اسبق جمهوری اسلامی ایران، 22/2/1393.
مصاحبه نگارنده (1393) با حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر محتشمی‌پور از موسسان حزب‌الله لبنان و نماینده ایران در 11 دور مذاکره با عربستان سعودی در دوره جنگ، 1/3/1393.
ملازهی، پیرمحمد (1384)، فرصت‌ها و تهدیدهای امنیتی فراسوی ج.ا.ایران در نگرش به موضوع افغانستان، کتاب امنیت بین‌الملل(3): فرصت‌ها، تهدیدات و چالش‌های فراروی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: ابرار معاصر.
هاشمی، عماد (1392)، اعتدال و پیروزی (کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی 1369)، تهران: نشر معارف انقلاب.
هاشمی، یاسر (1378)، عبور از بحران (کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی 1360)، چاپ ششم، تهران: نشر معارف انقلاب.
هینه‌بوش، ریموند (1390)، «سیاست خارجی سوریه»، سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، ریموند هینه‌بوش و انوشیروان احتشامی، ترجمه رحمن قهرمانپور، تهران: دانشگاه امام صادق، صص 311-278.
Blanchard, Christopher M. (2011), Saudi Arabia: Background and U.S. Relations, Washington: Congressional Research Service.
Chubin, S., Tripp, C. (1996), Iran-Saudi Arabia Relations and Regional Order, London: Oxford University Press.
Downs, K. (2012/13), A Theoretical Analysis of the Saudi-Iranian Rivalry in Bahrain, Journal of Politics & International Studies, Vol. 8, No. 4 pp. 197-219.
Ehteshami, A. (2013), Dynamics of Change in the Persian Gulf: Political Economy, War and Revolution, New Yor: Routledge.
Furtig, H. (2002), Iran's Rivalry with Saudi Arabia Between the Gulf Wars, Berkshire: Garnet Publishing Limited.
Fürtig, H. (2007), Conflict and Cooperation in the Persian Gulf: The Interregional Order and US Policy, Middle East Journal, Vol. 61, No. 4, pp. 627-640.
Hopf, T. (1998), The Promise of Constructivism in International Relations Theory, International Security, Vol. 23, No. 1, pp. 171-200.
Hurd, I. (2008), Constructivism, in: Christian Reus-smit and Duncan Snidal, The Oxford HandBook of International Relations, NewYork: Oxford University Press.
Manea, E. (2005), Regional Politics in The Gulf: Saudi Arabia, Oman, Yemen, London: SAQI.
Mearsheimer, J. J. (1995), A Realist Reply, International Security, Vol. 20, No. 1, pp. 82-93.
Niblock, T. (2006), Saudi Arabia: Power, Legitimacy and Survival, London: Routledge.
Nonneman, G. (1986), Iraq, the Gulf States and the War, London: Ithaca Press.
Salem, P. (2006), The Future of Lebanon, Foreign Affairs, Vol. 85, No.6, pp. 14-19.
Selim, M. E. (1998), “Arab and Iranian Policies Towards Middle Easternism and Gulf Security”, Arab-Iranian Relations, Khair El-din Haseeb, Beirut: Centre for Arab Unity Studies.
Terrill, W. A. (2011), The Saudi-Iranian Rivalry and the Future of Middle East Security, Pennsylvania: Strategic Studies Institute (SSI).
Waltz, K. N. (1979), Theory of International Politics, New York: Random House.
Wendt, A. (1995), Constructing International Politics, International Security, Vol. 20, No. 1, pp. 71-81.
Wendt, A. (1999), Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 808 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 612 |
||