تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,112 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,246,627 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,900,112 |
اصل 167 قانون اساسی و امکانسنجی صدور حکم براساس فتوای اخف | ||
پژوهشنامه حقوق کیفری | ||
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، دی 1399، صفحه 221-241 اصل مقاله (573.92 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/jol.2020.15106.1817 | ||
نویسنده | ||
علی محمدیان* | ||
استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه بزرگمهر قائنات | ||
چکیده | ||
یکی از اصول چالشبرانگیز قانون اساسی، اصل 167 آن است که دست قضات را برای رجوع به فقه، در فرض نیافتن حکم مسئله در قوانین موضوعه باز گذاشته است. نوشتار حاضر فارغ از گفتگوهایی که همواره بین مخالفان و موافقان رجوع به فقه در مسائل کیفری شکل گرفته است، درصدد است به نهادینه کردن اصل مزبور پرداخته و الگویی را در این زمینه ارائه دهد تا مبنای عمل محاکم دادگستری در جزائیات قرار گرفته و از تشتت احتمالی آرای قضایی جلوگیری نماید. الگوی مدنظر نگارنده تکلیف قضات به جستجو در آرای فقهی و صدور حکم براساس فتوای حاوی کیفر خفیفتر در پروندههای کیفری است. این نظریه مستظهر به پارهای از آموزههای شرعی بوده و ملائمت تامی با دأب شارع مقدس در مسئله دماء و نفوس دارد؛ افزون بر اینکه با عنایت به مأذون بودن غالب قضات در روزگار کنونی و عدم تخصص کافی ایشان در رجوع به منابع اصیل فقهی، پذیرش دیدگاه مزبور از بروز خطاهای احتمالی توسط نظام قضایی جلوگیری کرده و در عینحال حقوق متهمان را نیز به نحو حداکثری تأمین خواهد نمود. | ||
کلیدواژهها | ||
اصل 167ق.ا؛ اصل قانونی بودن مجازات؛ فقه امامیه؛ فتوای اخف؛ امور کیفری | ||
مراجع | ||
قرآن کریم آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دارالکتاب الإسلامی. ابن عابدین، محمدامین بن عمر (1412ق)، رد المحتار على الدر المختار، بیروت: دارالفکر. ابنفهد حلّى، احمد بن محمد (1407ق)، المهذب البارع، قم: دفتر انتشارات اسلامى. اردبیلی، محمدعلی (1384ش)، حقوق جزای عمومی، تهران: میزان. ارسطا، محمدجواد (1398ش)، «فتوای معیار در قانونگذاری»، فقه حکومتی، دوره 4، شماره 7، ص 81-55. بجنوردى، سید محمد بن حسن موسوى (1401ق)، قواعد فقهیه، تهران: عروج. بجنوردى، محمد (1376) ، فقه تطبیقی(بخش جزایی)، تهران: میعاد. برقى، احمد بن محمد بن خالد (1371ق)، المحاسن، قم: دارالکتب الإسلامیه. بشیریه، تهمورث، «پاسداشت حقوق اساسی در پرتو تعامل اصول 36 و 167 قانون اساسی»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 62 و 63، ص 156-145. بندرچی، محمدرضا (1371ش)، «اصل قانونی بودن جرایم و ماده 29 قانون تشکیل دادگاههای کیفری یک و دو»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 4، ص 152-141. بیهقی، احمد بن الحسین بن علی بن موسى (1424ق)، السنن الکبرى، بیروت: دارالکتب العلمیه. ترمذی، محمد بن عیسى (1395ق)، سنن الترمذی، مصر: مکتبه مصطفى البابی الحلبی. جباری، مصطفی (1387ش)، «فتوا یا قانون؛ نگاهی به اصل 167 قانون اساسی»، فصلنامه حقوق(مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی)، شماره 3، ص 137-127. جزیری، عبدالرحمن بن محمد (1424ق)، الفقه على المذاهب الأربعه، بیروت: دارالکتب العلمیه. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372ش)، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق)، الصحاح - تاج اللغه و صحاح العربیه، بیروت: دارالعلم للملایین. حاجیدهآبادی، احمد (1395ش)، «حاکمیت یا عدم حاکمیت اصل 167 ق.ا در امور کیفری با نگاهی به قانون مجازات 1392»، پژوهشهای فقهی، دوره 12، شماره 2، ص 288-257. حبیبزاده، محمدجعفر (1383ش)، «مجازات عمل حرام و تعارض آن با قانونمداری»، حقوق اساسی، شماره 3، ص24-9. حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت. حسینی، سیدمحمد (1383ش)، سیاست جنایی در اسلام و جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت. حلّى، یحیى بن سعید (1405ق)، الجامع للشرائع، قم: مؤسسه سید الشهداء العلمیه. خمینى، روح الله (1423ق)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره. خمینى، روح اللّه موسوى (بیتا)، تحریرالوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم. خویی، سید ابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکمله المنهاج، قم: موسسه احیاء آثار امام خوئی، چ اول، ج 1. دارقطنی، ابوالحسن علی بن عمر(1424ق)، سنن الدارقطنی، بیروت: مؤسسه الرساله. رسول احمدزاده، رسول؛ الهام، غلامحسین (1397ش)، «قبض و بسط اصل (167) قانون اساسی در قلمرو کیفری»، مجلس و راهبرد، سال بیست و پنجم پاییز، شماره 95، ص 272-247. رشیدرضا، محمد (1414ق)، المنار، بیروت: دارالمعرفه. زحیلی، وهبه بن مصطفى (بیتا)، الفقه الإسلامی و ادلّته، دمشق: دارالفکر. سرخسی، شمس الأئمه (1414ق)، محمد بن احمد بن ابیسهل، المبسوط، بیروت: دارالمعرفه. سیدمرتضى، على بن حسین موسوى (1405ق)، رسائل الشریف المرتضى، قم: دارالقرآن الکریم. شهید ثانى، زینالدینبنعلى (1413)، مسالک الأفهام، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه. صانعی، یوسف (1388ش)، استفتائات قضایی، قم: پرتو خورشید. صدوق، محمّد بن على (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دارالشریف الرضی. طباطبایى، محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الأعلمی. طوسى، محمد بن حسن (1407ق)، الخلاف، 6 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى. طوسى، محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الأحکام، 10 جلد، تهران: دارالکتب الإسلامیه. علامه حلی، حسن بن یوسف (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیه، قم: مؤسسه امام صادق. علامه حلّى، حسن بن یوسف (1414ق)، تذکره الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت،. عمید زنجانى، عباسعلى (1421ق)، فقه سیاسى، 3 جلد، تهران: امیر کبیر. عوده، عبدالقادر (1411ق)، التشریع الجنائیّ الإسلامیّ، بیروت: دارالکاتب العربی. فاضل آبى، حسن بن ابى طالب (1417ق)، کشف الرموز، قم: دفتر انتشارات اسلامى. فخرالمحققین، محمد بن حسن (1387ق)، إیضاح الفوائد، قم: مؤسسه اسماعیلیان. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت. فیض کاشانى، ملامحسن (1412ق)، مفاتیح الشرائع، قم: کتابخانه آیه الله مرعشى نجفى. کرکى، على بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت. کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه. محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الإسلام، قم: مؤسسه اسماعیلیان. محقق حلی، جعفر بن حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیه، قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه. محقق داماد، سیدمصطفى (1406ق)، قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى. مرعشى شوشترى، سید محمد حسن (1427ق)، دیدگاههاى نو در حقوق، تهران: میزان. مکارم شیرازى، ناصر (1425ق)، تعزیر و گستره آن، قم: انتشارات مدرسه الإمام علی بن أبی طالب. مکارم شیرازى، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چ دهم، ج 4. مکارم شیرازى، ناصر (1424ق)، کتاب النکاح، قم: انتشارات مدرسه امام على(ع). منتظری، حسینعلى (1409ق)، مبانى فقهى حکومت اسلامى، ترجمه صلواتى و شکورى، قم: کیهان. منتظری، حسینعلى (1417ق)، نظام الحکم فی الإسلام، قم: نشر سرایى. منتظرى، حسینعلى (بیتا)، کتاب الحدود، قم: انتشارات دارالفکر. موسوی اردبیلى، عبدالکریم (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، قم: جامعه المفید. نجفى، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دارإحیاء التراث العربی. نراقى، احمد بن محمدمهدى (1417ق)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: دفتر تبلیغات اسلامى. نسائی، ابوعبدالرحمن احمد بن شعیب بن علی (1421ق)، السنن الکبرى، بیروت: مؤسسه الرساله. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود و دیگران (1426ق)، فرهنگ فقه، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,342 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,204 |