تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,128 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,280,294 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,912,143 |
خطاب و فراخوانی جنسیتی سوژهها در داستانهای صادق هدایت | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 12، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، مهر 1399، صفحه 277-298 اصل مقاله (1.03 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2020.15824.1950 | ||
نویسندگان | ||
پارسا یعقوبی جنبه سرایی* 1؛ مرجان کامیاب2 | ||
1استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان | ||
2دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان | ||
چکیده | ||
بنا به رخدادهای اجتماعی- فرهنگی ایران پس از مشروطیت، شکلهای فراخوانی سوژههای انسانی و وجوه برساخت هویتی آنان تغییرکرده؛ این امر بر برساخت سوژههای داستانی اثر گذاشت. یکی از این موارد شکل متمایز فراخوانی جنسیتی سوژههای زن است که در همان داستانهای آغازین ادبیات معاصر فارسی بویژه در داستانهای صادق هدایت دیده میشود. در این نوشتار با نگاهی برساختگرایانه، خطاب و فراخوانی جنسیتی سوژهها در داستانهای صادق هدایت طبقهبندی و تفسیر شدهاست. برای تبیین سطح کلان بحث، به نظریه آلتوسر و برای تحلیل دلالتهای متنی به آرای گافمن، براون و لوینسون استناد شدهاست. نتیجه نشان میدهد که برساخت موقعیت/ وضعیت هر یک از سوژههای داستانی حاصل سه سطح فراخوانی تنانه، کنشمحور و متعلقاتمحور است که بر زبان راویان یا سوژههای داستانی جاری شده و همین خطابها سبب وجهه مثبت یا منفی سوژهها شدهاست. البته در خطاب و فراخوانی تنانه، اگرچه توصیف بدنها به شکل ابژکتیو و عینی صورت گرفتهاست، به هنگام ارزیابی و قضاوت درباب همان بدنها، معیار وجههبخشی، ذهنی- ذوقی و مبتنی بر معیارهای زیباییشناختی کلاسیک است. برعکس سطح مذکور، بنا به غلبه نگاه رئالیستی بر متنها، در فراخوانیهای کنش و متعلقاتمحور، مناسبات طبقاتی و شکلهای سلیقه و مصرف سوژههای موضوع فراخوانی، ملاک انواع وجههبخشی است. بر همین اساس اگرچه کلیت برساخت جنسیتی سوژههای زن داستانهای هدایت همسو با فردیتگرایی جهان معاصر بر مناسبات شخصی و تاریخی سوژهها استوار است، ملاکهای وجههبخشی در آن، به صورت مرزی و توأمان بر مبنای انواعی از معیارهای معرفتی- زیباییشناختی کلاسیک و معاصر سامان یافتهاست. | ||
کلیدواژهها | ||
خطاب و فراخوانی؛ سوژه و جنسیت؛ وجهه؛ صادق هدایت | ||
مراجع | ||
آلتوسر، ل. 1395. ایدئولوژی و ساز و برگهای ایدئولوژیک دولت، ترجمه ر. صدرآرا. تهران: چشمه. احمدی، ب. 1387. رساله تاریخ: جستاری در هرمنوتیک تاریخ، تهران: مرکز. ادگار، ا. و سجویک، پ. 1387. مفاهیم بنیادی نظریه فرهنگی، ترجمه م. مهاجر و م. نبوی. تهران: آگه. بهزاد کندازی، م. 1390. تحلیل آثار صادق هدایت در پرتو نظریه انتقادی، پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد. بودریار، ژ. 1393. نظام اشیاء، ترجمه پ. ایزدی. تهران: ثالث. بوردیو، پ. 1393. تمایز: نقد اجتماعی قضاوتهای ذوقی، ترجمه ح. چاوشیان. تهران: ثالث. بروتون، د. 1392. جامعهشناسی بدن، ترجمه ن. فکوهی. تهران: ثالث. پترسن، آ. 1389. کندوکاوهای فرهنگی اجتماعی بدن، ترجمه ب. ابراهیمی. تهران: الماس دانش. ترادگیل، پ. 1376. زبانشناسی اجتماعی: درآمدی بر زبان و جامعه، ترجمه م. طباطبایی. تهران: آگه. شعیری، ح. و کریمینژاد، س. 1391. «تحلیل نظام بودشی گفتمان: بررسی موردی داستان داشآکل صادق هدایت». فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه،(3): 23-43. شرفالدین، ح. 1394. «مصرفگرایی در سبک زندگی مدرن و دینی». پژوهشنامه سبک زندگی، سال اول(1): 7-30. صفری، ج. و رحیمی، م. و ظاهری، ا. 1388. «بررسی جنسیت در خطابهای بهکاررفته در برخی از داستانهای ادبیات معاصر ایران». پژوهش زنان، دوره1(1): 7-32. ظاهری، ا. 1388. بررسی جنسیت در دستور زبان فارسی براساس برخی از داستانهای معاصر، پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهر کرد. علیزاده، ن. و نظری انامق، ط. 1389. «نقد شخصیت در آثار داستانی صادق هدایت». مجله زبان و ادب فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، سال54(220): 151-190. فرتر، ل. 1386. لویی آلتوسر، ترجمه ا. احمدیآریان. تهران: مرکز. کوتلاکی، س. 1397. نظام ادب، تعارف و مفهوم وجهه در فرهنگ ایرانی، ترجمه ز. فرخنژاد و آ. جلیلیان. تهران: علمی فرهنگی. مؤید حکمت، ن. 1395. سرمایه فرهنگی: درآمدی بر رویکرد نظری و روششناسی بوردیو، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. هدایت، ص. 1333. سه قطره خون، تهران: سرود. هدایت، ص. 1342الف. زنده بگور، تهران: امیرکبیر. هدایت، ص. 1342ب. سگ ولگرد، تهران: امیر کبیر. هدایت، ص. 1343. علویهخانم و ولنگاری، تهران: امیر کبیر. Brown, P. & Levinson, S. 1987. Politeness: Some Universals in Language Usage, Cambridge: Cambridge University Press. Goffman, E. 2001. "On FaceWork: An Analysis of Ritual Elements in Social Interaction". The Discorse Reader, A. Jaworski & N.coupland (eds). London and Newyork: Routledge. 229-301. Leech, G. 1983. Principles of Pragmatics, London and New York: Longman. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 907 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 645 |