پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 748 |
| تعداد مقالات | 7,112 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,246,498 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,900,066 |
نقش کیفیت محیطی محله در سلامت روحی و روانی ساکنان (مطالعه موردی محله سنگ سیاه، کلانشهر شیراز) | ||
| دانش شهرسازی | ||
| مقاله 6، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 11، تیر 1399، صفحه 95-114 اصل مقاله (2.81 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/upk.2020.14650.1307 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا عبداله زاده فرد* 1؛ علی شمس الدینی2 | ||
| 1استادیار گروه شهرسازی،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد صفاشهر، ، صفاشهر، ایران | ||
| 2استادیار گروه جغرافیا،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت، ، مرودشت، ایران | ||
| چکیده | ||
| بیان مسأله: کیفیت محیط آن چیزی است که محیط بوسیله آن نمود پیدا میکند و ادراک میشود و به عنوان یکی از الزامات اولیه کیفیت زندگی، دربرگیرنده احساس رفاه، آسایش و رضایت مردم از عوامل کالبدی- فضایی، اجتماعی- اقتصادی، زیست محیطی و نمادین محیط زندگی می باشدو از آنجا که سلامت به عنوان سازه‌ای پیچیده، می تواند سازش ممکن فرد با جهان اطرافش را شکل دهد پس می توان نتیجه گرفت سلامت روانی برای فرد مستلزم داشتن احساس مثبت و سازگاری موفقیت‌آمیز و رفتارهای شایسته و مطلوب محیط اطرافش است که این مشخصه تأثیرپذیر از کیفیت محیطی می باشد. هدف: در پژوهش حاضر برانیم تا ضمن استخراج مولفههای موثر در خلق یک محیط مسکونی با کیفیت به بررسی رابطه بین محیط کالبدی با سلامت روحی و روانی ساکنین محله بپردازیم. روش:در پژوهش حاضر به منظور سنجش نقش ارتقای کیفیت محیط در بهبود سلامت روحی و روانی از دو پرسشنامه سلامت روان (28GHQ)و پرسشنامه محقق ساخت استفاده شد. ساکنین محله سنگسیاه شیراز به عنوان جامعه پژوهش میباشندو با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه ۳۸۴ نفر برآورد گردید. به منظور پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل اطلاعات آماری از طریق نرم افزارهایSPSS و لیزرل صورت گرفته و تحلیلآماری دادهها در 2 گروه توصیفی و تحلیلی انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد به ازای هر واحد بهبود در کیفیت محیط، سلامت روحی و روانی به میزان91/0ارتقا مییابد. همچنین بین مولفه کیفیت محیط کالبدی با مولفه های سرمایه اجتماعی (انسجام اجتماعی، اعتمادو امنیت) و مؤلفه های فضای سبز، دسترسی به خدمات، سیما و منظر(تداوم و سازگاری)، کالبدوعملکرد(تنوع و سرزندگی) در سطوح 99و95 درصد اطمینان رابطه ای معنادار وجود داردو از میان متغیرهای تشکیل دهنده بهبود کیفیت محیط، بعدانسجام اجتماعی بیشترین همبستگی را دارد. نتیجه گیری: انسجام اجتماعی و اعتماد در محله میتواند تأثیر بیشتری بر ارتقای سلامت روحی و روانی داشته باشد. درنهایت برای ارتقاء وضعیت موجود پیشنهاداتی را در زمینه های کیفیت کالبدی، زمینه اجتماعی فرهنگی، معناگرایی و خوانایی، انعطاف و رویدادپذیری، اجتماع پذیری، سرزندگی و تنوع، خاطره انگیزی و امنیت ارائه گردیده است. | ||
تازه های تحقیق | ||
سلامت روانی هر شهروند مستلزم داشتن احساس مثبت و سازگاری موفقیت‌آمیز و رفتارهای شایسته و مطلوب محیط اطرافش است که این مشخصه تأثیرپذیر از کیفیت محیطی می باشد، این پژوهش از حیث استفاده از پرسشنامه سلامت روان (28GHQ) و سنجش نقش ارتقای کیفیت محیط در بهبود سلامت روحی و روانی در ادبیات شهرسازی جدید می باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کیفیت محیط کالبدی؛ سلامت روحی و روان؛ محله سنگ سیاه؛ شیراز | ||
| مراجع | ||
|
احمدی, توران و میلاد حیرانی پور. (۱۳۹۴). بررسی نقش طراحی مناسب فضاهای عمومی شهری برسلامت روحی - روانی شهروندان. کنفرانس بین المللی پژوهشهای کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، مقاله منتشر شده در سومین کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری. تهران: دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی. احمدی، حبیب، مرزبان، مریم، روحانی، علی. (1390). بررسی عوامل اجتماعی- فرهنگی مرتبط با سلامت روانی دانشجویان دانشگاه شیراز. جامعه شناسی مطالعات جوانان، 1(1)، 9-35. باشتی، شهناز. (1389). شهرنشینی و سلامت روان. آموزش همگانی سلامت روان مجموعه مقالات. تهران: نشر شاسوسا. 1-59. بهارلو، پریسا، غیایی، محمد مهدی. (1392). تحلیل فرآیند ادراک محیط در باغ ایرانی با رویکرد نقادانه بر بینایی محوری. کنفرانس بین المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست؛ افق های آینده، نگاه به گذشته، مقاله منتشر شده در کنفرانس بین المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست؛ افق های آینده، نگاه به گذشته، تهران: دبیرخانه دایمی کنفرانس. بهزادفر، مصطفی، فتوحی اهل، فاطمه، عبدالحسین زاده، پریا. (1396). ارزیابی میزان پاسخدهندگی شاخصهای اجتماعی، کارکردی و زیست محیطی پایداری در سنجش وضعیت و راهکاریابی محله های شهری؛ مورد کاوی: محله ده ونک، تهران. دانش شهرسازی، 1(1) ، 19-1. پاکزاد، جهانشاه. (1390). سیراندیشههادرشهرسازیازفضاتامکان. تهران، انتشارات آرمان شهر، ناشر همکار انتشارات شهیدی. جلیلی، محمد، عینی فر، علیرضا و طلیسچی، غلامرضا. (1392). فضای باز مجموعه های مسکونی و پاسخدهی محیطی: مطالعه تطبیقی سه مجموعۀ مسکونی در شهر همدان. نشریههنرهایزیبا- معماریوشهرسازی، 18(4)، 68-57. جوکار، عبدالرحمان. (1396). نقش کیفیت محیطی محله در سلامت روحی و روانی ساکنان (مطالعه موردی محله سنگ سیاه، کلانشهر شیراز). پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیضا. چپمن، دیوید. (1947). آفرینشمحلاتومکانهادرمحیطانسانساخت. ترجمۀ شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. حبیبی، محسن. (1378). فضای شهری، حیات واقعهای و خاطره های جمعی. مجلهصفه، (28) 9، 16-21. دانشگرمقدم، گلرخ، اسلامپور، مرمر. (1390). تحلیل نظریه قابلیت محیط از دیدگاه گیبسون و بازخورد آن در مطالعات انسان و محیط انسان ساخت. معماری و شهرسازی آرمان شهر، (9)5، 73-86. ربانیخوراسگانی، علی، کیانپور، مسعود. (1386). مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی مطالعه اصفهان. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، (3)، 67-108. رحمت نیا، علیرضا، کردونی، نعیم، جهان نژاد، عارف. (1395). بررسی تأثیر فضاهای باز در کیفیت محیط مسکونی شهری نمونه موردی: مسکن مهر بهبهان. کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی. مقاله منتشر شده در سومین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی: برلین-المان، 19 تیر ، 1-13. رفیعیان، مجتبی، تقوایی، علی اکبر، خادمی، مسعود و علی پور، روجا. (1391). بررسی تطبیقی رویکردهای سنجش کیفیت در طراحی فضاهای عمومی شهری، نشریهعلمیپژوهشیانجمن - علمیمعماریوشهرسازیایران، (4)3 ،35-43. ساده، نسا، صالحی، پریسا. (1392). باز زنده سازی فضاهای عمومی شهری و بررسی اثرات آن ها بر زندگی اجتماعی شهروندان، . همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان. مقاله منتشر شده در اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، دوره1، 1-18. شجاع، محسن، نبوی، سیدحمید، کسائی، عزیز، باقری یزدی، سیدعباس. (1390). تحلیل عاملی سرمایه اجتماعی و رابطه آن با سلامت روان سالمندان منطقه 9 شهر تهران. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، ویژه نامه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، (5)3، 81-90. شمشادی, فرزانه .(۱۳۹۴). تحلیل و بررسی کاربری فضای سبز شهری و تاثیر آن بر کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی ؛ شهرکبودرآهنگ). کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران و شهر، مقاله منتشر شده در کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران و شهر. تبریز: مرکز مطالعات راهبردی معماری و شهرسازی. علیپوری نیاز، مینا و وحیدنیا، بهزاد. (۱۳۹۵). طراحی الگوی توسعه محیط های حامی سلامت شهروندان تبریز، همایش ملی خانواده و مسایل نوپدید، تبریز،مقاله منتشر شده در همایش ملی خانواده و مسایل نوپدید، تبریز، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان-اداره کل ورزش و جوانان استان آذربایجان شرقی. علیزاده، توحید، بابایی اقدم، فریدون، علی زاده، جابر و رنجبرنیا، بهزاد. (1392). ارزیابی کیفیت محیط زندگی در روستا شهرها از دیدگاه ساکنین بر اساس تکنیک های مبتنی بر منطق فازی - مطالعۀ موردی: روستا شهر اصلاندوز.مجلهمسکنومحیطروستا،32 (144)، 74-59. قرائی، فریبا. (1391). شناسایی عوامل کیفیت محیط با تکیه بر ویژگی های کالبدی و زیبایی شناختی و تأثیر آن بر حضور زنان در فضاهای عمومی شهر. اولینهمایشزنانوزندگیشهر. گلکار ، کوروش. (1379). مؤلفههای سازنده کیفیت طراحی شهری. صفه، (32) 11، 38-65. لطفی، صدیقه، کوچک زاده، محبوبه، خیرخواه، زلیخا، اشنوایی، امیر .(1393). تحلیل و اولویت بندی کیفیت زندگی محلات شهری (مطالعه موردی شهر جویبار). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، (29)9، 1-16. محمدی، جمال، علیزاده، جابر، رحیمی، حمزه، علی زاده، توحید، علی زاده ، ناصر. (1396). بررسی متغیرهای فردی موثر بر رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی(مطالعة موردی: مقایسة مراکز تجاری-تاریخی کلانشهرهای اصفهان و تبریز). فضای جغرافیایی، (60) 17، 287-304. مهندسین مشاور شهر و خانه. (1393). طرح بازنگری در طرح تفصیلی منطقه تاریخی- فرهنگی شیراز. مؤیدی، محمد، خیرالدین، رضا. (1393). بررسی نقش افزایش سطح کیفیت محیط در مدیریت خلاق فضاهای شهری به منظور ارتقاء سطح تعاملات اجتماعی. کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه های شهر اسلامی، مقاله منتشر شده در ششمین کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه های شهر اسلامی : مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد، 21آبان، 1-21. هجرت، نوید، خان محمدی، محمدعلی. (1395). آنالیز امکان سنجی فنی، مجموعه معماری چند عملکردی سرای محله با رویکرد ساخت نهاد اجتماعی محله. کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، مقاله منتشر شده در سومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در عمران، معماری و شهرسازی : برلین-آلمان، 19 تیر، 1-20. ولیزاده، رضا، کاوری زاده، فروزان، یاسمی، مسعود، یاسمی، محمدرسول، رشیدبیگی، میلاد، توان، حامد (1393). بررسی خصوصیات سایکومتریک پرسش نامه سلامت عمومی. (GHQ-28). مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 22(6)، 44-50. یزدان پور, زینب و موسوی، سیدمحسن .(۱۳۹۶). بررسی عوامل محیطی موثر در ارتقای سلامت جسمی و روانی سالمندان ساکن خانه سالمندان. همایش ملی پژوهش های نوین در معماری با رویکرد تعامل انسان و محیط زیست، مقاله منتشر شده در همایش ملی پژوهش های نوین در معماری با رویکرد تعامل انسان و محیط زیست: رشت، دانشگاه گیلان. Ahmadi, H.; Marzban, M.; Ruhani, A., (2010). A Study on the Socio-Cultural Factors Related to Mental Health of the Youth among Shiraz University Students. Journal of Sociological Studies of Youth .1(1), 9-35. (in Persian)
Ahmadi, T.; Heyrani pour, M, (2015). Investigating the role of proper design of urban public spaces on the mental health of citizens.3rd National Conference and 1st International Conference on Applied Researches in Civil Engineering Architecture and Urban Planning, Tehran: K. N. Toosi University of Technology. (in Persian)
Alipouri Niaz, M., Vahidnia, B. (2015). Designing a model for the development of health-friendly environments for the citizens of Tabriz. Tabriz National Conference on Family and New Issues:Tabriz. (in Persian)
Alizade, T., Babaei Aghdam, F., Alizade, J., Ranjbarnia, B. (2014). Evaluation the quality of living environment in rural-towns according to residents view based on viewpoint of fuzzy logic (Case study: rural-town of Aslanduz). JHRE.32 (144), 59-74. (in Persian)
Baharlo, p.; ghiyabi, M. (2016). Analysis of the process of environmental perception in the Iranian garden with a critical approach to axial vision. ICAUCAE 2016, Tehran. (in Persian)
Bashti, Sh. (2010). Urbanization and mental health. (1th Ed.).Tehran: shasoosa. (in Persian)
Behzadfar, M.; fotouhi ahl, F.; Abdolhosseinzadeh, P. (2010). An Evaluation of Responsiveness of Social, Economic, and Ecological Indexes of Sustainability in Neighborhood. URBAN PLANNING KNOWLEDGE. 1(1), 1-19. (in Persian)
Bell, Paul A., Greene, Thomas C., Fisher, Jeffery D., Baum, Andrew. (2005). Environmental Psychology. (5th Ed.). Earl McPeek.
Chapman, D. (1947). Creating neighbourhoods and places in the built environment. (3th ed.).Tehran: University of Tehran Press. (in Persian)
City and Home Consulting Engineers. (2014). Revision plan in the detailed plan of the historical-cultural area of Shiraz.
Daneshgarmoghaddam, G.; Eslampour, M. (2013). Study of the Affordance Theory Based on Gibson’s Point of View and Its Effects on Studies of Human-Built Environment. ARMANSHAHR Architecture & Urban Development. 5(9), 73-86. (in Persian)
Gharaei, F. (2012). Identifying environmental quality factors by relying on physical and aesthetic characteristics and its effect on women's presence in public spaces of the city. 1st women's conference and city life.
Golkar, K .(2016). 11(32), Components of urban design quality, Soffeh, 38-65. (in Persian)
Good, J. M. (2007). The Affordances for Social Psychology of the Ecological Approach to Social Knowing. Sage Published.
Gulersoy, Zeren Nuran and Ozsoy Ahsen and Tezer, Azime and Genli Yigiter, reyhan and Gunay, Zeynep. (2009), Strategic quality planning in urban Environment, ITU A|Z, 1(6), 109-125.
Habibi, M. (1999). Urban space, event life and collective memories. Soffeh. 9(28), 16-21. (in Persian)
Hejrat, N, Khan Mohammadi, M. (2016). Analysis of technical feasibility, multi-functional architectural complex of Sarai Mahalla with the approach of building a social institution of the neighborhood. International Conference on New Research in Civil Engineering, Architecture and Urban Planning: Berlin-Germany. (in Persian)
Jalili, M.; Einifar, A.; Talischi, Gh. (2013). Open Space of Residential Complexes and Environmental Responsiveness: A Comparative Study of three Residential Complexes in Hamadan. Honar-Ha-Ye-Ziba Memari-Va-Shahrsazi. 18(4), 57-68. (in Persian)
Jokar, A .(2017). The role of environmental quality of the neighborhood in the mental health of residents (Case study of Sang-e Siah neighborhood, Shiraz metropolis) Master Thesis, Islamic Azad University, Beizah Branch. (in Persian)
Lang, J. (2004). Creating architectural theory, the role of behavioral sciences in environmental design. (Alireza. Eynifar, Trans.). Tehran: University of Tehran.
Lotfi, M. Kochakzade, M. Kheirkhah, Z. Eshnavaeei, A. (2015). Analysis and Prioritiz the Quality of Life Urban Neighborhoods (Case Study: Joybar City). Journal of Studies of Human Settlements Planning.9 (29) ,16-1 (in Persian)
Moayedi, M, Kheirodin, R., (2014). Investigating the role of increasing the level of environmental quality in the creative management of urban spaces in order to improve the level of social interactions. 6th National Conference on Urban Planning and Management with Emphasis ON the Elements of Islamic City. (in Persian)
Mohammadi, J., Alizade, J., Rahimi, H., Alizade, T., Alizade, N. (2014). Assessment of individual variables which influence the citizens’ satisfaction of quality of living environment (Case Study: Comparison of business and historical centers in Isfahan and Tabriz metropolises). Journal of GEOGRAPHIC SPACE.17 (60), 304-287. (in Persian)
Moore, K. D. (2005). Using place rules and affect to understand environmental fit: A theoretical exploration. Environment and Behavior, 37(3), 330-363.
Pakzad, J. (2010).Jahanshah Pakzad.An intellectual history of urbanism. (1th Ed.).Tehran: Armanshahr. (in Persian)Rabbani Khorasani, A., Kianpour, M. (2007). Suggested model for measuring quality of life: Case study: Isfahan. Faculty of Literature and Humanities, (3), 67-108. (in Persian)
Rafieian, M., Taghvae, A., Khademi, M., Alipour, R., (2007). Comparative study of quality measurement approaches in urban public space design. The Scientific of Architecture & Urbanism, 3(4), 35-43. (in Persian)
Rahmatnia, A, Krdoni, N, Jahannezhad, A. (2016). Suggested model for measuring quality of life: Case study: Isfahan. 3rd International Conference on Research in Sciency and Technology, (3), 1-13. (in Persian)
Rahmatnia, A, Krdoni, N, Jahannezhad, A. (2016). Suggested model for measuring quality of life: Case study: Isfahan. 3rd International Conference on Research in Sciency and Technology. (3), 1-13. (in Persian)
Sade, N, Salehi, P. (2013). Revitalizing public spaces and examining their effects on the social life of citizens. 1th National Conference on Urban Planning and Architecture over time, 1, 1-18. (in Persian)
Shemshadi, F. (2015). Analysis of urban green space and its impact on quality of life of citizens (Case study: Kabudrahang city).International Conference on Human, Architecture, Civil and Urban. (in Persian)
Snyder, C. R. (Ed.). (2000). Handbook of hope: theory, measures and applications. San Diego: Academic Press.
Valizadeh, R., Kavari zade, F., Yasemi, M., Yasemi, M., Rashidbeigi, M., Tavan, H. (2015). Psychometric Properties of the General Health Questionnaire (GHQ -28). Sjimu, 22 (6), 44-50. (in Persian)
Yazdanpour, Z, Mosavi, M. (2017). Investigating the environmental factors affecting the physical and mental health of the elderly living in nursing homes. National Conference on New Research in Architecture with an Approach to Human-Environmental Interaction: Rasht-Gilan. (in Persian) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,784 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,885 |
||