تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,076 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,162,646 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,862,120 |
بازشناخت انتقادی تمایزهای کارکردی قصه پریان و اسطوره در رویکرد روانکاوی برونو بتلهایم | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 7، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 7، فروردین 1398، صفحه 141-158 اصل مقاله (627.5 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2019.11274.1550 | ||
نویسندگان | ||
علی صادقی منش* 1؛ مهیار علوی مقدم2 | ||
1پژوهشگر پسادکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری | ||
2دانشیار زبان و ادبیات دانشگاه حکیم سبزواری | ||
چکیده | ||
برونو بتلهایم، روانشناسی پسافرویدی است که سهم بسزایی در نقد ادبی-روانشناختی دارد وهمواره مورد توجه ناقدان ادبی و روانکاوانِ کودک بودهاست.کارکردهایی که وی برای قصههای پریان برمیشمرد، زمینه تحقیقاتی گستردهای در نقد ادبی گشوده است. در این پژوهش، نگارندگان، با مطالعه آثار بتلهایم، تمایزهای کارکردی قصه پریان و اسطوره در رویکرد روانکاوی وی را با رویکردی انتقادی مورد بررسی قرار داده و در نهایت به دو دسته کلی از دیدگاههای وی دست یافتهاند که در یک دسته، اندیشههای وی شامل شباهتها و تمایزهای کارکردیِ بین قصه پریان و اسطوره جای دارد؛ از جمله مظهر انباشت تجربه جامعه بودنِ قصه پریان و داستانِ اسطورهای، امید به پایان خوشایند، قطبی بودن شخصیتها و اصل لذت در برابر اصل واقعیت در قصه پریان. در دسته دیگر، بتلهایم در تبیینِ تمایزهای کارکردی میانِ قصه پریان و داستان اسطورهای، دچارِ تناقضهایی ویژه شده است؛ مانند معنای زندگی و کارکرد ویژه قصه پریان در معنابخشی به زندگی، تأکید بر کارکرد درمانیِ قصههای پریان در دوران کهن و میان هندوها، تبیین کارکردِ قصههای پریان بر اساس الگوی سطوح شخصیت فروید و جایگاه قهرمان در قصه پریان و اسطوره. بازشناخت انتقادی این تمایزهای کارکردیِ گاه متناقض، موجب ارتقای دقت ناقدان ادبی پیرو وی در بهرهگیری از اندیشههایش میشود و نیز میتواند روانکاوان پسافرویدی پیرو رویکرد بتلهایم را از خطاهای احتمالی باز دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
قصه پریان؛ اسطوره؛ برونو بتلهایم؛ نقد روانشناختی | ||
مراجع | ||
استروس، ک. ل. 1376. اسطوره و معنا (گفتگوهایی با کلودلوی استروس)، ترجمه ش. خسروی. تهران: مرکز. اسلامی ندوشن، م. ع. 1391. زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: شرکت سهامی انتشار. الیاده، م. 1391. تصاویر و نمادها، ترجمه م.ک. مهاجری. تهران: کتاب پارسه. ـــــــ . 1392. چشماندازهای اسطوره، ترجمه ج. ستاری. تهران: توس. ــــــ . 1397. اسطوره، رویا، راز، ترجمه م. چراغیان. تهران: کتاب پارسه. باستید، ر. 1391. دانش اساطیر، ترجمه ج. ستاری. تهران: توس. بتلهایم، ب. 1395. افسون افسانهها، ترجمه ا. شریعتزاده. تهران: هرمس. پراپ، و. 1368. ریختشناسی قصه، ترجمه م. کاشیگر. تهران: نشر روز. جانسون، ب. و موری، ک. 1391. شناخت اختلالات شخصیتی، ترجمه ف. موسوی. تهران: ما و شما. حسینی، م. و شکیبی ممتاز، ن. 1394. «روانشناسی اسطوره و داستان؛ رویکردی نوین در نقد ادبی». متنپژوهی ادبی، 19(64): 7-29. حسینی، م. و عظیمی، م. 1395. «تحلیل قصههای پریان ایرانی بر اساس آرای بتلهایم». فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، 4(9): 103- 124. زارعی، ف. 1390. ریختشناسی مادر و نامادری در افسانههای پریان ایرانی بر بنیاد اسطورهها، پایاننامه کارشناسی ارشد گروه پژوهش هنر، به راهنمایی ب. مختاریان. اصفهان: دانشگاه هنر اصفهان. ستاری، ر. و خسروی، س. 1394. «ویژگیهای پری در منظومههای حماسی پس از شاهنامه». جستارهای ادبی، 3(190): 115-140. سجادپور، ف. 1378. «افسانهها و اسطورهها». ادبیات داستانی، (50): 122-130. سرکاراتی، ب. 1350. «پری (تحقیقی در حاشیه اسطورهشناسی تطبیقی)». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، (97): 1-32. شکیبی ممتاز، ن. و م. حسینی. 1392. «طبقهبندی انواع خویشکاری تولد قهرمان در اسطورهها، افسانهها، داستانهای عامیانه و قصههای پریان». دوفصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، 1(1): 143-170. شولتز، د. و شولتز، س. ا. 1394. نظریههای شخصیت، ترجمه ی. سیدمحمدی. تهران: ویرایش. صهبا، ف. و پریزاد، ح. 1394. «کارکردهای تعلیمی اسطوره در مثنوی مولوی». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، 7(28): 33-54. عندلیب، س. 1375. ویژگیها و همسانیهای افسانههای پریان ایرانی با توجه به گروه سنی کودک و نوجوان، پایاننامه دوره کارشناسی ارشد. گروه کتابداری و اطلاعرسانی. به راهنمایی ث. قزلایاغ. تهران: دانشگاه تهران. کدیور، م. 1394. مکتب لکان (روانکاوی در قرن بیست و یکم)، تهران: اطلاعات. مخبر، ع. 1396. مبانی اسطورهشناسی، تهران: مرکز. مختاریان، ب. 1384. «الگوی پیشنهادی ردهبندی داستانهای پریان بر بنیاد اسطورهها». نامه انسانشناسی، 4(8): 119-139. واعظیدهنوی، ن. و خامنهباقری، ط. و جعفری، س. 1396. «بررسی افسانه دژ هوشربا بر مبنای نظریه برونو بتلهایم». مجله مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، 8 (16): 143 -160. یونگ، ک. گ. 1396. ناخودآگاه جمعی و کهنالگو، ترجمه ف. گنجی و م .ب. اسمعیلپور. تهران: جامی. Bettelheim, B. 1972. The Empty Fortress: Infantile Autism and the Birth of the Self, London: Collier Macmillan Publishers. ــــــــــــــ . 1989. The Uses of Enchantment: The Meaning and Importance of Fairy Tales, New York: Vintage Books. Fisher, D. 2008. Bettelheim: Living and Dying, Edited by J. Mills. Amsterdam: Rodopi. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,213 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 730 |