تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,161,473 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,861,101 |
تحلیل تمثیل در مثنوی بر اساس نظریه آمیختگی مفهومی مارک ترنر با تکیه بر تمثیل «ملامت کردن مردم مردی را که مادرش را کشت به تهمت» از دفتر دوم مثنوی | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 3، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 7، فروردین 1398، صفحه 47-70 اصل مقاله (1.05 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2019.11015.1517 | ||
نویسندگان | ||
سیما رحیمی1؛ حسن ذوالفقاری* 2؛ نسرین فقیه ملک مرزبان3؛ حسینعلی قبادی4 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس تهران | ||
2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس تهران | ||
3دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا (س) تهران | ||
4استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس تهران | ||
چکیده | ||
مثنوی مولوی بر یکی از ریشهدارترین سنتهای ادب فارسی؛ یعنی استفاده از تمثیل با هدف تعلیم، استوار شده است. تمثیلات مثنوی غالباً برگرفته از فرهنگ عامه و حکایات تاریخی رایج در افواه یا آثار پیشینیان است. بااینهمه مولانا در مثنوی عالمی شگرف از معنا ورای جهان مبتنی بر عرف عامه پیش چشم خواننده میگستراند. تأثیر این انتقال معنا مرهون شیوه خاص تمثیلسازی و فرایند ذهنی خلاقانه مولانا در فرافکنی فضاهای مرجع متعارف بر اهداف نامتعارف و ارائه معنا از دل این آمیختگی است. در این پژوهش قصد داشتهایم به روش توصیفی- تحلیلی سازوکار تمثیلسازی و کارکرد ذهنی مولانا را در معناپردازی، با تکیه بر تمثیل «ملامت کردن مردم مردی را که مادرش را کشت به تهمت» بر اساس نظریه آمیختگی مفهومی مارک ترنر تحلیل نماییم. نتایج نشان میدهد که مسیر طی شده توسط داستانهای مرجع و هدف در فرایند آمیزش در شکل نهایی ممثّل، بههیچوجه سرراست نبوده بلکه سازوکاری پیچیده از فرافکنی و ادغام و حائز مجموعهای از شگردهای خلاقانه است. قدرت این معناپردازی برخاسته از خلاقیت مولانا در گزینش فضاهای نامتعارف بهگونهایست که فرافکنی و آمیزش آنها در عین تطبیق الگوهای ساختاری، حائز کشمکشی قدرتمند در سطح مفاهیم است. از درون این کشمکش نامتعارف است که شگردهای معناساز و زیباییآفرینی همچون ناسازه، تضادهای آیرونیک و طنز به وجود میآیند. تأثیر اقناعکننده و ساختارشکنی که مجموعه این شگردها بر اذهان مخاطبین باقی میگذارد عامل قدرت تعلیمی فراوان و برجستگی ادبی تمثیلهای مثنوی است. | ||
کلیدواژهها | ||
مثنوی؛ تمثیل؛ نظریه ذهن ادبی؛ فضاهای ذهنی؛ آمیختگی مفهومی | ||
مراجع | ||
ابن الاثیر، ض. 1999. المثل السائر، تحقیق ا. الحوفی و ب. طبانه. قاهره: دار نهضه مصر. اخوان، ا. 1393. تجزیه و تحلیل رمان مرگ و زندگی مرا خسته میکنند نوشته مو ین بر اساس نظریه آمیختگی مفهومی. پایاننامه کارشناسی ارشد. زبان و ادبیات انگلیسی. رفسنجان: دانشگاه ولی عصر. اردبیلی، ل. 1392. معناشناسی شناختی و کارکرد نظریه آمیختگی مفهومی بر قصههای عامیانه ایرانی، رساله دکتری. زبانشناسی. تهران: دانشگاه پیام نور مرکز. اردبیلی، ل و برکت، ب. و روشن، ب. و محمدابراهیمی، ز. 1394. «پیوستگی معنایی متن از منظر نظریه آمیختگی مفهومی». جستارهای زبانی، (26): 27-47. استاکول، پ. 1393. درآمدی بر شعرشناسی شناختی، ترجمه ل. صادقی. تهران: مروارید. افراشی، آ و نعیمی حشکوائی، ف. 1389. «تحلیل متون داستانی کودک با رویکرد شعرشناسی شناختی». زبانشناخت، شماره دوم: 1-25. برکت، ب و روشن، ب. و محمدابراهیمی، ز. و اردبیلی، ل. 1391. «روایتشناسی شناختی (کاربست نظریه آمیختگی مفهومی بر قصههای عامیانه ایرانی)». ادبپژوهی، 6 (21): 9-32. پورنامداریان، ت. 1364. رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی. جرجانی، ع. 1361. اسرارالبلاغه، ترجمه ج. تجلیل. تهران: دانشگاه تهران. داد، س. 1378. فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید. ذوالفقاری، ح. 1386. «تمثیل و مثل در مثنوی». فرهنگ، 325- 368. راسخ مهند، م. 1394. درآمدی بر زبانشناسی شناختی نظریهها و مفاهیم، تهران: سمت. قائمی، ف. 1386. «نقش فلسفه تمثیلی در داستانپردازیهای مولانا در مثنوی». پژوهشهای ادبی، (16): 183-198. ــــــــ . 1389. «تمثیلگرایی فلسفی و پیوند آن با ادبیات تمثیلی مولانا در مثنوی». مجله تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، (28): 19-38. ـــــــ . 1391. «زیباشناسی تمثیل و تحلیل ساختاری ادبیات تمثیلی مولانا بر مبنای نظریه فلسفی صورتهای مثالی». پژوهشهای ادبی و بلاغی دانشگاه پیام نور، دوره 1 (1): 57-74. مکاریک، ا. 1384. دانشنامه نظریههای ادبی معاصر، ترجمه م. مهاجر و م. نبوی. تهران: آگه. مولوی، ج. 1371. مثنوی معنوی، تصحیح ر. نیکلسون. تهران: بهزاد. Fauconnier, G. and Turner, M. 1994. Conceptual Projection and Middle Spaces, Department of Cognitive science University of California. San Diego La Jolla. California: 1-39. (available online at:www.cogsci.ucsd.edu/research/files/ technical/9401.pdf). Grady, J. E. and Oakley, T. and Coulson, S. 1999. "Blending and Metaphore". In: Steen, G. and Gibbs, editors. Metaphor in cognitive linguistics, Philadelphia: John Benjamins. 101-125. Turner, M. 1996. Literary Mind. Oxford University Press. Evans, V. and Green, M. 2006. Cognitive Linguistics An Introduction, Edinburgh: Edinburgh University Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,035 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 658 |