تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 756 |
تعداد مقالات | 7,160 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,320,562 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,928,874 |
زمینههای معرفتشناختی امتناع جامعهشناسی و تاریخنگاری ادبی در قرون میانی: تحلیل دیرینهشناختی تذکرهنویسی ادبی | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 3، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، مهر 1397، صفحه 53-74 اصل مقاله (680.3 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2019.9582.1395 | ||
نویسندگان | ||
محمدحسین دلال رحمانی1؛ اصغر میرفردی* 2؛ مریم مختاری3 | ||
1دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه یاسوج | ||
2دانشیار جامعهشناسی و عضو هیأت علمی بخش جامعهشناسی و برنامهریزی اجتماعی دانشگاه شیراز | ||
3دانشیار جامعه شناسی و عضو هیأت علمی گروه جامعهشناسی دانشگاه یاسوج | ||
چکیده | ||
تا پیش از ظهور تاریخنگاری ادبی در یک سده اخیر، سنت تذکرهنویسی ادبی به موضوع زندگی و آثار شاعران میپرداخت. این مقاله با رویکردی دیرینهشناختی، در پی توصیف قواعد دانش تذکرهنویسی در قرون میانی است. بررسی حاضر نشان میدهد که تذکرهنویسی، بنا به خصایص گفتمانی قرون میانی، توجهی به ارائه جزئیات زندگی شاعران ندارد و برای دستهبندی شاعران از اصل شباهت بهره میگیرد. این سنت با تعریفی خدایگونه از شاعر، شعر را مستقل و رها از شرایط تاریخی-اجتماعی و حاصل آگاهی و قصد شاعر تلقی میکند. اعتقاد به آگاهانه و ارادی بودن شعر، بر بنیانی مذهبی و تلاشی برای تأکید بر تمایز آن با وحی الهی استوار است. این قواعد، به طور مشخص در تقابل با تاریخ نگاری ادبی و جامعهشناسی ادبیات قرار دارد. در هر دو مورد اخیر، متن ادبی بهمثابه امری تصویر میشود که شامل وجهی ناآگاهانه است که به واسطه شرایط تاریخی-اجتماعی به متن وارد میگردد. اعتقاد به آگاهانه و ارادی بودن شعر را میتوان به عنوان مانعی معرفتشناختی در مقابل ظهور تاریخنگاری ادبی و جامعهشناسی ادبیات قلمداد کرد که تنها با گسست از سنت تذکرهنویسی و ظهور گفتمانی تازه از میان برداشته شد. | ||
کلیدواژهها | ||
دیرینه شناسی؛ قاعده؛ تذکره نویسی؛ تاریخ نگاری ادبی؛ جامعه شناسی ادبیات | ||
مراجع | ||
افلاطون. 1372.«رساله ایون». ترجمه ر. سیدحسینی، کلک، (40): 9-24. ایگلتون، ت. 1383. مارکسیسم و نقد ادبی، ترجمه ا. معصوم بیگی. تهران: دیگر. آذر بیگدلی، ل. 1337. آتشکده آذر. به تصحیح ج. شهیدی. تهران: مؤسسه نشر کتاب. آرزو، س. 1383. تذکره مجمع النفایس، به کوشش ز.ا. علیخان. اسلامآباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان. برتلس، آ. 1374. تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه س. ایزدی. تهران: هیرمند. پازوکی، ش. 1387. «تذکرهالاولیا؛ تذکره چیست؟ اولیا کیستاند؟»، دوفصلنامه جاویدان خرد. 1(5): 33-5. حسنخان بهادر، ن. 1385. تذکره شمع انجمن،به تصحیح م.ک. کهدویی. یزد: انتشارات دانشگاه یزد. حسین زاده، ع. و دلال رحمانی، م.ح. 1389. «بررسی برخی از ویژگیهای فرهنگ دموکراتیک در شعر عصر مشروطه و تفاوت های آن با شعر عصر بازگشت». دوفصلنامه مسایل اجتماعی ایران، 1(1): 37- 65. داور، ش. 1371. تذکره مرآت الفصاحه، به تصحیح م. طاووسی. شیراز: نوید. دریفوس، ه و پ.رابینو. 1379. میشل فوکو؛ فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمه ح. بشیریه. تهران: نشر نی. دولتشاه سمرقندی. 1318. تذکرۃالشعراء، تصحیح ا. براون. لیدن: بیرل. رازی، ش. 1314. المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح م. قزوینی. تهران: مطبعه مجلس. ریپکا، ی. 1382. تاریخ ادبیات ایران، ترجمه ا. سری. تهران: سخن. زرقانی، م. 1390. بوطیقای کلاسیک. تهران: سخن. سبحانی، ت. 1386. تاریخ ادبیات ایران. تهران: زوار. سلطانی، م. 1380. «بررسی سیر تذکرهها و تاریخ ادبیاتهای فارسی در ایران از 1285 تا سال 1332»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 157: 403-419. شعاع شیرازی (شعاع الملک)، م. 1380. تذکره شعاعیه، تصحیح م. طاووسی. شیراز: بنیاد فارس شناسی. شوشتری، د. بیتا. چمن سرور. نسخه خطی(متعلق به قرن 13ق). شماره نسخه 2482 و 4672 – ف. تهران: دانشگاه تهران. شیرازی، م. بیتا. تذکره دلگشا. نسخه خطی(قرن 13 ق). شماره نسخه 3819-ف. تهران: دانشگاه تهران. صفا، ذ. 1369. تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس. صفوی، س. 1314. تحفه سامی، به تصحیح و. دستگردی. تهران: ارمغان. عوفی، م. 1324. لباب الالباب. تصحیح ا. براون. لیدن: بیرل. غنی، ق. 1386. بحث در آثار و افکار حافظ، تهران: هرمس. فتوحی، م. 1387. نظریه تاریخ ادبیات. تهران: سخن. فخرالزمانی قزوینی، ع. 1340. تذکره میخانه، به اهتمام ا. گلچین معانی. تهران: چاپخانه سپهر. فرهمند، م. 1389. «شعر و منشأ آن در ادبیات جهان». مطالعات ادبیات تطبیقی،14 (4): 101-119. فریور، ح. 1341. تاریخ ادبیات و تاریخ شعرا (برای دوره متوسط)،تهران: چاپ اطلاعات. فوکو، م. 1389. نظم اشیاء، ترجمه یحیی امامی. تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی. ـــــــ . 1390. تئاتر فلسفه، ترجمه ن. سرخوش و ا. جهاندیده. تهران: نشر نی. ـــــــ . 1392. دیرینهشناسی دانش. ترجمه ن. سرخوش و ا. جهاندیده. تهران: نشر نی. کاشانی، م. 1384. خلاصه الاشعار و زبده الافکار، به کوشش ع. ادیب برومند و م.ح. نصیری کهنمویی. تهران: میراث مکتوب. گروسی، ف. 1376. انجمن خاقان. با مقدمه ت. سبحانی. تهران: روزنه. گلچین معانی، ا. 1361. تاریخ تذکره های فارسی، تهران: سنایی. گوپاموی، م. 1387. تذکره نتایج الافکار. تصحیح ی.ب. باباپور. قم: مجمع ذخایر اسلامی. لودی، ش. 1377. تذکره مرآت الخیال، به اهتمام ح. حسنی، تهران: روزنه. لوکاچ، ج. 1377. تاریخ و آگاهی طبقاتی، ترجمه م. ج. پوینده، تهران: تجربه. ــــــــ . 1388. مطالعاتی درباره فاوست، ترجمه ا. مهرگان، تهران: نشر ثالث. مارکس. ک و ف. انگلس. 1377. ایدئولوژی آلمانی، ترجمه ت. نیکی. تهران: مؤسسه پژوهشی پیام پیروز. مصاحبی نائینی، م. 1376. تذکره مدینه الادب، تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. موحد، ض. 1377. شعر و شناخت، تهران: مروارید. میلانی، ع. 1385. تجدد و تجددستیزی در ایران، تهران: اختران. میرباقری، ع و دیگران.1383. تاریخ ادبیات ایران (1)، تهران: انتشارات سمت. نصر آبادی، م. 1317. تذکره نصرآبادی، به تصحیح و. دستگردی، تهران: ارمغان. نقوی، ع. 1343. تذکرهنویسی فارسی در هند و پاکستان. تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی. واله داغستانی، ع. 1384. تذکره ریاض الشعرا، تصحیح م. ناجی نصرآبادی. تهران: اساطیر. هاشمی سندلیوی، ش. 1968. مخزن الغرایب، به اهتمام م.ب. لاهور: یونیورشی اورسیشل کالج. هدایت، ر.ق. 1344. تذکره ریاض العارفین،به کوشش م.ع. گرگانی. تهران: کتابفروشی محمودی. ــــــــــ . 1381. مجمع الفصحا،به کوشش م. مصفا. تهران: امیرکبیر. هروی، س. 1968. تذکره روضه السلاطین و جواهر العجایب، به تصحیح ح. راشدی. کراچی: وفائی پرنتینگ پرس. هگل، گ. 1356. عقل در تاریخ، ترجمه ح. عنایت. تهران: انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف. Kendall G. and G. Wickham. 1999. Using Foucault’s methods, Sage. London.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,123 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 960 |