تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,112 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,246,054 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,899,762 |
جستجوی امر ناموجود مقدمهای بر دلایل فقدان نظریه و نظام نقد ادبی در ایران | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
مقاله 4، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 5، فروردین 1397، صفحه 69-94 اصل مقاله (596.92 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2019.3266 | ||
نویسنده | ||
قدرت الله طاهری* | ||
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی تهران | ||
چکیده | ||
از نخستین سالهای ورود مظاهر مدرن به ایران، نظریهها و شیوههای نقد متون، یکی پس از دیگری از طریق ترجمه از فرهنگ غربی به فضای علمی و ادبی ما راه یافتند؛ اما گروهی از محققان میکوشند بگویند که اولاً در سنت ادبی کهن ما آنچه که امروزه نظریه و نقد نامیده میشود، وجود دارد و بدون پشتوانه نظری امکان آفرینش آثار درخشان ادبی به زبان فارسی نیست؛ و در ثانی، نظائر آنچه را اندیشمندان غربی میگویند متفکران ما سدهها پیش گفتهاند. از دیدگاه ما در سنت ادبی ایرانی امکان شکلگیری نظریه و نظام نقد ادبی نبود؛ زیرا این دو پدیده، محصول مستقیم دوران مدرنیته، برخورد علمی انسان عصر جدید با همه مظاهر هستی و نتیجه تفکیک عالم «خلاقه ادبی» از «علم ادبیات» است. آفرینش ادبی نیز با منطقی متمایز از منطق علم ادبی صورت میگیرد و منوط به وجود نظریه و نظام نقد ادبی نیست. اگرچه تفکر نقادانه در الهیات، کلام و فلسفه در عصر زرین تمدن اسلامی در ایران وجود داشت، ولی به دلیل زیست حاشیهای ادبیات از قدرت سیاسی، این تفکر به فضای ادبی ما راه پیدا نکرد. استبداد سیاسی نیز، چنانکه به خطا پنداشته میشود، نقش تعیینکنندهای در فقدان نظریه و نظام نقد نداشت. در مقابل، باور به منشأ الهی و متافیزیکی شعر و هنر ادبی، راه را بر نقادی ادبی تا حد زیادی میبست. در این نوشتار مسأله فقدان نظریه و نظام نقد ادبی در ایران را با طرح هفت دلیل عمده بررسی کردهایم. | ||
کلیدواژهها | ||
نظریه ادبی؛ نقد ادبی؛ سنت نقد ادبی ایرانی؛ نقد و نظریه ادبی غربی | ||
مراجع | ||
آخوندزاده، م. 1351. مقالات، گردآورده ب. مؤمنی. تهران: آوا. ابنبیبی، ا.ن.ح. 1390. الاوامر العلائیه فی الامور العلائیه معروف به: تاریخ ابن بیبی، تصحیح ژ. متحدین. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ایگلتون، ت. 1383. پیشدرآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه ع. مخبر. تهران: مرکز. برلین، آ. 1392. آزادی و خیانت به آزادی، ترجمه ع.ا. فولادوند. تهران: ماهی. بشردوست، م. 1390. موج و مرجان؛ رویکردهای نقد ادبی در جهان جدید و سرگذشت نقد ادبی در ایران، تهران: سروش. پارسینژاد، ا. 1380. روشنگران ایرانی و نقد ادبی، تهران: سخن. پوپر، ک 1384. اسطوره چارچوب؛ در دفاع از علم و عقلانیت، ترجمه ع. پایا. تهران: طرح نو. پورنامداریان، ت. 1380. در سایه آفتاب، تهران: سخن. خاقانی شروانی، ا. 1374. دیوان خاقانی شروانی، تهران: زوار. الخطیبالقزوینی، 1989. الایضاح فی علومالبلاغه، شرح و تعلیق و تنقیح م. ع. خفاجی. بیروت: الشرکهالعالمیه للکتاب شمل. دورکیم، ا. 1369. درباره تقسیم کار اجتماعی، ترجمه ب. پرهام. بابل: کتابسرای بابل. دو توکویل، ا. 1391. انقلاب فرانسه و رژیمهای پیش از آن، ترجمه م. ثلاثی. تهران: مروارید. دیلتای، و. 1394. مقدمه بر علوم انسانی، ترجمه م. صانعی دره بیدی. تهران: ققنوس. رجایی، م.خ. 1372. معالم البلاغه در علم معانی و بیان و بدیع، شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز. زرینکوب، ع. 1369. نقد ادبی، ج 1. تهران: انتشارات امیرکبیر. ژیمنز، م. 1390. زیباییشناسی چیست؟ ترجمه م.ر. ابوالقاسمی. تهران: ماهی. سروش، ع. 1376. فربهتر از ایدئولوژی، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. شمیسا، س. 1378. نقد ادبی، تهران: میترا. ضیف، ش. 1383. تاریخ و تطور علوم بلاغت، ترجمه م.ر. ترکی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). طاهری، ق. 1395. اصول و مبانی روش تحقیق در ادبیات، تهران: انتشارات علمی. طباطبایی، ج. 1394. تاریخ اندیشه سیاسی در ایران؛ ملاحظاتی در مبانی نظری، تهران: مینوی خرد. عطار نیشابوری، ف. 1386. مصیبتنامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقاتم.ر. شفیعیکدکنی. تهران: سخن. علویمقدم، م. و اشرفزاده، ر. 1383. معانی و بیان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). عمارتیمقدم، د. 1395. بلاغت از آتن تا مدینه؛ بررسی تطبیقی فن خطابه یونان و روم باستان و بلاغت اسلامی تا قرن پنجم هجری قمری، تهران: هرمس. فتوحی رودمعجنی، م. 1385. نقد ادبی در سبک هندی، تهران: سخن. ــــــــــــــــ . 1386. «نگاهی انتقادی به مبانی نظری و روشهای بلاغت سنتی». ادبپژوهی، (3): 9-37. ـــــــــــــــ . 1392. «تعامل مولانا جلالالدین بلخی با نهادهای سیاسی قدرت در قونیه». فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، 74(21): 49- 68. فروزانفر، ب. 1350. سخن و سخنوران، تهران: خوارزمی. کازانوا، پ. 1393. جمهوری جهانی ادبیات، ترجمه ش. اعتماد. تهران: مرکز. کلیگز، م. 1388. درسنامه نظریه ادبی، ترجمه ج. سخنور و همکاران. تهران: اختران. محبتی، م. 1388. از معنا تا صورت، ج1. تهران: سخن. مورن، ا. 1391. روش شناختِ شناخت، ترجمه ع. اسدی. تهران: سروش. مولانا، ج. 1336. مثنوی معنوی، تصحیح ر. نیکلسون. ج3. تهران: امیرکبیر. نظامی گنجوی، ا. 1374. کلیات خمسه نظامی، تصحیح ح. وحیددستگردی. تهران: راد. ولک، ر. 1388. تاریخ نقدجدید، ترجمه س. اربابشیرانی. جلد اول. تهران: نیلوفر. ــــــ . 1389. تاریخ نقدجدید، ترجمه س. اربابشیرانی. تهران: نیلوفر. هیک، ج. 1396. میان شک و ایمان، ترجمه ا. فروتن. تهران: ققنوس.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,178 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 752 |