تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,071 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,142,879 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,855,723 |
مناسبات«نفرین منابع» و ناکامی الگوی «دولت توسعه گرا» در دولت های نفت خیز خاورمیانه | ||
سیاست جهانی | ||
مقاله 9، دوره 7، شماره 3 - شماره پیاپی 25، آذر 1397، صفحه 263-289 اصل مقاله (1013.67 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/wp.2018.3236 | ||
نویسندگان | ||
محمد جواد هراتی* 1؛ علی زیرکی حیدری2 | ||
1عضوهیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا | ||
2دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
الگوی دولت توسعه گرا عبارتی است که برای نوع خاصی از دولت ها وضع شده و در آن از شاخصه های خاصی بهره گیری می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی دو الگوی نظریِ دولت توسعه گرا و نفرین منابع در حوزۀ مطالعات توسعۀ جهان سوم با خاورمیانه است تا از رهگذر واقعیت موجود چشماندازی برای آیندۀ منطقه جستوجو کند. ازاینرو، این نوشتار حول این پرسش شکل گرفته است که تا چه اندازه نظریۀ دولت توسعه گرا ، با کشورهای نفتی خاورمیانه تطبیق دارد فرضیۀ نگارندگان این است که، مولفه های دولت توسعه گرا با در نظر گرفتن پدیده نفرین منابع در کشورهای نفتی خاورمیانه ضعیف بوده و این عامل در کنار تاثیرات منفی درآمدهای نفتی که خود منتج از ساختارهای نهادی نامناسب است زمینه ناکامی روند توسعه را در این منطقه باعث شده است.برای تأیید این فرضیه و رسیدن به پاسخی مناسب برای پرسش اصلی، مقاله در دو محور اصلی تنظیم شده است: در محور نخست به دو بحث نظری در قالب نظریۀ دولت توسعه گرا و نظریۀ نفرین منابع پرداخته خواهد شد. در محور دوم تلاش میشود، مباحث نظری با دادههایی از خاورمیانه سنجیده شده و به نتایج مشخصی در راستای پاسخ به پرسش اصلی دست یافت. | ||
کلیدواژهها | ||
نخبگان؛ نفرین منابع؛ نفت؛ دولت های عربی | ||
مراجع | ||
ابراهیمی، محسن و محمد سالاریان (1388) «بررسی پدیدۀ نفرین منابع طبیعی در کشورهای صادر کنندۀ نفت و تأثیر حضور در اوپک بر رشد اقتصادی کشورهای عضو آن»، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسیهای اقتصادی سابق)، دوره 6، شماره 1، بهار، صص 77-100. الهی، همایون (1382) کارتلهای چندملیتی و توسعهنیافتگی، تهران: نشر قومس. اوئن، راجر (1383) «دولت در خاورمیانه: تغییر موضع یا عقبنشینی»، در دولت و تحول جهانی: اقتصادسیاسی گذار در خاورمیانه، تألیف و گردآوری: حسن حکیمیان و زیبا مشاور، ترجمۀ عباس حاتمیزاده، تهران: انتشارات کویر. بدیع، برتران (1389) توسعه سیاسی، ترجمۀ احمد نقیبزاده، چاپ ششم، تهران: نشر قومس. بوید، ریچارد و دیگران (1389) منازعه سیاسی و توسعه در شرق آسیا و آمریکای لاتین، ترجمه علی بینیاز، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه. پوراحمدی، حسین و محمد شمآبادی (1390) مقدمهای بر نظریه اقتصاد سیاسی اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). جعفری ولدانی، اصغر (1388) چالشها و منازعات در خاورمیانه، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. حاجییوسفی، امیرمحمد (1376) «رانت، دولت رانتیر و رانتیریسم: یک بررسی مفهومی»، اطلاعات سیاسی–اقتصادی، بهمن و اسفند، شمارۀ 125 و 126، صص 152-155. حاجییوسفی، امیرمحمد (1378) دولت، نفت و توسعه اقتصادی در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. حسنپور، جواد (1393) «کلیات»، در توسعۀ سیاسی و اقتصادی در جهان اسلام، چاپ دوم، تهران: نشر کتاب مرجع. خور، مارتین (1389) جهانی شدن و جنوب (برخی مباحث انتقادی)،ترجمۀاحمد ساعی، چاپ سوم، تهران: نشر قومس. خیرخواهان، جعفر و حمیدرضا برادران شرکاء (1382) «رونق نفتی و نرخ پسانداز در کشورهای اوپک»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره 16، پاییز، صص 101-132. گروه مدیریت و اقتصاد (1388) دولت توسعهگرا، تهران: دانشگاه صنعتی شریف، گروه مدیریت و اقتصاد، مرکز مطالعات تکنولوژی. دیوب، اس. سی. (1386) نوسازی و توسعه (در جستجوی قالبهای فکری بدیل)، ترجمۀ سیداحمد موثقی، چاپ دوم، تهران: نشر قومس. روکس بروف، آیان (1369) نظریههای توسعهنیافتگی، ترجمۀ علی هاشمی گیلانی، تهران: نشر سفیر. زرشناس، شهریار (1389) توسعه، چاپ سوم، تهران: کتاب صبح. ساعی، احمد (1389 الف) مسائل سیاسی-اقتصادی جهان سوم، چاپ یازدهم، تهران: سمت. ساعی، احمد (1389 ب) توسعه در مکاتب متعارض، چاپ چهارم، تهران: نشر قومس. سریعالقلم، محمود (1386) عقلانیت و آینده توسعهیافتگی ایران، چاپ پنجم، تهران: مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه. سن، آمارتیا (1381) توسعه بهمثابۀ آزادی، ترجمۀ سیداحمد موثقی، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. شرابی، هشام (1380) پدرسالاری جدید: نظریهای درباره تغییرات تحریف شده در جامعۀ عرب، ترجمۀ احمد موثقی، تهران: کویر. طلوعی، محمود (1371) بازی قدرت؛ جنگ نفت در خاورمیانه، چاپ دوم، بیجا: نشر علم. عظیمی، حسین (1384) کارکردهای نظام سیاسی در فرایند توسعه در اندیشههای دکتر حسین عظیمی آرانی، تهران: سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور. قوام، عبدالعلی (1389) چالشهای توسعه سیاسی، چاپ پنجم،: تهران: نشر قومس. کارل، تریلین (1396) معمای فراوانی: رونقهای نفتی و دولتهای نفتی، ترجمۀ جعفر خیرخواهان، چاپ ششم، تهران: نشر نی. کاکس، رابرت و دیگران (1382) دولت، فساد و فرصتهای اجتماعی: تعامل اندیشهها در اقتصاد سیاسی توسعه، ترجمۀ حسین راغفر، تهران: نقش و نگار. کولایی، الهه و محمدحسین حافظیان (1394) نقش زنان در توسعه کشورهای اسلامی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. لارسون، توماس و دیوید اسکیدمور (1387) اقتصاد سیاسی بینالملل: تلاش برای کسب قدرت و ثروت، ترجمۀ احمد ساعی و مهدی تقوی، چاپ چهارم، تهران: نشر قومس. لفتویچ، آدریان (1378) دموکراسی و توسعه، ترجمۀ احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: انتشارات طرح نو. لفتویچ، آدریان (1385) دولتهای توسعهگرا: پیرامون اهمیت سیاست در توسعه، ترجمۀ جواد افشارکهن، مشهد: نشر مرندیز و انتشارات نینگار. لوسیانی، بیارکومو (1390) «نفت و اقتصاد سیاسی در روابط بینالملل خاورمیانه»، در خاورمیانه نو: نظریه و عمل، نویسندگان: فرد هالیدی و دیگران، ترجمۀ عسگر قهرمانپور، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر. لیپزیگر، دنی [ویراستار] (1375) تجربه توسعه در شرق آسیا، ترجمۀ غلامعلی فرجادی با همکاری یوسف نراقی و دیگران، تهران: مؤسسه عالی پژوهش در برنامهریزی و توسعه. مصلینژاد، عباس (1395 الف) اقتصاد سیاسی ایران؛ دوران معاصر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. مصلینژاد، عباس (1395 ب) اقتصاد سیاسی بینالملل، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. موثقی، سیداحمد (1387) (به کوشش) اقتصاد سیاسی توسعه و توسعهنیافتگی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. میرشجاعیان حسینی، حسین و فرهاد رهبر (1390) «شناخت روابط علّی میان مؤلفههای حکمرانی خوب در کشورهای در مخاطره نفرین منابع طبیعی»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات و سیاستهای اقتصادی، دوره 7، شماره 2، پیاپی 87، پاییز و زمستان، صص 67-86. میلتون ادواردز، بیورلی (1392) سیاست و حکومت در خاورمیانه، ترجمۀ رسول افضلی، چاپ سوم، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری بشیر علم و ادب. نبوی، عبدالامیر (1390) «ایران و دولت توسعهگرا؛ (1357-1320)»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال ششم، شماره سوم، تابستان، صص 187-224. نراقی، یوسف (1370) توسعه و کشورهای توسعهنیافته: مطالعه تحلیلی از جنبههای نظری-تاریخی توسعهنیافتگی، تهران: شرکت سهامی انتشار. هتنه، بژورن (1388) تئوری توسعه و سه جهان، ترجمۀ سیداحمد موثقی، چاپ دوم، تهران: نشر قومس. هزاوئی، سید مرتضی و علی زیرکی حیدری (1393) «اقتصاد مقاومتی؛ نماد مدیریت جهادی در اقتصاد سیاسی ایران»، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی ایران، سال یازدهم، شماره 37، تابستان، صص 9-26. هوشیسادات، سید محمد (1394) تاریخ سیاسی – اجتماعی خاورمیانه: از عصر قدیم تا پساعصر جدید، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. Sachs, J. D & Warner, A. M (1997) Natural Resource Abundance and Economic Growth, Harvard University & Cambridge MA. Karl, T.L. (1997) The Paradox of Plenty: Oil Booms and Petro-States, Berkeley and London: California University Press. Moore, M. (2004)» Revenues, State Formation, and the Quality of Governance in Developing Countrie«, International Political Science Review, Vol, 25, No. 3, pp. 297–319. Bodenheimer, S. (1970) “The Ideology of Development”, Bekeley Journal of Sociology. -Bill. J. and C. Leiden (1984) Politics in middle East Boston: Litle Brown. -Rostow, W, W. (1960) the stages of Econo,ic Growth: Anon-communist Manifeto, Combrdge university Press. Levy, Marionj, Jr. (1967) Social patterns (structures) and Problems of Modernization”. Mahdave, H. (1970) Patterns and Problems of Economic Development in Rentier states: The case of Iran in M. A. cook (ed)… offord university press. Bodenheimer, S. (1987) Dependencey and Imperialism: The Roots of Latin American under Chirot Daniel. Berverly Hills, Casage. Huntington, Samuel (1976) The change to Change: Modernization, Development and Politics, New York, Free Press. Lerner Daniel, (1958) The passing of traditional society, London, Free Press of Glansoes Collier, Macmillan Itd. Dos, Santos, Theotonio. (1971) “The structure of Dependence”. Boston: Extending Horizons. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,112 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 943 |