تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 743 |
تعداد مقالات | 7,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,134,478 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,851,898 |
جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی تنگه هرمز در سیاست منطقه ای ایران | ||
سیاست جهانی | ||
مقاله 4، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 21، آذر 1396، صفحه 103-124 اصل مقاله (697.98 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/wp.2017.2663 | ||
نویسندگان | ||
مهناز گودرزی* 1؛ فرزاد محمد زاده ابراهیمی2 | ||
1استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، گروه روابط بین الملل، اصفهان، ایران | ||
2دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) | ||
چکیده | ||
خلیج فارس، از مهم ترین مراکز ثقل مناسبات ژئوپلیتیکی - ژئواکونومیکی و بین المللی است که تحت سیطره دو قلمرو ایرانی و عربی قرار دارد. شرایط منحصر به فرد تولید و انباشت هیدرو کربن موجب شده تا این منطقه از غنی ترین حوضه های رسوبی منابع نفت و گاز دنیا باشد. خلیج فارس بخش عظیمی از ذخایر نفت جهان را دارا است که در این میان، عربستان و ایران بیشترین سهم را دارا می باشند. از آنجا که ایران بزرگترین و نیرومندترین کشور خلیج فارس است و بیشترین گسترة جغرافیایی و مواضع حفاظتی را در این منطقه دارد، تنگة هرمز برای آن از اهمیت بسیار برخوردار است و در حقیقت دروازة ارتباطی ایران با جهان و منطقه شمرده می شود. از اینرو پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این سوال بود کهژئوپلیتیک و ژئواکونومیک تنگه هرمز در سیاست منطقه ای ایران در خلیج فارس چه جایگاهی دارد؟یافته های پژوهش نشان داد که با توجه به اینکه تنگه هرمز از جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی ویژه ای در سطح منطقه ای و جهانی برخوردار است و به عنوان یک شاه راه حیاتی در خلیج فارس محسوب می شود، در سیاست منطقه ای ایران دارای جایگاه مهم و تعیین کننده ای بوده و ایران درصدد بهره گیری از اهرم کنترل بر تنگه هرمز جهت مهار رقبای جهانی و منطقه ای خود بوده است. یافته های تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. | ||
کلیدواژهها | ||
خلیج فارس؛ تنگه هرمز؛ سیاست منطقه ای ایران؛ ژئوپولیتیک؛ ژئواکونومیک | ||
مراجع | ||
آجرلو، م و باپیری، م، 1392، نقش تنگه هرمز و جزایر شمالی آن در تأمین امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، مجله سیاست دفاعی، شماره 84، صص 134-99. اتوتایل، ژ، و دیگران،1380، اندیشههای ژتوپلیتیک در قرن بیستم، ترجمه محمدرضا حافظ نیا و هاشم نصیری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی. احمدی، س و پارسایی، ا،1384، جایگاه ایران در نظریههای ژئوپلیتیک، تهران: دومین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران بحرینی، ع و مجدزاده خاندانی، ب،1395، "بررسی آزادی عبور از تنگهها و امکان مسدود کردن تنگه هرمز در حقوق بین الملل"، مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی، سال اول، شماره اول، صص 98-69. برزگر، ک، 1385، "تضاد نقشها: بررسی ریشههای منازعه ایران و امریکا بعد از حوادث 11 سپتامبر"، راهبرد، شماره 39، صص 170-145. برزگر، ک، 1387، "ایران، خاورمیانه و امنیت بین الملل"، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و دوم، شماره 3، صص 666-653. بصیری، م و جاویدی، ل، 1390، "راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در قبال امنیت خلیج فارس"، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی، شماره 9، صص 223-213. بیلیس، ج، 1380، امنیت بین الملل در عصر پس از جنگ سرد، ترجمه حسین مجدی نجم، تهران: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دوره عالی جنگ. حافظ نیا،، 1384، خلیجفارس و نقش استراتژیک تنگةهرمز، تهران: سمت. حافظ نیا، م، 1391، خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز، تهران: انتشارات سمت. دوئرتی، ج و فالتر گراف، ر، 1372، نظریههای متعارض در روابط بین الملل، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، تهران: نشر قومس. رحیم پور، ع، 1381، "تحولات ژئواستراتژیک در سده بیست و یکم و جایگاه منطقه و ایران"، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 184-183، صص 61-48. زارعی، ب و دیگران، 1393، "موقعیت راهبردی ژئواکونومیک خلیج فارس و رقابت قدرتها در قرن بیست و یکم"، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 2، صص 336-311. زین العابدین، ی و دیگران، 1389، "عوامل تأثیرگذار بر روابط ژئوپولیتیک ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس"، پژوهشهای بوم شناسی شهری، سال اول، شماره دوم، صص 80-71. سنجابی، ع، 1380، استراتژی و قدرت نظامی، تهران: انتشارات پاژنگ. عباسی، ا و دیگران، 1395، "الگوی امنیت بازدارندگی در تنگه هرمز و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره 17، صص 80-59. عزتی، ع، 1380، ژئوپولتیک در قرن بیست و یکم، تهران: انتشارات سمت. فولر، گ، 1377، قبله عالم، مترجم عباس مجبر، تهران: نشر مرکز. قاسمی، ع، 1391، گژئوپلیتیک تنگه هرمز و مزایای امنیتی - اقتصادی آن برای ایران"، خبرگزاری فارس قلی زاده، ع، ذکی، ی، 1388، تحولات آینده انرژی جهان و جایگاه ایران، تهران: نشر انتخاب. کاویانی راد، م و ویسی، ه، 1384، "انتقال گاز ایران به جنوب و جنوب شرق آسیا (فرصتها و تهدیدها)"، تهران: دومین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران. متقی، افشین و مصیب قره بیگی 1393. "جایگاه استراتژیک خلیج فارس در سیاست خارجی چین"، پژوهش نامه ایرانی در سیاست بین الملل، سال دوم، شماره 2، صص 89-70. مجتهدزاده، پ، 1999،: تنگه هُرمز در دایره المعارف بزرگ اسلامی:، مرکز مطالعات خلیج فارس مجتهدزاده، پ، 1381، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: انتشارات سمت مجتهدزاده، پ، 1382، "مرزهای دریایی ایران در خلیج فارس"، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 192-191، صص 63-46. مینایی، م، 1382، "انقلاب اسلامی و جایگاه ژئواکونومیک جمهوری اسلامی ایران"، مجله اندیشه انقلاب اسلامی، شماره 8-7، صص 248-241. نامی، م،1386، تنگهها و آبراههای جهان، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. نعیمی ارفع، ب، 1370، مبانی رفتاری شورای همکاری خلیج فارس در قبال جمهوری اسلامی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل، وزارت امور خارجه. یسی، ه، 1385، تفکر ژئواکونومی 21 و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی انتقال گاز به هند)، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس. ویسی، ه، 1386، "چالشهای ژئوپلیتیکی ایران در منطقه خلیج فارس"، رشد آموزش جغرافیا، شماره 79، صص 42-38. ویسی، ه، 1388، "جایگاه خلیج فارس در تحولات ژئواکونومی جهان"، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 46 هنرزاده، ع، 1383، تحلیل محور بندرعباس-حاجی آباد و شناخت قابلیتهای دفاعی آن، تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
Klare, M. T., 2008, Rising Powers, Shrinking Planet, The New Geopolitics of Energy New York, Henry Holt Company. Luttwak, E,1990, "From geopolitics to geo economics: logic of conflict, grammar of commerce", The National Interest, No. 20, pp 17-23. The Economist, April 09 2016, "A hot survivor", available at: http://www.economist.com/node/21696486/print. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,421 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,900 |