پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 32 |
| تعداد شماره‌ها | 813 |
| تعداد مقالات | 7,873 |
| تعداد مشاهده مقاله | 36,513,597 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,285,503 |
ارزیابی شاخص‌های تحمل و ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی والدین و هیبریدهای ذرت (Zea mays L.) تحت شرایط تنش گرما | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 56، مهر 1404، صفحه 305-320 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.31331.1875 | ||
| نویسندگان | ||
| شیوا رجب‌قلعه1؛ زهرا خدارحم‌پور* 2؛ عزیز آفرینش3؛ محمد معتمدی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه ژنتیک و به‌نژادی گیاهی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز ایران | ||
| 2دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران | ||
| 3استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی‌آباد دزفول، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران | ||
| 4استادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: تنش گرما تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و تولیدات کشاورزی است. شاخص‌های تحمل به تنش، از جمله پرکاربردترین روشهای انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به تنش در بین پژوهشگران هستند. شاخص‌های تنش دمای بالا می‌توانند به‌طور موثری برای غربال ژنوتیپ‌های متحمل به گرما استفاده شوند. لاین‌های منتخب می‌توانند به‌عنوان منبع بالقوه‌ای برای تحمل به تنش گرما در برنامه‌های اصلاحی متحمل به تنش گرما مورد استفاده قرار گیرند. روش تلاقی دای‌آلل نیز به‌عنوان یک طرح ژنتیکی مناسب برای انتخاب لاین‌های والدینی جهت دستیابی به هیبریدهای برتر معرفی شده است. ارزیابی ترکیب‌پذیری لاین‌ها در نسل‌های اولیه یکی از مراحل مهم و اساسی در تولید هیبریدهای مطلوب است. هدف از این مطالعه، ارزیابی شاخص‌های تحمل به تنش و تخمین ترکیب‌پذیری عمومی لاین‌ها و خصوصی هیبریدها به‌منظور تعیین بهترین لاین‌ها و هیبریدهای مطلوب و متحمل به تنش گرما بود. مواد و روشها: در این پژوهش، شش لاین و 15 هیبرید حاصل از تلاقی‌های یکطرفه آنها در دو آزمایش مستقل، شامل تاریخ کاشت زودهنگام (15 تیر‌ماه، به‌عنوان شرایط تنش گرما) و تاریخ کاشت توصیه شده ( 15 مرداد‌ماه، به‌عنوان شرایط بدون تنش) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان سال 1398 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی صفی‌آباد دزفول (استان خوزستان) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه‌گیری شده شامل تعداد روز تا رسیدگی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه بود. به‌منظور انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به گرما، شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش گرما برای لاین‌ها و هیبریدها ارزیابی شد. برای برآورد ترکیب‌پذیری عمومی (GCA; General Combining Ability) و خصوصی (SCA; Specific Combining Ability) لاین‌ها و هیبریدها بر اساس صفات عملکرد و اجزای عملکرد در هر دو شرایط آزمایشی از روش دوم گریفینگ استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای Minitab نسخه 16 و Diallel-SAS انجام گرفت. یافتههای تحقیق: شاخص‌های MP، GMP، STI، HA و TOL با عملکرد در هر دو شرایط نرمال و تنش گرما همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان دادند. با در نظر گرفتن نتایح بهترین شاخصها، تجزیه به مولفههای اصلی و نمودار بای‌پلات، لاین‌های C3-95-3، C3-95-9 و C3-95-10و هیبریدهای C3-95-3×C3-95-9، C3-95-3×C3-95-10 و C3-95-9×C3-95-10 به‌عنوان متحمل به تنش گرما شناخته شدند. اثرات ترکیب‌پذیری خصوصی در هر دو شرایط بدون تنش و تنش گرما برای صفات عملکرد دانه، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد ردیف دانه و تعداد دانه در ردیف در هیبریدهای C3-95-3×C3-95-9 و C3-95-9×C3-95-10 مثبت و معنی‌دار بود. با توجه به نتایج به‌دست آمده، سه لاین C3-95-10، C3-95-9 و C3-95-3 علاوه بر تحمل به تنش گرما و عملکرد بهتر نسبت به سایر لاین‌ها در شرایط تنش گرما، توانایی انتقال این ویژگی به هیبریدها را نیز داشتند. نتیجهگیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اثرات SCA برای صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در ردیف و تعداد روز تا رسیدگی معنی‌دار بود. علاوه بر این، نسبت پایین GCA/SCA برای این صفات، نقش بیش‌تر اثرات غیرافزایشی ژن‌ها را در کنترل این صفات نشان داد. از آنجایی که برتری تلاقی ارزش اصلاحی پایینی دارد و نمی‌تواند در مسیر گزینش قابل اطمینان باشد، بنابراین می‌توان از اثرات غیرافزایشی و غالبیت ژن‌ها در کنترل صفات مربوطه استفاده کرد و به‌کمک پدیده هتروزیس، به تولید هیبریدهای مناسب امیدوار بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بای پلات؛ تجزیه به مولفههای اصلی؛ تلاقی‌های دای آلل؛ هتروزیس | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 27 |
||