پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 811 |
| تعداد مقالات | 7,823 |
| تعداد مشاهده مقاله | 35,768,745 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,067,800 |
ارزیابی شاخص‌های تحمل و ترکیب پذیری عمومی و خصوصی والدین و هیبریدهای ذرت (Zea mays L.) در شرایط تنش گرما | ||
| تحقیقات غلات | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 مهر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.31331.1875 | ||
| نویسندگان | ||
| شیوا رجب قلعه1؛ زهرا خدارحم پور* 2؛ عزیز آفرینش3؛ محمد معتمدی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه ژنتیک و به نژادی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران. | ||
| 3استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج | ||
| 4استادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: تنش گرما تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و تولیدات کشاورزی است. شاخص‌های تحمل به تنش، از جمله پرکاربردترین روشهای انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به تنش در بین پژوهشگران میباشند. روش تلاقی دای‌آلل به عنوان یک طرح مطلوب برای انتخاب لاین‌های والدی جهت دستیابی به هیبریدهای برتر معرفی شده است. ارزیابی لاین‌ها از نظر ترکیب-پذیری در نسل‌های اولیه از گام‌های اساسی در تولید هیبریدهای مطلوب است. هدف از این تحقیق ارزیابی شاخص‌های تحمل به تنش و تخمین ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی لاین‌ها به منظور تعیین بهترین لاین‌ها و هیبریدهای مطلوب و متحمل به تنش گرما است. مواد و روشها: در این پژوهش، شش لاین و هیبریدهای یکطرفه آنها (15 هیبرید حاصل از تلاقی‌های دای‌آلل) در دو آزمایش مستقل، تاریخ کاشت زود (15 تیر‌ماه، شرایط تنش) و تاریخ کاشت توصیه شده ( 15 مرداد‌ماه، شرایط بدون تنش) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان سال 1398 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی صفی‌آباد دزفول، واقع در جنوب غرب ایران مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد روز تا رسیدگی، عملکرد و اجزای عملکرد اندازهگیری شدند. شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش گرما برای لاین‌ها و هیبریدها محاسبه شد. برای برآورد قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی (GCA= General Combining Ability) و قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی (Specific Combining Ability SCA=) لاین‌ها براساس صفات عملکرد و اجزای عملکرد در شرایط تنش گرما و نرمال از روش دوم گریفینگ تلاقی‌های دای‌آلل استفاده شد. کلیه تجزیهها با استفاده از نرم افزار Minitab نسخه 16 و ِ Diallel-SAS انجام گرفت. یافتههای تحقیق: شاخص‌های MP، GMP، STI، HA و TOL با عملکرد در هر دو شرایط نرمال و تنش گرما همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان دادند. با در نظر گرفتن نتایح بهترین شاخصها، تجزیه به مولفههای اصلی و نمودار بای پلات، لاین‌های C3-95-3، C3-95-9 و C3-95-10و هیبریدهای C3-95-3×C3-95-9، C3-95-3×C3-95-10 و C3-95-9×C3-95-10 متحمل به تنش گرما شناخته شدند. اثرات ترکیب پذیری خصوصی در هر دو شرایط تنش گرما و نرمال برای صفات عملکرد دانه، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد ردیف دانه و دانه در ردیف در هیبریدهای C3-95-3×C3-95-9 و C3-95-9×C3-95-10 مثبت و معنی‌دار بود. با توجه به نتایج کسب شده، سه والد C3-95-10، C3-95-9 و C3-95-3 علاوه بر تحمل به تنش گرما و عملکرد بهتر نسبت به سایر لاین‌ها در شرایط تنش گرما توانایی انتقال این ویژگی‌ها به هیبریدها را نیز داشتند. نتیجهگیری: شاخص‌های تنش دمای بالا می‌توانند به طور موثری برای غربالگری ژنوتیپ‌های متحمل به گرما استفاده شوند. لاین‌های منتخب می‌توانند به عنوان منبع بالقوه‌ای برای تحمل به تنش گرما در برنامه‌های اصلاحی متحمل به تنش گرما مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به معنی‌دار بودن اثرات SCA برای صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در ردیف و تعداد روز تا رسیدگی و نسبت پایین GCA/SCA سهم مهمتر اثرات غیر افزایشی در کنترل این صفات نمایان‌تر است. بنابراین بدلیل اینکه برتری تلاقی نمی‌تواند در مسیر گزینش قابل اطمینان باشد و ارزش اصلاحی پایینی دارد، میتوان از هتروزیس به واسطه اثرات غیرافزایشی و | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بای پلات؛ تجزیه به مولفههای اصلی؛ تلاقی‌های دای آلل؛ هتروزیس | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||