پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 805 |
| تعداد مقالات | 7,737 |
| تعداد مشاهده مقاله | 35,485,726 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,884,418 |
گزینش ژنوتیپ‌های جو با استفاده از صفات مورفو-فنولوژیک تحت شرایط عدم تنش و تنش خشکی آخر فصل | ||
| تحقیقات غلات | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.29400.1847 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن زالی* 1؛ منصور جعفری زارع2؛ علی اصغری3؛ امید سفالیان3؛ علیرضا پورابوقداره4 | ||
| 1بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آمـوزش کشـاورزی و منـابع طبیعـی اسـتان فـارس، سـازمان تحقیقـات، آمـوزش و ترویج | ||
| 2گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران , | ||
| 3گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 4موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: جو (Hordeum vulgare L.) یکی از گیاهان مهم خانواده غلات است که دارای دامنه سازگاری وسیعی به انواع تنش‌های غیر‌زیستی، به‌ویژه تنش‌های خشکی، شوری و سرما می‌باشد. با توجه به این‌که سطح گسترده‌ای از کاشت ارقام جو تحت شرایط خشک و نیمه‌خشک انجام می‌شود، بنابراین این تحقیق با هدف گزینش ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی آخر فصل از طریق صفات مورفو-فنولوژیک و هم‌چنین جهت شناسایی صفات مرتبط با عملکرد دانه انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه، 17 ژنوتیپ امیدبخش جو و چهار ژنوتیپ شاهد (شامل ارقام اکسین، گلچین و نوروز و لاین امیدبخش WB-99-10) تحت دو رژیم آبیاری (شرایط عدم‌تنش و تنش خشکی انتهایی) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار دردو فصل زراعی (1403-1401) درایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب مورد ارزیابی قرار گرفتند. تنش خشکی به‌صورت قطع آبیاری درمرحله ظهور سنبله‌ها انجام شد. صفات موردبررسی شامل عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول دوره پر شدن دانه، طول ریشک، طول سنبله، ارتفاع بوته، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی، سرعت پرشدن دانه، نوع ریشک، تعداد ردیف، شاخص برداشت سنبله و شاخص باروری سنبله بود. برای گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) و تجزیه خوشه‌ای و از شاخص نیم‌رخ برای ارزیابی بهینه گروه‌ها استفاده شد. یافته‌های تحقیق: تجزیه واریانس تفاوت‌های معنی‌داری را بین ژنوتیپ‌ها برای همه صفات در هر دو شرایط نشان داد که بیانگر تنوع ژنتیکی قابل توجه است. در شرایط عدم‌تنش، ژنوتیپ‌های شماره ۴، ۲۱ و ۲۰ بالاترین عملکرد دانه (به‌ترتیب ۶۴۰۶، ۶۳۴۳ و ۶۳۱۰ کیلوگرم در هکتار) را داشتند، در حالی که در شرایط تنش خشکی ژنوتیپ‌های شماره ۴، ۲۰ و ۱۶ با ۵۱۲۲، ۴۸۴۹ و ۴۷۱۷ کیلوگرم در هکتار پیشتاز بودند. تنش خشکی باعث بیشترین کاهش نسبی در عملکرد دانه (24.6 درصد)، سرعت پر شدن دانه (22.6 درصد)، وزن هزار دانه (13.7 درصد)، وزن دانه در هر سنبله (13.5 درصد) و وزن سنبله (12.5 درصد) شد. تجزیه همبستگی ارتباط مثبت و معنی‌داری بین عملکرد دانه و تعداد روز تا رسیدگی، سرعت پرشدن دانه، شاخص برداشت سنبله و شاخص باروری سنبله را در هر دو رژیم آبیاری نشان داد و آنها را به‌عنوان شاخص‌های انتخاب قابل اعتمادی برای تحمل به خشکی معرفی کرد. تجزیه PCA ژنوتیپ‌ها را در هر محیط به سه گروه اصلی گروه‌بندی کرد. با این حال، نمودار شاخص نیم‌رخ، همه ژنوتیپ‌ها را به‌ترتیب در شرایط تنش و عدم‌تنش به دو و چهار گروه طبقه‌بندی کرد. بر مبنای تجزیه خوشه‌ای در شرایط عدم‌تنش، ژنوتیپ‌های شماره 9، 12، 13، 17، 18 و 19 در گروه یک و سایر ژنوتیپ‌ها در گروه دو قرار گرفتند. در شرایط تنش خشکی ژنوتیپ‌های شماره 12، 13 و 19 در گروه یک، ژنوتیپ‌های شماره 9، 17 و 18 در گروه دو، ژنوتیپ‌های شماره 11 و 21 در گروه سه و سایر ژنوتیپ‌ها در گروه چهار قرار گرفتند. نتیجه‌گیری: به‌طور خلاصه، نتایج PCA در دو رژیم آبیاری مشابه بودو بیشتر ژنوتیپ‌های برتر در گروه دو قرار گرفتند. نتایج PCA صفات تعداد روز تا رسیدگی، سرعت پرشدن دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت سنبله و شاخص باروری سنبله را به‌عنوان معیارهای انتخاب قوی در هر دو شرایط تنش و عدم‌تنش شناسایی کرد. براساس تجزیه خوشه‌ای در شرایط تنش، ژنوتیپ‌های گروه چهار جزو ژنوتیپ‌های برتر بودند و از لحاظ صفات عملکرد دانه، سرعت پر شدن دانه، دوره پرشدن دانه، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد دانه در سنبله و شاخص باروری سنبله از مقادیر بالاتری از میانگین کل برخوردار بودند. مقایسه ژنوتیپ‌های انتخابی در هر دو روش تجزیه خوشه‌ای و PCA، تطابق قوی در گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها نشان دادند. به‌طورکلی، ژنوتیپ شماره ۴ به‌عنوان کاندیدای برتر برای برنامه‌های اصلاحی با هدف تحمل به خشکی توصیه شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تجزیه به مؤلفه‌های اصلی؛ تجزیه خوشه‌ای؛ تجزیه همبستگی؛ صفات زراعی؛ عملکرد دانه | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||