پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 804 |
| تعداد مقالات | 7,710 |
| تعداد مشاهده مقاله | 35,382,238 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,827,776 |
اثر دُز و زمان مصرف ترکیب مپی‌کوات کلراید و پروهگزادیون کلسیم (مداکس‌تاپ) بر اجزای عملکرد دانه در دو رقم سورگوم علوفه‌ای [Sorghum bicolor (L.) Moench] | ||
| تحقیقات غلات | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مرداد 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.31214.1874 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن علیشاهی1؛ مجید آقاعلیخانی2؛ فرید گل‌زردی* 3؛ فواد مرادی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری تخصصی، گروه اگروتکنولوژی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2استاد، گروه اگروتکنولوژی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 3استادیار، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران. | ||
| 4دانشیار، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: افزایش جمعیت جهانی همراه با کاهش منابع آب شیرین و تغییرات اقلیمی، فشار مضاعفی بر کشاورزی مناطق خشک و نیمه‌خشک وارد کرده است. یکی از راهکارهای مناسب برای مدیریت منابع محدود آب، کشت گیاهان متحمل به خشکی با بهره‌وری زیاد آب مانند سورگوم است. سورگوم علوفه‌ای به‌دلیل تحمل زیاد در برابر کم‌آبی و گرما، کارایی مصرف آب مناسب و تولید ماده خشک قابل‌توجه، گزینه‌ای امیدبخش است؛ اما عملکردکم دانه در ارقام آزادگرده‌افشان سورگوم علوفه‌ای،توسعه کشت این محصول در کشور را محدود کرده است. ارقام آزادگرده‌افشان نسبت به هیبریدها مزایایی چون تنوع ژنتیکی بیشتر، سازگاری با خاک‌های نامرغوب و هزینه کمتر تولید بذر دارند، اما نیازمند ارتقای پتانسیل تولید دانه هستند. تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی مانند مپی‌کوات کلراید و پروهگزادیون کلسیم (مداکس‌تاپ) در غلات مختلف همچون گندم، برنج و ذرت سبب افزایش تعداد دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه شده‌اند؛ با این حال اطلاعات بسیار محدودی درباره تأثیر کاربرد این ترکیبات بر پتاسیل تولید دانه سورگوم علوفه‌ای وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی واکنش اجزای عملکرد دانه ارقام آزادگرده‌افشان سورگوم علوفه‌ای به دزها و زمان‌های مختلف مصرف مداکس‌تاپ و شناسایی ترکیب بهینه دُز و زمان مصرف انجام شد. موادوروش‌ها:این پژوهش به صورت فاکتوریل اسپلیت‌پلات درقالب طرح بلوک‌های‌کامل‌تصادفی باشانزده‌تیماروسه تکرار درمؤسسه تحقیقات اصلاح‌وتهیه‌نهال‌وبذرطی‌سال‌های‌زراعی1402و1403اجرا شد.فاکتوریل دُز و زمان‌مصرف تنظیم‌کننده رشد مداکس‌تاپ درکرت‌های اصلی وارقام در کرت‌های فرعی ارزیابی شدند. دُز تنظیم‌کننده رشد در چهار سطح شامل صفر(شاهد)،نیم،یک‌ودو لیتردرهکتار،زمان‌محلول‌پاشی دردوسطح شامل مرحله4-3برگی ومرحله8-6برگی ورقم نیزدردوسطح شامل ارقام آزادگرده‌افشان سورگوم علوفه‌ای منصور و بهشت بررسی شدند. در این پژوهش صفات تراکم‌پانیکول،تعداددانه درپانیکول،تعداددانه دربوته،تعداددانه درمترمربع،وزن هزاردانه،ارتفاع بوته،نسبت‌وزن‌پانیکول‌به‌بوته،عملکرددانه ومحتوی پروتئین دانه موردارزیابی قرارگرفتند.با توجه به همگن‌بودن وارﻳﺎﻧﺲ خطاهای‌آزمایشی طی‌دوسال، بااستفاده ازنرم‌افزارآماریSAS9.1تجزیه‌واریانس‌مرکب روی‌داده‌ها انجام شد.همچنین‌برای مقایسه‌میانگین‌هاازروشLSDدرسطح‌احتمال‌پنج‌درصداستفاده‌شد. یافته‌های تحقیق:نتایج نشان داد کاربرد مداکس‌تاپ به‌عنوان تنظیم‌کننده رشد،اجزای عملکرددانه سورگوم علوفه‌ای را به‌طورمعنی‌داری بهبود بخشید، به‌نحوی‌که با افزایش دز مصرف مداکس‌تاپ تعداد دانه در بوته، تعداددانه درمترمربع و وزن هزاردانه افزایش یافت. بیشینه تراکم پانیکول(40.9پانیکول درمترمربع)با کاربرد یک‌لیتردرهکتار مداکس‌تاپ در مرحله4-3برگی حاصل شد. بیشترین تعداد دانه در پانیکول (۷۲۱ عدد) در رقم منصور و با مصرف دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ در سال اول ثبت شد، درحالی‌که بیشترین تعداد دانه در بوته(۱۱۳۴عدد)و دانه در مترمربع(۱۸۹۷۰عدد)در رقم بهشت و با مصرف دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ در سال دوم حاصل گردید. کاربرد یک و دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ در حصول بیشینه وزن هزار دانه(25.3 گرم) که در رقم منصور در سال دوم مشاهده شد تفاوت آماری معنی‌دار نداشت. میزان افزایش نسبت وزن پانیکول به بوته با کاربرد نیم، یک و دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ نسبت به شاهد به‌ترتیب71، 109و180درصد بود.بیشترین محتوی پروتئین دانه(9.66درصد)با کاربرد دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ در مرحله ۶-۸ برگی حاصل شد. برای تمامی اجزای عملکرد دانه، کاربرد مداکس‌تاپ در مرحله 4-3 برگی اثر مثبت بیشتری داشت، درحالی‌که در مورد محتوی پروتئین دانه کاربرد مداکس‌تاپ در مرحله۶-۸برگی مؤثرتر بود. نتیجه‌گیری:این پژوهش نشان داد محلول پاشی مداکس‌تاپ به‌عنوان تنظیم‌کننده رشد، روشی موثر و عملی برای بهبود اجزای عملکرد و کیفیت دانه سورگوم علوفه‌ای است. کاربرد یک تا دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ، بویژه در مرحله 4-3 برگی، موجب افزایش تراکم پانیکول، تعداد دانه و وزن هزار دانه شد و در نهایت عملکرد دانه را به‌طور معنی‌داری ارتقا داد. برای تولید دانه رقم منصور، دُز یک لیتر در هکتار مداکس‌تاپ کافی است، درحالی‌که رقم بهشت بهترین پاسخ را به دُز دو لیتر در هکتار نشان داد. کاربرد زودهنگام مداکس‌تاپ در مرحله4-3برگی،تخصیص موادفتوسنتزی به اندام‌های زایشی را تقویت کرده و بیشینه عملکرد و اجزای عملکرد دانه را رقم می‌زند، درحالی‌که اگر هدف افزایش محتوای پروتئین دانه باشد، کاربرد مداکس‌تاپ در مرحله ۶-۸ برگی اولویت دارد. به‌طور کلی، کاربرد مداکس‌تاپ در مزارع تولید بذر ارقام آزادگرده‌افشان سورگوم علوفه‌ای، می‌تواند اجزای عملکرد و کیفیت دانه را بهبود بخشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تعداد دانه؛ تنظیم‌کننده رشد گیاهی؛ رقم آزادگرده‌افشان؛ محتوی پروتئین؛ وزن هزار دانه | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3 |
||