پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 32 |
| تعداد شماره‌ها | 815 |
| تعداد مقالات | 7,886 |
| تعداد مشاهده مقاله | 36,784,584 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,312,759 |
اثر دُز و زمان مصرف ترکیب مپی‌کوات کلراید و پروهگزادیون کلسیم (مداکس‌تاپ) بر اجزای عملکرد دانه در دو رقم سورگوم علوفه‌ای [Sorghum bicolor (L.) Moench] | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 56، مهر 1404، صفحه 321-334 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.31214.1874 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن علیشاهی1؛ مجید آقاعلیخانی2؛ فرید گل‌زردی* 3؛ فواد مرادی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2استاد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 3استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
| 4دانشیار پژوهش، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: افزایش جمعیت جهانی همراه با کاهش منابع آب شیرین و تغییرات اقلیمی، فشار مضاعفی بر کشاورزی مناطق خشک و نیمه‌خشک وارد کرده است. یکی از راه‌کارهای مناسب برای مدیریت منابع محدود آب، کشت گیاهان متحمل به خشکی با بهره‌وری زیاد آب مانند سورگوم است. سورگوم علوفه‌ای به‌دلیل تحمل زیاد در برابر کم‌آبی و گرما، کارایی مصرف آب مناسب و تولید ماده خشک قابل‌توجه، گزینه‌ای امیدبخش است، اما عملکرد کم دانه در رقم‌های آزادگرده‌افشان سورگوم علوفه‌ای، توسعه کشت این محصول در کشور را محدود کرده است. رقم‌های آزادگرده‌افشان نسبت به هیبریدها مزیت‌هایی چون تنوع ژنتیکی بیش‌تر، سازگاری با خاک‌های نامرغوب و هزینه کم‌تر تولید بذر دارند، اما نیازمند ارتقای پتانسیل تولید دانه هستند. تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی مانند مپی‌کوات کلراید و پروهگزادیون کلسیم (مداکس‌تاپ) در غلات مختلف همچون گندم، برنج و ذرت سبب افزایش تعداد دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه شده‌اند، با این‌حال اطلاعات بسیار محدودی در باره تأثیر کاربرد این ترکیبات بر پتاسیل تولید دانه سورگوم علوفه‌ای وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی واکنش اجزای عملکرد دانه رقم‌های آزادگرده‌افشان سورگوم علوفه‌ای به مقادیر و زمان‌های مختلف مصرف مداکس‌تاپ و شناسایی ترکیب بهینه میزان و زمان مصرف انجام شد. مواد و روش‌ها: این پژوهش به‌صورت فاکتوریل- کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 16 تیمار و سه تکرار در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر واقع در کرج طی سال‌های زراعی 1402 و 1403 اجرا شد. میزان و زمان مصرف تنظیم‌کننده رشد مداکس‌تاپ به‌صورت فاکتوریل در کرت‌های اصلی و رقم در کرت‌های فرعی ارزیابی شدند. میزان تنظیم‌کننده رشد در چهار سطح شامل صفر (شاهد)، نیم، یک و دو لیتر در هکتار، زمان محلول‌پاشی در دو سطح شامل مراحل 4-3 برگی و 8-6 برگی و رقم نیز در دو سطح شامل رقم‌های آزاد گرده‌افشان سورگوم علوفه‌ای منصور و بهشت بودند. صفات اندازه‌گیری شده در این آزمایش، شامل تراکم خوشه، تعداد دانه در خوشه، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در متر مربع، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، نسبت وزن خوشه به بوته، عملکرد دانه و محتوای پروتئین دانه بودند. با توجه به همگن بودن وارﻳﺎﻧﺲ خطاهای آزمایشی طی دو سال، با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS 9.1 تجزیه واریانس مرکب روی داده‌ها انجام شد. همچنین برای مقایسه میانگین‌ها از روش LSD در سطح احتمال پنج درصد استفاده شد. یافته‌های تحقیق: نتایج نشان داد که کاربرد مداکس‌تاپ به‌عنوان تنظیم‌کننده رشد، اجزای عملکرد دانه سورگوم علوفه‌ای را به‌طور معنی‌داری بهبود بخشید، به‌نحوی که با افزایش میزان مصرف مداکس‌تاپ، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در مترمربع و وزن هزار دانه افزایش یافت. بیشینه تراکم خوشه (40.9 خوشه در مترمربع) با کاربرد یک لیتر در هکتار مداکس‌تاپ در مرحله 4-3 برگی حاصل شد. بیش‌ترین تعداد دانه در خوشه (۷۲۱ عدد) در رقم منصور با مصرف دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ در سال اول ثبت شد، در حالی‌که بیش‌ترین تعداد دانه در بوته (۱۱۳۴ عدد) و دانه در متر مربع (۱۸۹۷۰ عدد) در رقم بهشت با مصرف دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ در سال دوم به‌دست آمد. بیشینه وزن هزار دانه (25.3 گرم) در رقم منصور در سال دوم با کاربرد یک و دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ حاصل شد. با کاربرد نیم، یک و دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ، نسبت وزن خوشه به بوته نسبت به شاهد به‌ترتیب 71، 109 و 180 درصد افزایش یافت. بیش‌ترین محتوای پروتئین دانه (9.66 درصد) با کاربرد دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ در مرحله 8-6 برگی به‌دست آمد. کاربرد مداکس‌تاپ در مرحله 4-3 برگی اثر مثبت بیش‌تری بر تمامی اجزای عملکرد دانه داشت، در حالی‌که در مورد محتوای پروتئین دانه، کاربرد مداکس‌تاپ در مرحله 8-6 برگی مؤثرتر بود. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که محلول‌پاشی مداکس‌تاپ به‌عنوان تنظیم‌کننده رشد، روشی موثر و عملی برای بهبود اجزای عملکرد و کیفیت دانه سورگوم علوفه‌ای است. کاربرد یک تا دو لیتر در هکتار مداکس‌تاپ، به‌ویژه در مرحله 4-3 برگی، موجب افزایش تراکم خوشه، تعداد دانه و وزن هزار دانه شد و در نهایت عملکرد دانه را به‌طور معنی‌داری افزایش داد. برای تولید دانه در رقم منصور، میزان یک لیتر در هکتار مداکس‌تاپ مناسب بود، در حالی‌که در رقم بهشت بهترین پاسخ از میزان دو لیتر در هکتار به‌دست آمد. به‌نظر می‌رسد که کاربرد زودهنگام مداکس‌تاپ در مرحله 4-3 برگی، تخصیص مواد فتوسنتزی به اندام‌های زایشی را تقویت می‌کند و بیشینه عملکرد و اجزای عملکرد دانه را رقم می‌زند، در حالی‌که اگر هدف افزایش محتوای پروتئین دانه باشد، کاربرد مداکس‌تاپ در مرحله ۶-۸ برگی اولویت دارد. به‌طور کلی، کاربرد مداکس‌تاپ در مزارع تولید بذر رقم‌های آزاد گرده‌افشان سورگوم علوفه‌ای، می‌تواند اجزای عملکرد و کیفیت دانه را بهبود بخشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تعداد دانه؛ تنظیم‌کننده رشد گیاهی؛ رقم آزاد گرده‌افشان؛ محتوی پروتئین؛ وزن هزار دانه | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 335 |
||