پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 809 |
| تعداد مقالات | 7,785 |
| تعداد مشاهده مقاله | 35,709,649 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,010,204 |
نقش عناصر ریزمغذی آهن و روی و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک در بهبود تحمل ذرت (Zea mays L.) به خشکی | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 55، مرداد 1404، صفحه 183-198 اصل مقاله (305.28 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.29619.1851 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدبهزاد امیری* 1؛ محمد سپهری بیمرغی2؛ عاطفه میرزائیان3 | ||
| 1دانشیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، مجتمع آموزش عالی گناباد، گناباد، ایران (آدرس فعلی: دانشیار، مأمور آموزشی، گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| 2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری، گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: ذرت (Zea mays L.) یکی از غلات حیاتی در جهان است که به‌عنوان یک منبع غذایی و درآمدی مهم برای کشاورزان به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه به‌شمار می‌آید. این گیاه در صنایع مختلفی از جمله تولید سوخت زیستی (اتانول) کاربرد دارد. از سوی دیگر، تنش خشکی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل محدود کننده محیطی، رشد، بهره‌وری و عملکرد ذرت را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. راه‌کارهای پایدار و سازگار با محیط زیست نظیر کاربرد ریزمغذی‌ها و تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی، به‌طور موثری می‌توانند در بهبود تحمل گیاه به خشکی کمک کنند. ریزمغذی‌های ضروری مانند آهن و روی نقش حیاتی در فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیک گیاه ایفا می‌کنند. آهن در فرآیندهای تثبیت نیتروژن و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و روی در سنتز کلروفیل و متابولیسم کربوهیدرات‌ها دخیل است. علاوه بر این، اسید سالیسیلیک، به‌عنوان یک تنظیم‌کننده رشد گیاهی، مقاومت گیاهان به خشکی را افزایش می‌دهد. با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک ایران و کمبود منابع آبی، بررسی راه‌کارهای نوآورانه برای بهبود عملکرد ذرت تحت این شرایط ضروری است. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات کاربرد توأم ریزمغذی‌های آهن و روی همراه با اسید سالیسیلیک بر ویژگی‌های رشد و عملکرد ذرت تحت شرایط خشکی بود. مواد و روشها: آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده-فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع آموزش عالی گناباد (استان خراسان رضوی) طی سال زراعی 1400-1399 انجام شد. آبیاری در دو سطح شامل آبیاری نرمال (بدون تنش) و تنش خشکی (قطع کامل آبیاری از مرحله پر شدن دانه‌ها) به‌عنوان عامل اصلی و دو عامل محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک در دو سطح شامل با و بدون محلول‌پاشی و محلول‌پاشی ریزمغذی‌ها در سه سطح شامل آهن، روی و بدون محلول‌پاشی به‌صورت فاکتوریل به‌عنوان عوامل فرعی آزمایش در نظر گرفته شدند. از روش خاک‌ورزی حداقل برای آماده‌سازی زمین استفاده شد. رقم ذرت مورد استفاده نیز رقم سینگل‌کراس 704 بود که از رقم‌های ذرت دانه‌ای پرمحصول و مناسب کشت در مناطق نیمه‌خشک تا معتدل و دارای مقاومت نسبی در برابر تنش‌های محیطی به‌ویژه خشکی است. صفات اندازه‌گیری شده شامل ارتفاع بوته، قطر و وزن بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت بودند. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها شامل تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها با آزمون چنددامنه‌ای دانکن با استفاده از نرم‌افزار SAS 9.4 انجام و نمودارهای مربوطه نیز با استفاده از نرم‌افزار Excel 14 رسم شدند. یافته‌های تحقیق: نتایج نشان داد که تنش خشکی به‌طور معنی‌داری تمام صفات مورد بررسی را کاهش داد. با این‌حال، محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و ریزمغذی‌های آهن و روی، اثرات منفی خشکی را به‌طور مؤثری کاهش دادند. کاربرد توأم اسید سالیسیلیک با آهن و روی به‌ویژه تحت شرایط خشکی، موجب بهبود قابل توجه صفاتی نظیر تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت شد، به‌طوری که کاربرد توأم اسید سالیسیلیک با آهن و روی تحت شرایط خشکی موجب بیش‌ترین افزایش عملکرد دانه (به‌ترتیب 94.36 و 87.35 درصد) و شاخص برداشت (به‌ترتیب 77.42 و 99.42 درصد) نسبت به سایر تیمارها شد. همچنین، محلول‌پاشی روی نسبت به آهن، اثرات مطلوب بیش‌تری بر قطر بلال، عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت. علاوه بر این، کاربرد اسید سالیسیلیک تحت شرایط خشکی منجر به بهبود 16 تا 37 درصدی در صفات کلیدی از جمله ارتفاع بوته و وزن هزار دانه شد. همچنین، ترکیب اسید سالیسیلیک با ریزمغذی‌ها به‌طور هم‌افزا اثرات مثبت کاربرد جداگانه هر یک از این عوامل را تقویت کرد. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و ریزمغذی‌های آهن و روی می‌تواند راه‌کار مؤثری برای کاهش اثرات منفی تنش خشکی در ذرت باشد. کاربرد ترکیبی این مواد، عملکرد و ویژگی‌های فیزیولوژیک گیاه را به‌طور معنی‌داری بهبود بخشید. اگرچه محلول‌پاشی هر یک از ریزمغذی‌های آهن و روی همراه با اسید سالیسیلیک منجر به نتایج مثبت شد، اما بررسی اثرات هم‌افزایی کاربرد توأم هر دو ریزمغذی همراه با اسید سالیسیلیک در مطالعات آتی می‌تواند مسیرهای متابولیک مقاومت به خشکی نظیر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و سنتز هورمون‌های گیاهی را روشن‌تر کند و راه‌کارهای بهینه‌تری برای افزایش بهره‌وری ذرت در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک ارائه دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسید آلی؛ شاخص برداشت؛ شبه‌هورمون؛ عناصر کم‌مصرف؛ قطع آبیاری | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 77 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1 |
||