پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 810 |
| تعداد مقالات | 7,787 |
| تعداد مشاهده مقاله | 35,711,287 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,012,938 |
بررسی مقاومت به بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله در ژنوتیپ‌های گندم نان و دوروم در شرایط مزرعه | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 55، مرداد 1404، صفحه 133-148 اصل مقاله (570.03 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.29962.1859 | ||
| نویسندگان | ||
| شهریار کیا* 1؛ ناصر محمدی2 | ||
| 1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران | ||
| 2استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله (FHB) که توسط قارچ Fusarium graminearum ایجاد می‌شود، یکی از مهم‌ترین و خسارت‌زاترین بیماری‌های قارچی گندم در مناطق مختلف جهان به‌ویژه مناطق گرم و مرطوب می‌باشد. این بیماری علاوه بر کاهش عملکرد دانه از طریق تولید توکسین‌های قارچی، باعث کاهش کیفیت محصول نیز می‌شود. این بیماری طی چند دهه گذشته، همه‌گیری‌های گسترده‌ای در مناطق مختلف جهان ایجاد کرده است. کارآمدترین، اقتصادی‌ترین و سالم‌ترین روش از نظر زیست‌محیطی برای مدیریت و کنترل این بیماری، استفاده از رقم‌های گندم مقاوم یا متحمل است. رقم‌های گندم مقاوم به این بیماری که به‌خوبی با شرایط اقلیمی تمامی مناطق تولید گندم در جهان سازگار باشند، تا کنون شناسایی نشده‌اند. این پژوهش به‌منظور شناسایی ژنوتیپ‌های گندم نان و دوروم مقاوم به بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله انجام شد. یافته‌های این مطالعه، اطلاعات ارزش‌مندی در مورد مقاومت و حساسیت ژنوتیپ‌های گندم نان و دوروم به بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله ارائه خواهد داد که می‌توان از آن به‌منظور تهیه ژنوتیپ‌های مقاوم به بیماری در برنامه‌های به‌نژادی آینده استفاده کرد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش، تعداد 138 ژنوتیپ گندم نان و دوروم که از موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (مراغه) دریافت شد، از نظر مقاومت به بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله گندم در ایستگاه تحقیقات کشاورزی عراقی محله گرگان به‌مدت دو سال زراعی (1403-1401) مورد ارزیابی قرار گرفتند. مایه‌زنی سنبله‌ها با استفاده از سوسپانسیون اسپورهای قارچ بیمارگر، دو بار با فاصله دو روز در مرحله 50 درصد گلدهی انجام شد. صفات ارزیابی شده در هر ژنوتیپ، شامل میزان وقوع بیماری، شدت بیماری و شاخص بیماری بود. برای تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها، ابتدا توزیع فراوانی هر یک از صفات اندازه‌گیری شده در جمعیت مورد مطالعه، بررسی و سپس همبستگی دو به دوی بین صفات به‌طور جداگانه در هر سال محاسبه شد. به‌منظور گروه‌بندی ژنوتیپ‌های گندم نان و دوروم مطالعه شده نیز از تجزیه خوشه‌ای به‌روش K-means استفاده شد و سپس ارتباط بین ژنوتیپ‌ها و خوشه‌های به‌دست آمده با روش مقیاس‌بندی چندبعدی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های تحقیق: نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین وقوع بیماری در ژنوتیپ‌های گندم نان و دوروم مورد بررسی در دو سال 02-1401 و 03-1402 به‌ترتیب 32.36 و 39.35 درصد، میانگین شدت بیماری به‌ترتیب 26.27 و 27.50 درصد و میانگین شاخص بیماری به‌ترتیب 11.27 و 13.14 درصد بود. ژنوتیپ‌های مورد بررسی با تجزیه خوشه‌ای به‌روش K-means در هفت گروه متمایز دسته‌بندی شدند و گروه سوم با 33 ژنوتیپ، دارای کم‌ترین میانگین وقوع بیماری، شدت بیماری و شاخص بیماری نسبت به سایر گروه‌ها بود و به‌عنوان مقاومترین گروه شناخته شد. این ژنوتیپ‌ها شامل G01 (باران)، G02 (صدرا)، G04 (جم)، G06 (شالان)، G07 (هور)، G11، G14، G16، G17، G18، G19، G20، G27، G29، G30، G31، G32، G34، G36، G37، G39، G42، G44، G45، G46، G47، G48، G54، G83، G94، G117، G132 و G139 بودند. نتیجه‌گیری: تعداد 33 ژنوتیپ از مجموع 138 ژنوتیپ گندم نان و دوروم ارزیابی شده در این پژوهش، به‌عنوان ژنوتیپ‌های مقاوم به بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله گندم شناسایی شدند. این ژنوتیپ‌ها که احتمالاً حاوی ژن‌های مقاوم ارزش‌مندی در مقابله با بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله هستند، برای استفاده در برنامه‌های به‌نژادی آینده به‌منظور تهیه واریته‌های مقاوم در گندم نان و دوروم پیشنهاد می‌شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توکسین قارچی؛ ژرمپلاسم؛ شاخص بیماری؛ FHB | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 80 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 6 |
||