پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 797 |
| تعداد مقالات | 7,618 |
| تعداد مشاهده مقاله | 29,111,237 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,672,414 |
بررسی چالشهای امنیتی خشکسالی و بحران آبی در استان خوزستان | ||
| مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی | ||
| دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 20، فروردین 1404، صفحه 21-39 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی- مستخرج از رساله | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/gscaj.2025.25366.1263 | ||
| نویسندگان | ||
| هوشنگ مرادی1؛ سعید ملکی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. | ||
| 2استاد، گروه جغرافیا ، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| امروزه تغییرات اقلیمی به‌عنوان تهدیدکنندة اصلی امنیت آب در جهان به‌شمار می‌رود. صلح و امنیت آینده جهان در ارتباطی تنگاتنگ با مسأله تغییرات آب و هوایی و اقلیمی می‌باشد. بحران کم‌آبی، بحرانی است که هم ایران و هم جامعة بین‌المللی به‌نوعی با شدت کم‌وزیاد با آن روبروست. با توجه به قرار گرفتن استان خوزستان در مناطق خشک و نیمه‌خشک غرب کشور و همچنین خشک‌سالی‌های پی‌درپی، از لحاظ منابع آبی و تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعتی به نوعی با بحران روبرو شده است. همین امر لزوم بررسی و تبیین پیامدهای امنیتی خشکسالی و تنشهای آبی حاصل از آن در استان خوزستان را ضروری ساخته است. این پژوهش از نظر هدف، بنیادی- کاربردی و به لحاظ داده از نوع تحقیقات کمی و کیفی (آمیخته) محسوب میشود که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است و برای گردآوری داده‌ها از روش تحقیق اسنادی و مطالعات میدانی (پرسشنامه، مصاحبه) استفاده گردیده است. در این پژوهش در بخش اول با استفاده از آزمونهای آماری میزان تأثیرگذاری پدیدة خشکسالی و تنشهای آبی بر امنیت در استان خوزستان پرداخته شد سپس با استفاده از روش S.W.O.T به‌منظور تجزیه‌وتحلیل نقاط قوت و ضعف، تهدیدها و فرصت‌های استان خوزستان در مواجهه با اثرات و پیامدهای خشکسالی پرداخته‌شده است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است، در زمینه‌ی میزان تأثیر خشکسالی و تنشهای آبی حاصل از آن بر امنیت استان خوزستان باید گفت؛ بیشترین تأثیر را بر تغییر کاربری اراضی با میانگین 3/70 و کاهش میزان سرمایه‌گذاری در استان با میانگین 3/41 و کمترین تأثیر را بر تشدید فقر مالی و منابع درآمدی، کاهش کیفیت منابع آبی استان به ترتیب با میانگینهای 2/47 و 2/96 داشته است. با توجه به امتیازبندی گویه های موجود حاصل از مدل سوات در مجموع امتیاز عوامل داخلی 1/66 (قوت‌ها 0/632 و ضعف‌ها 1/33) و عوامل خارجی 1/90 (فرصت‌ها 0/776 و تهدیدها 1/13) بدست‌آمده است؛ افزایش قیمت نهاده‌ها، کاهش سطح زیر کشت محصولات زراعی، افزایش استرس و فشار روانی، ناامنی و کاهش قدرت خرید، کاهش کیفیت منابع آبی تأثیرپذیری بیشتری از خشکسالی و تنش آبی در منطقه داشته است این عوامل از امتیاز و اولویت بالایی برخوردار بودند. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که بحران آب در این استان میتواند تنشهای قومی، محلی، ملی و منطقهای، افرایش مهاجرت، افزایش میزان جرم و جنایت، بی‌اعتمادی به حکومت مرکزی و ... را به دنبال داشته باشد. یافته های پژوهش بیانگر آن است، در زمینه‌ی میزان تأثیر خشکسالی و تنشهای آبی حاصل از آن بر امنیت استان خوزستان باید گفت؛ بیشترین تأثیر را بر تغییر کاربری اراضی با میانگین 3/70 و کاهش میزان سرمایه‌گذاری در استان با میانگین 3/41 و کمترین تأثیر را بر تشدید فقر مالی و منابع درآمدی، کاهش کیفیت منابع آبی استان به ترتیب با میانگینهای 2/47 و 2/96 داشته است. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که بحران آب در این استان میتواند تنشهای قومی، محلی، ملی و منطقهای، افرایش مهاجرت، افزایش میزان جرم و جنایت، بی‌اعتمادی به حکومت مرکزی و ... را به دنبال داشته باشد. | ||
تازه های تحقیق | ||
- عوامل اجتماعی- اقتصادی بیشترین میزان تأثیرپذیری از خشکسالی‌ها و بحران آبی در منطقه را به خود اختصاص داده است. - تنش آبی در استان میتواند زمینه را برای تشدید منازعات و تنشهای قومی و قبیله‌ای فراهم نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خشکسالی؛ تنش آبی؛ امنیت؛ خوزستان | ||
| مراجع | ||
|
آسیایی، مهدی (1385). پایش خشکسالی در مشهد. مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای. 4(7)، صص. 186-168.
جان‌پرور، محسن؛ صالح آبادی، محسن، زرگری، مطهره (1396). پیامدهای بحران مهاجرت ناشی از خشک‌سالی‌های کوتاه‌مدت در استان سیستان و بلوچستان. انجمن جغرافیایی ایران، دوره جدید، 15 (52)، ص. 183.
حسینی، سید حسین (1385). بحران چگونه تعریف میشود؟ فصلنامه امنیت، شماره یکم.
حسن لی، علی مراد (1393). تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن بر منابع آب و محیط‌زیست. جهاد دانشگاهی مشهد، صص.120- 93.
حکمت نیا، حسن؛ موسوی، میر نجف (1386). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری، ص. 120.
خداقلی، مرتضی؛ کاوسی، مهناز؛ آروین، عباسعلی؛ صبوحی، راضیه (1392). بررسی ارتباط از دور علامتهای SOI و NAO با خشکسالی حوزه آبخیز زاینده‌رود. علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. ۷(۲۱)، صص.۴۱-۵۲.
فاطمی، مهسا؛ کرمی، عزت الله (1389). مطالعه موردی واکاوی علل و اثرات خشکسالی. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 6(2)، ص88.
دالبی، سیمون (1383). منابع و جنگ‌های محیطی‌های آینده. ترجمه فائزه باهری، تهران، ماهنامه گزارش گفتگو، سال سوم.
دوستان، رضا؛ اسد، مریم؛ اعتمادیان، الهه (1393). بررسی وضعیت خشکسالی در ایران با استفاده از شاخص Spi در دوره سرد سال و ارتباط آن با بحران آب. دومین همایش ملی بحران آب، دانشگاه شهر کرد.
رزاقی، ربابه (1397). تحلیل پیامدهای امنیتی بحران آب در خراسان جنوبی. فصلنامه‌ی دانش انتظامی خراسان جنوبی، 7(3)، ص. 41.
صالح، ایرج؛ مختاری، داریوش (1386). اثرات و پیامدهای اقتصادی اجتماعی خشکسالی بر خانوارهای روستایی در منطقه سیستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 3(1)، صص. 104- 99.
صادقی، سید شمس‌الدین (1386). هیدروپلیتیک و بحران آب: چالشهای آینده در خاورمیانه و خلیج‌فارس. سیاسی – اقتصادی، 2(1)، صص. 116- 115.
کردوانی، پرویز (۱۳۸۱). منابع و مسائل آب در ایران، سمت.
کاویانی راد، مراد (1389). تحلیل فضایی مخاطرات محیطی و بحران‌های بوم‌شناسی در ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی، 13(2)، صص. 58-33.
مرادی، هوشنگ؛ ملکی، سعید؛ امان پور، سعید (1402). چارچوب مفهومی سنجش و ارزیابی امنیت آب شهری (مورد مطالعه: کلان‌شهر اهواز. فصلنامه علوم محیطی. 21(4)، 220-203.
مرادی، هوشنگ؛ ملکی، سعید (1403). پیامدهای اجتماعی- اقتصادی تغییر اقلیم در فضاهای شهری با استفاده از مدل دینامیک سیستم (مورد مطالعه: کلان‌شهر اهواز. فضای شهری و حیات اجتماعی. (پذیرفته‌شده‌ی آنلاین)
ملکی، سعید؛ مرادی، هوشنگ (1402). ارزیابی امنیت اجتماعی کلان‌شهرها در شرایط تغییر اقلیم با استفاده از مدل پویایی سیستم (مورد مطالعه: کلان‌شهر اهواز.) جغرافیای اجتماعی شهری). 10(2)، 166-145.
میرشکاران، یحیی (1399). اثر تغییرات آب و هوایی بر پیامدهای امنیتی- انتظامی بحران منابع آب با تأکید بر هیدروپولیتیک مناطق مرزی. نشریه پژوهش‌های تغییرات آب و هوایی فصلنامه علمی دانشگاه گلستان، سال اول، شماره 2، صص 89-79.
Shi, C., Guo, N., Zeng, L., & Wu, F. (2022). How climate change is going to affect urban livability in China. Climate Services, 26, 100284.
Combs, S. (2000). Drought resource information packet, Texas Department of Agriculture, USA.
Edossa, D. C., Babel, M. S., & Gupta, A. D. (2010). Drought analysis in the Awash River basin, Ethiopia, Water Resource Manage, 24, 1441-1460.
Gohari, A., Madani, K., Mirchi, A., Bavani, A.M. (2014) System-Dynamics approach to evaluate climate change adaptation strategies for Iran’s Zayandeh-Rud Water System. In: Proceedings of the World Environmental and Water Resources Congress 2014, 1598–1607.
Garrido, A., & Gómez-Ramos, A. (2009). Risk management instruments supporting drought planning and policy. In Coping with Drought Risk in Agriculture and Water Supply Systems (pp. 133-151). Springer Netherlands.
Jamali, S., Abrishamchi, A., Marino, M. A., & Abbasnia, A. (2013, February). Climate change impact assessment on hydrology of Karkheh Basin, Iran. In Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Water Management (Vol. 166, No. 2, pp. 93-104). Thomas Telford Ltd.
King, A. D., & Harrington, L. J. (2018). The inequality of climate change from 1.5 to 2°C of global warming. Geophys. Res. Lett. 45, 5030–5033.doi: 10.1029/2018GL078430.
Khoshji, M.F., & Akbary, M. (2020). Impacts of global warming on extreme temperatures in west of Iran. Climate Change Research. 1(4): 11-19. DOI: 10.30488/CCR.2020.237152.1008.
Nguyen, T., & Huong, T. (2017). Education to increase climate change adaptation for a Vietnamese community's coastal members. PhD thesis, James Cook University.
Pauw, K., Thurlow, J., & Van, S. D. (2010). Droughts and floods in Malawi (No. 962). International Food Policy Research Institute (IFPRI).
Tánago, I. G., Urquijo, J., Blauhut, V., Villarroya, F., & De Stefano, L. (2016). Learning from experience: a systematic review of assessments of vulnerability to drought. Natural Hazards, 80(2): 951-973.
Thomas, T., Jaiswal, R. K., Galkate, R., Nayak, P. C., & Ghosh, N. C. (2016). Drought indicators-based integrated assessment of drought vulnerability: a case study of Bundelkhand droughts in central India. Natural Hazards, 81(3): 1627-1652.
Siegfried, T., Bernauer, T., Guiennet, R., Sellars, S., Robertson, A. W., Mankin, J. ... & Yakovlev, A. (2012). Will climate change exacerbate water stress in Central Asia? Climatic Change, 112, 881-899.
Walker, M., & Thers, A. (1996). Drought as a Natural Hazard, Drought: A Global Assessment, 1(5), 3-18.
Zhang, Q., Sun, P., Li, J., Xiao, M., & Singh, V. P. (2015). Assessment of drought vulnerability of the Tarim River basin, Xinjiang, China. Theoretical and applied climatology, 121 (1-2): 337-347.
Zarghami, M., Abdi, A., Babaeian, I., Hassanzadeh, Y., & Kanani, R. (2011). Impacts of climate change on runoffs in East Azerbaijan, Iran. Global and Planetary Change, 78(3-4), 137-146. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 27 |
||